"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/995 Esas, 2023/1266 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Konya 6. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/83 Esas, 2023/68 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun’la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ile davalı ... ve davalı ... vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ile davalı ... ve davalı ... vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Konya ili, Karatay ilçesi, ... Mahallesi 5625 ada 11 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davadan önce alınan kıymet takdir raporunda arsanın metrekare birim fiyatının düşük hesaplandığını, bedelin metrekare birim fiyatlarının taşınmazın tüm özellikleri ve emsal taşınmazlar nazara alınarak tespit edilmesini savunmuştur.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın aynına ilişkin Konya 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/394 Esas sayılı davasının derdest olduğunu, sonucunun beklenmesi gerektiğini, ayrıca kıymet takdir komisyonunca takdir edilen bedelin çok düşük olduğunu savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ile davalı ... ve davalı ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza ait metrekare birim bedelinin taşınmazın mevcut durumuna uygun olmayıp yüksek belirlendiğini; ayrıca müvekkili idare lehine vekalet ücretine hükmedilmediğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz yönünden bilirkişi heyetinden alınan raporlarda yapılan hesaplamalar arasında % 30'dan farklı değer tespitlerinin yapıldığını, bu tespitlerin gerekçesinin açıklanmadığını ve aralarındaki çelişkinin de giderilmediğini, dosyaya sunulan üç raporda düzenleme ortaklık payı kesintisi uygulanmazken iki raporda düzenleme ortaklık payı kesintisinin uygulandığını, düzenleme ortaklık payı kesintisinin gerekip gerekmediğinin netleşmediğini, bilirkişi raporu dosyaya sunulduktan sonra emsal alınan taşınmazın emlak rayiç bedelinin gönderildiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın belediye mücavir alanına dahil olup, belediye ve altyapı hizmetlerinden yararlandığını, şehrin en önemli turistik ve ticaret aktivite merkezi olan Mevlana Müzesi, Sultan Selim Camii ve Konya'nın merkez meydanına cephesinin bulunduğunu, otellere, bankalara, resmi dairelere yakın olduğunu, taşınmaza başka taşınmazların emsal alınmasının mümkün olmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza emsal kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinin doğru olduğunu, bu nedenlerle istinaf sebebi olarak ileri sürülen hususların yerinde görülmediğini, böylece İlk Derece Mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davacı idare vekili ile davalı ... ve davalı ... vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ile davalı ... ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürülen itirazları tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürülen itirazları tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürülen itirazları tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare ile davalı ... ve davalı ... vekillerinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Arsa niteliğindeki Konya ili, Karatay ilçesi, ... Mahallesi 5625 ada 11 parsel sayılı taşınmazın zeminine 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer belirlenmesi yöntem itibari ile doğrudur.
4. Buna karşın; Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırma kararı öncesi ilk karara esas alınan bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazın metrekare birim fiyatı 12.550,00 TL olarak belirlenmiş iken kaldırma kararı sonrası aynı bilirkişiler tarafından düzenlenen 13.06.2022 tarihli ek raporda 12.550.00 TL/m², 26.11.2022 tarihli 2. ek bilirkişi raporda 11.710.00 TL/m², 23.01.2023 tarihli 3. ek bilirkişi raporda 11.700.00 TL/m², hükme esas alınan 02.02.2023 tarihli ek raporda ise 10.000.00 TL/m² olarak belirlenmek suretiyle kamulaştırma bedelinin tespit edildiği anlaşılmış olup, aynı bilirkişi heyeti tarafından taşınmaza aynı değerlendirme tarihi itibariyle birbirinden farklı metrekare birim fiyatları belirlendiği dikkate alındığında alınan raporlar inandırıcı ve hüküm kurmaya elverişli değildir.
Bu durumda; taraflara, dava konusu taşınmaza yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüzölçümlü satışları bildirmeleri için imkân tanınması, lüzumu hâlinde resen emsal celbi yoluna gidilmesi, taşınmazın, değerlendirme tarihi itibarıyla, emsal alınacak taşınmazın ise satış tarihi itibarıyla imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ve dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgede uygulanan düzenleme ortaklık payı oranının ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğünden ayrı ayrı sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazın; imar planındaki konumu, emsallere ve değerini etkileyen merkezi yerlere olan uzaklığını da gösterir krokisi ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerekmektedir.
5. Mahkemenin son kararı ile tespit edilen bedel, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı öncesi İlk Derece Mahkemesinin ilk kararı ile belirlenip ödenmesine karar verilen bedelin altında olduğundan, belirlenen bedele İlk Derece Mahkemesinin ilk karar tarihi 18.06.2021 tarihine kadar faiz uygulanması gerekirken faiz bitiş tarihinin hatalı gösterilmesi doğru görülmemiştir.
6. Fazla bloke edilen bedelin davalılar tarafından bankadan çekildiği tarihe kadar varsa işlemiş nemaları ile davacı idareye iadesine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Davacı idare ile davalı ... ve davalı ... vekillerinin temyiz itirazlarının KABULÜNE,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin
Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harçlarının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.