"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/894 Esas, 2023/1753 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Görele 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/111 Esas, 2023/108 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın irtifak hakkı ve pilon yeri karşılığının tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince talebe bağlı kalınarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda;
Miktar veya her paydaş için değeri kesinlik sınırını geçmeyen davalara ilişkin nihai kararlar, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 362 nci maddesi uyarınca temyiz edilemez. Temyize konu edilen miktarın her paydaş için değeri kesinlik sınırının altında kalması hâlinde anılan Kanun’un 366 ncı maddesi atfıyla aynı Kanun’un 352 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekir.
Dosya içeriğine göre davacılar ve asli müdahiller yönünden hüküm altına alınan ve temyize konu edilen miktar Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi itibarıyla kesinlik sınırı olan 238.730,00 TL'nin altında kaldığı anlaşılmakla, davalı idare vekillinin temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacılar ve asli müdahiller vekilinin gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar ve asli müdahiller vekili dava dilekçesinde özetle; Giresun ili, Görele ilçesi, ... Mahallesi, 74 ada 9 parsel sayılı taşınmaza davalı idare tarafından kamulaştırma yapılmaksızın enerji nakil hattı geçirilmek ve pilon yeri inşa edilmek suretiyle fiilen el atıldığını, davacıların mülkiyet hakkının kısıtlandığını, arsa vasfındaki taşınmazın değer kaybına uğradığını ileri sürerek fazlaya ilişkin haklarını saklı tutup irtifak hakkı ve pilon yeri karşılığının dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza dair kamulaştırma işlemlerinin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) mülga hükümleri uyarınca ikmal edilip irtifak hakkının mahkeme kararı ile tapuya tescil edildiğini, bu nedenle açılan davanın kamulaştırmasız el atmadan kaynaklı tazminat değil bedel artırım davası olduğunu, ancak bedel artırım davasının da 30 günlük hak düşürücü süre içerisinde açılmadığından reddi gerektiğini, davacıların kamulaştırma işlemlerinden haberdar olduklarını, Görele Asliye Hukuk Mahkemesinin 1969/384 Esas, 1969/554 Karar sayılı kararı ile 1969/385 Esas, 1969/555 Karar sayılı kararının eldeki dava için kesin hüküm oluşturduğunu, öncelikle davanın kesin hüküm nedeniyle reddi gerektiğini, dava şartı olarak dava açılmadan önce davacıların idareye başvurup uzlaşma talebinde bulunması gerektiğini, dava şartı yerine getirilmeden açılan işbu davanın reddi gerektiğini, kamulaştırma bedelinin hak sahipleri adına yatırıldığını, her ne kadar davaya konu taşınmazın arsa vasfında olduğu iddia edilmiş ise de arsa değil fındık bahçesi niteliğinde olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın kabulü ile kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın irtifak hakkı ve pilon yeri karşılığının dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idareden alınarak davacılara tapudaki payları oranında ödenmesine, bedeline hükmedilen irtifak hakkının davalı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacılar ve asli müdahiller vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunda tespit edilen miktar dikkate alınarak kararın bir kısım davacılar yönünden kesin olduğundan söz edilemeyeceğini, nitekim hükme esas alınan bilirkişi raporuna itiraz edildiğini, tespit edilen bedelin çok düşük olduğunu, taşınmaz üzerinden yüksek gerilim hattı geçmesi nedeniyle davacıların mülkiyet hakkının kısıtlandığını, taşınmazın irtifak tesis edilecek alan ve pilon yeri dışında kalan kısmında meydana gelen değer kaybının ayrıca hesaplanması gerektiğini, taşınmazın tespit edilen metrekare birim fiyatının çok düşük olduğunu, emsal alınan taşınmazın Yargıtay içtihatlarına uygun olmadığını, emsal karşılaştırmasının hatalı yapıldığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza ilişkin kamulaştırma işleminin ve davacılara yapılan noter tebligatlarının usulüne uygun olduğunu, bedel artırım davası mahiyetindeki eldeki davanın hak düşürücü süreden reddi gerektiğini, tespit edilen bedelin fahiş olduğunu, tesis edilecek irtifak hakkı nedeniyle taşınmazın % 50 oranında değer kaybına uğradığından söz edilemeyeceğini, adil ve hakkaniyete uygun bir oran belirlenmesi gerektiğini, bilirkişi raporu ile belirlenen tazminat miktarı dikkate alınarak davalı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; kamulaştırmasız el atmadan kaynaklı tazminat istemiyle açılan eldeki davada 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerinin kıyasen uygulanacağı, davaya konu taşınmaza davalı idarece enerji nakil hattı geçirilmek suretiyle kamulaştırma yapılmaksızın fiilen el atıldığının sabit olduğu, arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinde ve taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirlenmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının hesaplanmasında, taleple bağlı kalınarak karar verilmiş olmasında bir isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle, taraf vekillerinin ayrı ayrı istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ve asli müdahiller vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar ve asli müdahiller vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı idare tarafından enerji nakil hattı geçirilmek suretiyle kamulaştırmasız el atılan taşınmazın irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeler
2. 2942 sayılı Kanun’un 4 üncü ve 11 inci maddeleri.
3. 2942 sayılı Kanun'un geçici 6 ncı maddesinin birinci, ikinci ve altıncı fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak; üzerindeki fındık ağaçlarına kapama fındık net gelirine göre belirlenen bedelden mutad münavebe ürününe göre belirlenen bedel indirilmek suretiyle değer biçilmesi ve yine aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergâhı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirlenmek suretiyle irtifak hakkı ve pilon yeri karşılığının tespit edilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. Davalı idare vekilinin temyiz istemi yönünden;
Davalı idare vekilinin temyiz dilekçesinin miktar yönünden REDDİNE,
B. Davacılar ve asli müdahiller vekilinin temyiz istemi yönünden;
Davacılar ve asli müdahiller vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacılar ve asli müdahillerden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davalı idareden peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.