"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/40 Esas, 2023/372 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Alanya 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/71 Esas, 2021/263 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili için açılan davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; Antalya ili, Alanya ilçesi, ... Mahallesi 838 ada 1 parsel ... taşınmazda müvekkilinin paydaş olduğunu, taşınmaza davalı idare tarafından kamulaştırma yapılmaksızın sağlık ocağı yapılmak suretiyle fiilen el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare cevap dilekçesinde özetle; süre, husumet ve esas yönünden itirazlarının bulunduğunu, Antalya İl Sağlık Müdürlüğünün 09.07.2020 tarihli ve 2732 ... yazısında; "İlimiz Alanya İlçesi 838 Ada/1 Parselde kayıtlı taşınmaz için Müdürlüğümüz arşiv araştırmaları sonucunda, bahse konu ada parselde kayıtlı halen aktif olarak hizmet vermekte olan ... Aile Sağlığı Merkezi (Mügla Sağlık Ocağı) 1998-1999 yıllarında (hayırsever) ... tarafından yapılarak hizmete açıldığı tespit edilmiştir." yazı cevabına istinaden tesisin bir hayırsever tarafından yapıldığını bu nedenle müdürlüğün herhangi bir tasarrufu olmadığını, davacı tarafça iddia edilen zarar ile ilgili illiyet bağının ancak ilgili belediye ile kurulabileceğini, davacının tazmin talebi söz konusu olduğundan, 3194 ... İmar Kanunu’nun uygulanmasından ... uyuşmazlık nedeniyle, husumetin imar planının hazırlayıcısı olan Belediyeye yöneltilmesi ve idari yargı kolunda bir tam yargı davası olarak ikame edilmesi gerektiğini ileri sürerek açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve el atma tazminatının dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalı idareden tahsil edilerek davacılara ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle davaya konu taşınmazın her türlü kısıtlamadan arındırılması gerektiğini, düzenleme ortaklık payı oranı hususunda Mahkemece açıklama yapılması gerektiğini, tespit edilen bedelin fahiş olduğunu, taşınmazın m² birim bedelinin yüksek hesaplandığını, ıslah edilen miktara ıslah tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerektiğini, davacı lehine maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken nispi hükmedilmesinin hatalı olduğunu belirterek yerel mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili ek istinaf dilekçesinde ise, taşınmazın tapu kaydında bulunan ipoteğin hükmedilen bedele yansıtılması gerektiğini ve kurumlarının harçtan muaf olmasına rağmen kurumlarından harç alınmasının yerinde olmadığını beyan etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile imar planında " Sağlık Tesis Alanı" olarak ayrılmış olan, taşınmazın Sağlık Ocağı ve bahçesi olarak kamulaştırma olmaksızın davalı tarafından fiilen kullanıldığı tespit edilmiş olup, dava konusu taşınmazın 1/1000 ölçekli imar planı içerisinde kalması nedeniyle arsa vasfında kabul edilerek emsal araştırma yöntemi ile dava konusu taşınmazın değerinin tespiti yoluna gidilmesinde yöntem olarak isabetsizlik bulunmadığı, (kıyasi emsal Antalya ili, Alanya ilçesi, ... Mahallesi 45 ada 5 parselin 16.10.2015 tarihli satışı), dava konusu taşınmazın düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmış imar parseli olduğu, 2020 yılı emlak vergisine esas m² birim fiyatının 558,98 TL/m² olduğu, emsal olarak alınan Antalya ili Alanya ilçesi ... Mahallesi 45 ada 5 parsel ... taşınmazın 1/1000 ölçekli imar planı içerisinde düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmamış kadastro parseli olduğu, 2020 yılı emlak vergisine esas m² değerinin 684,72 TL/m² olduğu, dava konusu taşınmaz düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmış imar parseli, emsal taşınmazın düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmamış olduğu gibi bırakılan kadastro parseli olması nedeniyle dava konusu taşınmazın değerinin tespitinde düzenleme ortaklık payı kesintisi miktarının bedele eklenmesinin yerinde olduğu, dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın eksik ve üstün yanlarının hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda tartışıldığı, kıyaslama neticesinde, kıyasi emsalin dava konusu taşınmazdan 1,8 kat daha değerli kabul edilerek, taşınmazın dava tarihi itibarı ile bulunan m² birim fiyatı üzerinden davacılarının hisseleri nispetinde kamulaştırmasız el atma tazminatlarının hesaplandığı, taşınmazın bulunan m² değerlerinin ve tazminat miktarlarının taşınmazın bulunduğu, konum itibari ile uyumlu olduğu, davanın kamulaştırmasız el atmaya yönelik tazminat istemi olması nedeniyle, değerlendirmenin davanın açılış tarihine göre yapılıp, faize de dava tarihi itibarıyla hükmedilmesinde usul ve kanuna aykırılık bulunmadığı, el atma tarihi itibari ile uzlaşmanın dava şartı olmadığı, el atma tarihi itibarı ile nispi vekâlet ücretine hükmedilmesinde usul ve kanuna aykırılık bulunmadığı, hükme esas teşkil eden 13.09.2021 tarihli bilirkişi kurul raporu, denetime açık, ayrıntılı, hüküm kurmak için yeterli olduğu anlaşıldığından, davalı vekilinin, husumete, emsale, faiz işletilme tarihine, taşınmazın m² bedeline yönelik itirazlarının yerinde olmadığı; ancak davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına karar verilmesine rağmen ve davacı tarafça dava açılırken yatırılan peşin harç ile sonradan yatırılan tamamlama ve ıslah harçlarının davacı tarafa iadesine karar verilmesi gerekirken yargılama giderleri içerisinde davalı taraftan tahsiline karar verilmesinin yerinde olmadığı, yine taşınmazın tapu kaydında bulunan ipoteğin de hükmedilen bedele yansıtılması gerektiğinden, hüküm düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu arsa niteliğindeki taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde taşınmazdaki davacılar payının iptali ile Hazine adına tesciline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.