"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2518 Esas, 2023/597 Karar
KARAR : Esastan ret/ Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Anadolu 26. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2014/445 Esas, 2022/529 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesine başvurusunun davalı idareler yönünden esastan reddine, davacı yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltirelerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idareler vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, Kadıköy ilçesi, ... Mahallesi 1193 ada 37 parsel sayılı taşınmaza davalı idare tarafından kamulaştırmasız el atılması nedeniyle belirlenecek taşınmaz bedelinin davalı idarelerden yasal faiziyle birlikte tahsilini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza 1975 yılında el atıldığını, ... hissesinin 27.1.1977 tarihinde terkin edildiğini, ayrıca ... hisseleri için de ... 22. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/787 Esas sayılı dosyasında dava açıldığını ileri sürerek davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili ise cevap dilekçesinde özetle, dava konusu taşınmazın ölçekli imar planında karayolu Zincirlikuyu - Levent kavşağı - Söğütlüçeşme arası metrobüs hattı projesinde yol ve refüj alanında kaldığını, bu bölümün ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın yetki ve görev alanında olduğunu ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen davacı payının tapusunun iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; rapor doğrultusunda hak sahibi bulundukları paylar için davanın tamamen kabulüne karar verilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
2.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; raporun hüküm kurmaya elverişli olmadığını, el atma tarihindeki niteliklerine göre bedel belirlenmesi gerektiğini, bedelin fahiş olduğunu, emsal seçimi ve değerlendirmesinin hatalı olduğunu, idarenin harçtan muafiyetine karar verilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
3.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; uzlaşmanın dava şartı olduğunu, taşınmazın maliki tarafından fiilen yola terk edildiğini, fiili el atmanın olmadığını, husumetin Karayolları Genel Müdürlüğüne ait olduğunu, belirlenen bedelin fahiş olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kamulaştırmasız el atılan arsa niteliğindeki taşınmaza mahallinde yapılan keşif sonucu emsal karşılaştırması yapılarak değer biçen, usul ve Kanuna uygun olarak düzenlenen bilirkişi raporuna göre el atma bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesi doğru olduğu gibi, taşınmazın davalı idarelerin yetki ve sorumluluk alanında kaldığından husumetin doğru yöneltildiği, dava konusu taşınmaza 1983 yılı öncesi el atıldığı ve davacı tarafından uzlaşma dava şartının yerine getirilmiş olduğu anlaşılmıştır. Ancak; dava konusu taşınmazda pay sahibi olan ... ve ...'dan ... payına düşen miktar (Beyoğlu 6.Noterliği tarafından düzenlenip tenfizi yapılan 23.03.1972 tarihli ve 3893 yevmiye numaralı vasiyetname uyarınca bağışçı ...'nin eşinden önce vefat etmesi nedeni ile hak sahibi olan ...'nin de davacı ... olduğu gözetilerek) bilirkişi raporunda toplam 819.965.46 TL olduğu halde mahkemece vasiyetnamenin değerlendirilmesinde yanılgıya düşülerek yazılı şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiş olması, doğru olmadığı gibi dava konusu 1193 ada 37B parselde davacılar murisi payında bulunan haciz şerhlerinin hükmedilen ilgili paya yansıtılmamış olması doğru görülmediğinden bu hususlar yönünden yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 Sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanun'un (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu ... ili, Kadıköy ilçesi, ... Mahallesi, 1193 ada 37/A ve 37/B parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, davalı idareler vekilleri tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idareler vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına, davalı ... Başkanlığından peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.