"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/427 Esas, 2022/543 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ergani 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/330 Esas, 2020/95 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan irtifak kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın kullanım hakkı davacı idareye ait olmak üzere Hazine adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabuüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Diyarbakır ili, Ergani ilçesi, ... köyü 102 ada 27 parsel sayılı taşınmazda 324,29 m² daimi irtifak, 123,49 m² geçici irtifak hakkı (inşaat süresince 2 yıl) bedelinin, 102 ada 28 parsel sayılı taşınmazın tamamının kamulaştırma bedelinin tespiti ile kullanım hakkı davacı idareye ait olmak üzere Maliye Hazinesi adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı taraf süresinde cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma daimi ve müstakil nitelikli üst hakkı bedelinin, 2 yıllık geçici irtifak hakkı bedelinin, pig istasyonu yeri ve yolunun kamulaştırma bedelinin tespitine, fen bilirkişisi raporunda ekli krokide İ harfi ile gösterilen 324,29 m²lik kısmının daimi ve müstakil nitelikle üst hakkının BOTAŞ adına tapuya tesciline, G harfi ile gösterilen 123,49 m²lik kısımda BOTAŞ lehine 2 yıllık geçici irtifak hakkı tesisine, fen bilirkişisi raporunda ekli krokide pig istasyonu yeri ve yolu olarak gösterilen tapu kaydının tamamının iptaliyle Maliye Hazinesi adına tesciline, kullanım hakkının davacı idareye bırakılmasına, acele kamulaştırma dosyasında belirlenen bedel düşüldükten sonra aradaki fark bedelin üçer aylık vadeli mevduat hesabında nemalandırılarak, karar kesinleştiğinde davalıya ödenmesine, 24.01.2020 tarihinden karar tarihi olan 07.02.2020 tarihine kadar yasal faiz işletilmesine, işleyecek yasal faizin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; acele kamulaştırma kararı ile bedel tespit tescil dosyası arasında kısa bir zaman bulunmasına rağmen bedeller arasında fahiş fark olmasının kabul edilemez olduğunu, dava konusu taşınmazın niteliğinin belirlenmesinde hataya düşüldüğünü, bedelin yüksek belirlendiğini ileri sürerek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile tüm dosya kapsamına ve kararın dayandığı gerekçelere göre, sulu tarım arazisi niteliğindeki dava konusu taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri üzerinden değer biçilmesinde, taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve boru hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle daimi ve geçici irtifak hakkı karşılıklarının tespit edilmesinde bir isabetsizlik görülmediği, ancak 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu'nun 12/A maddesi gereğince kullanma hakkının davacı idareye ait olduğu belirtilerek, taşınmazda tesis edilen daimi irtifak hakkının Hazine adına tescil edilmesi gerektiği gözetilmeden yazılı şekilde idare adına tescillerine karar verilmesinin isabetli olmadığı, Anayasa Mahkemesinin 27.11.2020 tarihli ve 31317 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan 16.07.2020 tarihli ve 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı kararı ile 2942 sayılı Kanun'un 7139 sayılı Kanun'la Değişik 10 uncu maddesinin 8 nci fıkrasının dördüncü cümlesi uyarınca mahkemece tespit edilen kamulaştırma bedelinin idarenin kıymet takdir raporu ile belirlediği bedelden fazla olan ve 3'er aylık vadeli hesapta nemalandırılmak üzere bloke edilen kısmının dava tarihinin 4 ay sonrasından başlayarak ve davalının istinaf talebinin olmadığı dikkate alınarak İlk Derece Mahkemesinin karar tarihine kadar işleyecek yasal faizi ve diğer nemalarıyla birlikte derhal hak sahibine ödenmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararın kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; iş bu tescil davasında bedelin fahiş şekilde arttığını, objektif kriterler ve 2942 sayılı Kanun dikkate alınmadan bedel tespiti yapıldığını, bilirkişi raporunda değer düşüklüğü oranına göre hesap yapılarak irtifak bedeli bulunduktan sonra tekrar taşınmazın kalan kısmında değer düşüşü hesaplanarak toplam bedele eklendiğini, davacı idare aleyhine vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu, idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Sulu tarım arazisi niteliğindeki Diyarbakır ili, Ergani ilçesi, ... köyü 102 ada 27 ve 28 parsel sayılı taşınmazlara net geliri esas alınarak değer biçilmesinde, taşınmazların niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve boru hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle daimi ve geçici irtifak hakkı karşılığı ile mülkiyet kamulaştırma bedelinin tespit edilmesinde ve tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine karar verilmesinde bir isabersizlik görülmemiştir.
3.Taşınmazın bulunduğu yer İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine uygun olarak üretim masraflarının değerlerlendirmeye alındığı anlaşılmıştır.
4. Dava konusu taşınmazların hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.