"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2023/10 Esas, 2023/14 Karar
I. YARGI YERİ BELİRLENMESİNE KONU KARARLAR
A. İstanbul Anadolu 4. Asliye Ticaret Mahkemesinin 27.10.2022 Tarihli ve 2019/401 Esas, 2022/784 Karar ... Kararı
Davanın taraflar arasında çekişmesiz olan franchise sözleşmesinin davalı tarafından ihlal edildiği iddiası nedeniyle davacının sözleşmeden feshinden kaynaklanan alacak ve tazminat davası olduğu, sözleşmenin on ikinci maddesinde tarafların İzmir Mahkemelerinin ve İcra Dairelerinin yetkisini kabul ettiği, tarafların tacir olduğu ve yazılı olması nedeniyle yetki sözleşmesinin geçerli olduğu, bu sebeple süresi içerisinde yetki ilk itirazı yapılması durumunda davanın ancak sözleşmeyle belirlenen mahkemede açılabileceği, dava dilekçesinin davalı tarafa 08.07.2019 tarihinde tebliğ edildiği, davalının yasal süresi içerisinde 22.07.2019 tarihli cevap süresi uzatım dilekçesinde geçerli bir yetki ilk itirazı ileri sürdüğü gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
B. İzmir 7. Asliye Ticaret Mahkemesinin 12.01.2023 Tarihli ve 2023/10 Esas, 2023/14 Karar ... Kararı
Davacının sözleşmenin tanzim edildiği ve devam ettiği süreçte beyan ettiği gelir ve gider miktarları ile işletme hesabına göre defter tutmakta olması ve sözleşme kapsamında daha çok bedeni çalışmaya dayalı olarak gelir elde etme amacı taşıdığı dikkate alındığında, tacir sıfatını haiz olmadığı, esnaf olduğu, bu sebeple taraflar arasında tanzim edilen sözleşmede yer alan yetki sözleşmenin geçerli olmadığı gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
II. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, tazminat istemine ilişkindir.
B. İlgili Hukuk
1. Farklı bölge adliye mahkemelerinin yargı çevresinde kalan ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarının giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 ... Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 ... Kanun) 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemelerdir.
2. 6100 ... Kanun'un 6 ncı, 10 uncu, 17 nci ve 18 inci maddeleri.
3. 6102 ... ... Ticaret Kanunu'nun (6102 ... Kanun) 14 üncü, 17 nci ve 1463 üncü maddeleri
4. 5362 ... Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu'nun (5362 ... Kanun) 3 üncü maddesi
C. Değerlendirme
1. 6100 ... Kanun'un uyuşmazlıkla ilgili sözleşmeden ... davalarda yetki başlıklı 10 uncu maddesine göre sözleşmeden ... davalar, sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinde de açılabilecektir. Aynı Kanun'un yetki sözleşmesi başlıklı 17 nci maddesine göre ise tacirler veya kamu tüzel kişileri, aralarında doğmuş veya doğabilecek bir uyuşmazlık hakkında, bir veya birden fazla mahkemeyi sözleşmeyle yetkili kılabilirler. Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça dava sadece sözleşmeyle belirlenen bu mahkemelerde açılır.
2. 6102 ... Kanun'un 14 üncü maddesine göre bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kimseye tacir denir. Aynı Kanun'un 17 nci maddesine göre ise iktisadi faaliyeti nakdi sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan ve kazancı ancak geçimini sağlamaya yetecek derecede az olan sanat ve ticaret sahipleri tacir değildir.
3. 5362 ... Kanun'un 3 üncü maddesinde, esnaf ve sanatkâr, ister gezici ister sabit bir mekânda bulunsun, Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunca belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedenî çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunan meslek ve sanat sahibi kimseler olarak ifade edilmiştir. Ayrıca 6102 ... Kanun'un 1463 üncü maddesinde de, önce 17 nci maddeye gönderme yapılarak, Bakanlar Kurulunun bu konuda kararname çıkarması halinde onlarda gösterilen miktardan aşağı gayrisafi geliri bulunan sanat ve ticaret erbabından başka hiç kimse kanunun 17 nci maddesinde tarif edilen esnaftan sayılamaz denmek suretiyle tacir veya esnafın hangi kriterlere göre saptanacağı açık bir biçimde gösterilmiştir.
4. Dosya kapsamından davacının beyan ettiği gelir ve gider miktarları ile işletme hesabına göre defter tutmakta olması ve sözleşme kapsamında daha çok bedeni çalışmaya dayalı olarak gelir elde etme amacı taşıdığı dikkate alındığında, tacir sıfatını haiz olmadığı, esnaf olduğu anlaşılmakta olup, sözleşmedeki yetkiye ilişkin düzenlemenin geçerli olmadığı, süresi içerisinde yetki itirazında bulunan davalının yerleşim yeri adresinin .../İstanbul olduğu ve davacı tercih hakkını bu yönde kullandığından uyuşmazlığın İstanbul Anadolu 4. Asliye Ticaret Mahkemesince görülüp, sonuçlandırılması gerekmektedir.
III. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
6100 ... Kanun’un 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 ... Kanun’un 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrası gereğince İstanbul Anadolu 4. Asliye Ticaret Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE,
11.12.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.