"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/511 Esas, 2023/865 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ: Silivri 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/339 Esas, 2021/513 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazların bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın davalı ... Belediyesi Başkanlığı yönünden pasif husumet yokluğundan reddine, davalı İSKİ Genel Müdürlüğü yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul ili, Silivri ilçesi, Büyük Çavuşlu Mahallesi 2467 parsel ( yeni 4644 ada 9 parsel), 2468 parsel ( yeni 4644 ada 8 parsel), 3534 parsel ( yeni 4763 ada 1 parsel), 3535 parsel ( yeni 4644 ada 6 parsel), 3536 parsel ( yeni 4644 ada 7 parsel), 3885 parsel ( yeni 4644 ada 10 parsel), 3900 parsel ( yeni 4762 ada 4 parsel), 3902 parsel ( yeni 4644 ada 4 parsel) sayılı taşınmazlara kamulaştırma yapılmaksızın fiilen el atıldığını ileri sürerek taşınmazların bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... Belediyesi Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; tarafına husumet yöneltilemeyeceğini, dava şartı olan uzlaşma prosedürünün yerine getirilmediğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın davalı ... Belediyesi Başkanlığı yönünden pasif husumet yokluğundan reddine, davalı İSKİ Genel Müdürlüğü yönünden kabulü ile taşınmazların bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen taşınmazların tapusunun iptali ile davalı İSKİ Genel Müdürlüğü adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza davalı idarece fiili el atmanın söz konusu olmadığını, dava konusu taşınmazların kısmen veya tamamen ... sulama göleti alanında kaldığını, sorumluluğun davalı ... Belediyesi Başkanlığına ait olduğunu, davalı idare ile diğer davalı ... Belediyesi Başkanlığı arasında 2011 ve 2014 yıllarında yapılan protokoller ile kamulaştırma işlemlerinin sorumluluğunun İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanlığına ait olduğunun kararlaştırıldığını, davalı İSKİ Genel Müdürlüğünün sorumluluğuna gidilemeyeceğini, davanın kabulü anlamına gelmemekle birlikte tespit edilen tazminat miktarının fahiş olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; kamulaştırma yapılmaksızın el atılan arazi niteliğindeki davaya konu taşınmazlara olduğu gibi kullanılması halinde getirecekleri net gelire göre değer biçilmesinin yöntem olarak doğru olduğu gibi usul ve kanuna uygun olarak düzenlenen bilirkişi raporuna göre belirlenen el atma bedelinin davalı İSKİ Genel Müdürlüğünden tahsiline karar verilmesinin yerinde olduğu, dava konusu taşınmazları da kapsayan ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünce yapımı tamamlanan ...tesisinin bakım ve sorumluluğunun davalı İSKİ Genel Müdürlüğü'ne geçmiş olması nedeniyle husumetin doğru yöneltildiği gerekçesiyle, davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4 . 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi .
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmazlara gölet yapılmak suretiyle davalı ... Belediyesi Başkanlığı tarafından el atıldığı anlaşıldığından, sorumluluk davalı ... Belediyesi Başkanlığında olup davanın İSKİ Genel Müdürlüğü yönünden pasif husumet yokluğundan reddine karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesinin kararının BOZULMASINA,
Davalı İSKİ Genel Müdürlüğünden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.