"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2994 Esas, 2023/710 Karar
KARAR : Esastan ret/ Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bozkır Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/85 Esas, 2022/143 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve davalı ... vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davacı idare vekili yönünden esastan reddine, davalı ... yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Konya ili, Bozkır ilçesi, ... Mahallesi, 572 ada 84 parsel sayılı taşınmazda kamulaştırma konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkilinin dava konusu parselde tek başına malik olmadığını, Bozkır Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/342 Esas, 2014/59 Karar sayılı ilam ile dava konusu parselin 1/4 hissesinin ... adına, 1/4 hissesinin ise müteveffa ... adına kayıt ve tescil edildiğini, söz konusu taşınmazda davacı müvekkilinin 2/4 hisse ile malik olduğunu, tapu kaydının kesinleşmiş mahkeme kararına göre düzeltilmesini, hakkaniyete ve taşınmazın gerçek değerine uygun kamulaştırma bedelinin tespit edilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; kamulaştırma konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti ile bu hakkın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalı ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; yerel mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda taşınmazın bulunduğu konum, toprak yapısı, eğim, tarım yapma imkanı göz önünde bulundurulduğunda %170 objektif değer artışı uygulanmasının, kapitalizasyon faiz oranın %6 veya üstü üzerinde alınması gerekirken %5 oranında alınmasının, irtifak alanındaki değer kaybı ve diğer hesaplamaların tamamının üst sınırdan alınmasının taşınmazın değerinin gereğinden fazla çıkmasına neden olduğunu, ayrıca davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin doğru olmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesince verilen kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; hükme esas alınan bilirkişi raporunda kapitalizasyon faiz oranın düşük tutulmasının, değer azalışının hesaplanmamasının, arsa vasfındaki taşınmazın tarla olarak değerlendirilmesinin taşınmazın değerinin hatalı hesaplanmasına neden olduğunu ve bedelin çok düşük tespit edildiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesince verilen kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; kuru tarım arazisi niteliğinde olan dava konusu Konya ili, Bozkır ilçesi, ... Mahallesi 572 ada 84 parsel sayılı taşınmaza, % 5 kapitalizasyon faizi uygulanmak suretiyle, 2942 sayılı Kanun'un kıymet takdir esaslarını düzenleyen 11 nci maddesinin birinci fıkrası (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri esas alınarak bedelinin tespitinde isabetsizlik görülmemekle birlikte, taşınmazın imar sınırına ve yerleşim yerlerine mesafesi dikkate alınarak %250 objektif değer artışı uygulanması gerekirken %170 objektif değer artışı uygulanması ve 2020 yılı ürün maliyet çizelgesi yerine 2019 yılı ürün maliyet çizelgesinin esas alınmasının hatalı olduğunu belirterek istinaf başvurusunda bulunan ve 1/2 hisse maliki olan davalı ...'ın payına düşen kamulaştırma bedeli tekrar hesaplanarak fark bedel depo ettirilmek suretiyle yeniden esas hakkında kabul kararı verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca istinaf incelemesi ile uygulana objektif değer artışının hatalı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 4 üncü, 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net geliri esas alınarak değer biçilmesi ve yine aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergâhı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirlenmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesi yerindedir.
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı göz önüne alındığında, davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinde hukuka aykırı bir yön bulunmamaktadır.
4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin tüm, davalı ... vekilinin ise aşağıdaki bentin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5.Dairemiz yerleşik uygulamasına göre; arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir yöntemine göre değer tespitinde, münavebeye esas alınan ürünlerin üretim masraflarının ekonomik tarım yapmaya engel olacak şekilde brüt gelirin yaklaşık %60'ı oranında yüksek alınması suretiyle düşük bedele hükmedilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davacı idare vekilinin tüm, davalı ... vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı ... vekilinin temyiz itirazları kısmen yerinde olduğundan, temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı ...'dan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine, davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
07.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.