"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/740 Esas, 2023/1941 Karar
KARAR : Esastan ret/ Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gölbaşı(Ankara) 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/306 Esas, 2022/102 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davacı idare vekili yönünden esastan reddine, davalı vekili yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Ankara ili, Gölbaşı ilçesi, ... (...) Mahallesi 124605 ada 9 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı idarece belirlenen bedelin düşük olduğunu, taşınmazın arsa vasfında olduğunu, davacı lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi gerektiğini, kalan kısımda değer azalışı bulunduğunu ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; fiyat, verim ve maliyetlerin gerçeği yansıtmadığını, objektif değer artışı yapılmaması gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranının hatalı belirlendiğini, lehe vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın arsa niteliğinde olduğunu, bulanan ilk m² birim bedelinin gerçek bedelin çok altında kaldığını, üretim giderlerinin fazla alındığını, objektif değer artış oranının düşük olduğunu, kapitilizasyon faiz oranının hatalı alındığını, arta kalan alanda aşırı değer kaybı meydana geldiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net geliri esas alınmak suretiyle değer biçilmesi yöntem olarak doğru olduğu gibi kamulaştırmadan arta kalan taşınmaz yönünden taşınmazın niteliği, yüzölçümü, geometrik durumu, ulaşım olanakları nazara alındığında % 10 oranında değer kaybı uygulanmasında bir isabetsizlik görülmediğini; ancak hükme esas alınan raporda dava konusu taşınmazın 2.-3.sınıf kuru tarım arazisi olduğu belirtilerek bostan ürününün veriminin 1800 kg alındığı anlaşıldığını, Dairemiz denetimi ve Yargıtay denetiminden aynı kamulaştırma kapsamında geçen dava dosyalarında 2. ve 3. sınıf kuru tarım arazisi niteliğindeki taşınmazlara değer biçilmesinde esas alınan ve uygun görülen verim miktarları nazara alındığında taşınmazın 2. Sınıf olması halinde bostan veriminin 2000 kg alınması gerekeceği, 3. sınıf arazi ise raporda esas alınan bostan veriminin uygun olduğu, bu nedenle taşınmazın sınıfının net olarak belirtilip gerekirse net gelirin yeniden hesaplanması ve Dairemizce Coğrafi Bilgi Sistemleri Parsel Sorgulama Uygulamasından yapılan gözlemde dava konusu taşınmazın konumu, bilirkişi raporunda yazılı özellikleri değerlendirildiğinden %100 oranında objektif değer artışı uygulanması suretiyle değer biçilmesi gerektiğinden kamulaştırma bedelinin hesaplanması için bilirkişi kurulundan ek rapor alınmasına karar verildiğini, ek raporda dava konusu taşınmazın 3. sınıf arazi olduğu belirtildiğinden bu durumda kök rapordaki verim miktarları uygun olduğu, ancak bu kezde ek raporda kök rapordan farklı olarak buğday ve samanın verim miktarının değiştirildiği anlaşılmış olup Dairemiz ve Yargıtay denetiminden geçen dava dosyaları da gözetilerek kök rapordaki m² birim bedeli korunmak suretiyle %100 objektif değer artışı ilave edilerek kalan kısımda %10 oranında değer kaybı da dikkate alınarak Dairemizce resen yapılan hesaplama sonucunda toplam kamulaştırma bedelinin 455.286,50 TL olduğunun tespitine karar verilerek, fark 113.821,74 TL bedelin bloke edilmesi için davacı idareye süre verilmiş, süresi içerisinde bedelin bloke edilerek dekontunun dosyaya ibraz edildiği, tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde, İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; münavebe deseninin doğru belirlenmediğini ve masrafın hatalı hesaplandığını ilave etmek suretiyle istinaf dilekçesini tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Ankara ili, Gölbaşı ilçesi, ... (...) Mahallesi 124605 ada 9 parsel sayılı taşınmaza, 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak bulunan m² birim bedeline, %100 oranında objektif değer artışı oranının ilave edilmesi suretiyle değer biçilmesi doğru olduğu gibi kamulaştırmadan arta kalan alanda %10 oranında değer düşüklüğü oluştuğunun kabulü ile toplam kamulaştırma bedelinin tespit edilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3.Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı göz önüne alındığında davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi yerindedir.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.