"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2079 Esas, 2023/510 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Hakkari Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/436 Esas, 2022/237 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsiline ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare ve ihbar olunan İl Özel İdaresi vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Hakkari ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 122 ada 81 parsel ... taşınmaza kamulaştırma yapılmaksızın yol olarak fiilen el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle kamulaştırmasız el atmaya konu olabilecek sahiplenme amacını içeren hukuka aykırı bir eyleminin söz konusu olmadığını, bu sebeple hukuka aykırı söz konusu davanın dava şartı yokluğundan reddi gerektiğini, öncelikle davaya konu ecrimisil isteminin yazılı yargılama usulüne tabi olduğunu, açılan davanın reddine karar verilmesini, yargılama giderleri ve avukatlık ücretinin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne kamulaştırmasız el atma tazminatının davalı taraftan tahsil edilerek davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare ve ihbar olunan İl Özel İdaresi vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; yerel mahkemenin hatalı karar verdiğini, bilirkişi raporunun bilimsel ölçütlere göre hazırlanmış bir rapor olmadığını, emsalin hatalı alındığını, taşınmaza verilen puanda kritelerin orantısız olduğunu, m² birim fiyatının hatalı olduğunu, emlak rayiç değeri yönünden yapılan oranlama ile bilirkişi kurulu tarafından yapılan kıyslamanın birbirinden farklı olduğunu beyan ederek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. İhbar olunan vekili istinaf dilekçesinde özetle; yerel mahkemenin hatalı karar verdiğini taşınmaza el atması sonucunda zarar gördüğü iddiası ile bahse konu dava kendisine ihbar edilmiş olup bu iddianın gerçek dışı olduğunu, el koyma eyleminin açıklanan nitelikte olmadığını, sadece geçici bir kullanım söz konusu ise kamulaştırmasız el koyma olgusunun mevcut olmadığını, hatalı olduğunu beyan ederek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 15 inci maddesindeki usul ve esaslara göre yapılan keşif sonrası düzenlenen ve hükme esas alınan bilirkişi raporunda yol yapılmak suretiyle el atıldığı anlaşılan taşınmazın kaldırma kararından sonra Hakkari Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğünün 08.10.2021 tarihli yazı cevabına göre arsa olarak kabul edilmesinde, el atılan dava konusu taşınmazın zeminine 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesine uygun, emsal esasına göre değer biçilmesinde ve dava konusu taşınmazın m² birim fiyatının hakkaniyete uygun olarak 1.377,10TL tespit edilmesinde bir isabetsizlik görülmediği, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün parsel sorgu sisteminden yapılan sorgulamada dava konusu taşınmaza yakın bölgede bulunduğu anlaşılan ve Yargıtay denetiminden geçen 2019/7614 Esas, 2019/16945 Karar ... ilamında; "27.03.2014 değerlendirme tarihi itibarıyla dava konusu taşınmaz ile aynı mahallede bulunan 101 ada 38 parsel ... taşınmaza Hakkari Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2014/196 Esas, 2016/289 Karar ... dosyasında, metre karesine 1.277,34 TL değer biçildiği ve bu değerin Dairemizin denetiminden geçerek onandığı metrekare bedeli yönünden kesinleşen dava gözetildiğinde taşınmazın metre karesine 1.996,59 TL değer belirleyen rapor inandırıcı bulunmamıştır." gerekçesiyle kararın bozduğu gözetildiğinde, 06.06.2016 dava tarihi için 1.377,10 TL/m² birim bedeli bedeli belirlendiği dikkate alındığında eldeki dava için belirlenen sonuç metrekare birim değerinin hakkaniyete uygun olduğu sonucuna varılmış; ayrıca ihbar olunan İl Özel İdaresi vekili istinaf dilekçesi sunmuş, bu istinaf dilekçesinin İlk Derece Mahkemesince reddine karar verilmiş ve bu karar istinafa taşınmamış ise de davacı tarafından ihbar olunan aleyhine usulen açılmış bir dava olmadığından davada taraf olmadığı gibi, yargılama sonunda ihbar olunan aleyhine hüküm kurulmadığından hükmü istinaf etmekte hukuki yararı bulunmadığından İlk Derece Mahkemesince istinaf dilekçesinin reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmediği gerekçeleriyle davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin davacı tarafa ödenmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemişir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.