"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2202 Esas, 2022/2747 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bulancak 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/206 Esas, 2021/715 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; dava konusu Giresun ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 584 ada 2 parsel (eski 2527 parsel) sayılı taşınmaza davalı idare tarafından kısmen Pazar yeri, kısmen kamusal alan kısmen de yol olarak el atıldığını, taşınmazın tamamının bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesi uzlaşmanın dava şartı olduğunu, bir taşınmazın imar planında pazar yeri, yol ve kamusal alan olarak gösterilmesinin fiili el atma olarak kabul edilemeyeceğini, davacının iddia ettiği gibi taşınmaz üzerinde herhangi bir yapılaşma veya tarımsal faaliyet olmadığını, taşınmaza kalıcı nitelikte el atılmadığını Belediyeye karşı açılan haksız ve kötü niyetli davanın reddini talep etmektedir.
III. MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne, dava konusu taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak davacılara verilmesine, bedeline hükmedilen taşınmazın tapusunun iptaline, davalı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B.İstinaf Sebepleri
1.Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan raporunda eksik inceleme ile hesaplama yapıldığını, kaldırma kararı öncesi ve sonrası aradaki farkın fazla olup, bilirkişilerce resen fazla düzenleme ortaklık payı kesildiğini, dava konusu taşınmaz için 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 18 inci maddesi uyarınca imar uygulaması yapılmasına ilişkin Piraziz Belediye Encümeninin 01.12. 2015 tarihli ve 97 sayılı kararı ile 22.12.2015 tarihli ve 100 sayılı kararının iptali istemiyle Ordu 1. İdare Mahkemesinin 2016/274 Esas, 2016/841 Karar sayılı dosyasında dava açıldığını, dava kabul ederek dava konusu işlemlerin iptaline karar verildiğini, yerel mahkemenin bu kararı neticesinde davalı idare bu kararı istinaf incelemesine taşıyarak, ... Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesinin 2016/290 Esas, 2016/199 Karar sayılı kararında ise istinaf başvurusunun reddine karar verildiğini, bu karar üzerine davalı taraf temyiz yoluna başvurmuş, Danıştay 6. Dairesinin 2017/758 Esas, 2020/12288 Karar sayılı karar ile kararın onandığını ve 08.12.2020 tarihinde kesinleştiğini, dolayısıyla davacıların taşınmazı açısından yapılan bu düzenleme ortak payı kesintisinin hükümsüz kaldığını ve taşınmazın düzenleme ortak payı kesintisi yapılmadan önceki haline geri döndüğünü, düzenleme ortaklık payı kesintisine dayanak oluşturulan alana ait imar uygulaması mahkeme kararıyla iptal edildiğinden bu kesintinin de davacının tazminatı içerisinde hesaplanması gerektiğini, tekrardan düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmasının hukuka ve usule aykırı olduğunu, dosya arasına alınan emsal bedellerin de dava konusu taşınmaz için oldukça düşük olduğunu, dava konusu taşınmazın şehrin en merkezi konumunda, yol ve kavşakların birleştiği ulaşımın çok kolay olduğu, etrafında çok sayıda iş ve iş merkezlerinin bulunduğu, bir alanda olduğu hastane, camii, okul vs. gibi kamusal yerlere oldukça yakın olması sebebiyle m² değerinin oldukça yüksek olması gerektiğini, alınan raporda ise bu gibi özelliklere çok fazla riayet edilmediğini ileri sürerek kararı istinaf etmiştir.
2.Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırmasız el atmanın unsurları oluşmadığını, davaya konu atıl vaziyetteki taşınmaza davacının da bilgisi ve izni dahilinde geçici olarak parke taşları döşendiğini, iddia edildiği gibi beton dökülmediğini, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 09.04.2003 tarihli ve 2003/5-281Esas, 2003/284 Karar sayılı kararında açıkça belirttiği üzere; bir taşınmazın imar planında, Pazar Yeri, Yol veya Kamusal Alan olarak gösterilmesinin veya ortasından yol geçirilmesinin “fiili el atma” olarak değerlendirilemeyeceğini, kamulaştırmasız el koyma hükümlerinin uygulanması mal sahibinin tasarrufuna engel olma ve malının elinden alınması anlamını taşıdığına göre, taşınmaz mal sahibinin elinde bulunduğu ve kullanma hakkına sahip olduğu sürece idare aleyhine bir dava açılamayacağını, emsal karşılaştırılmasının da hatalı olduğunu, davacının kendisi tarafından 170,21 TL/m² bedelle BİM Birleşik Mağazalar A.Ş.’ye yapılan satışın emsal olarak değerlendirmeye alınması gerektiğini belirterek, emsal taşınmaz ve bedele ilişkin itirazlar ile faiz uygulamasına ilişkin kararı kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki dava konusu bilirkişi heyetince taşınmazın emsal incelemesi yapmak suretiyle 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi çerçevesinde dava konusu taşınmazla emsal taşınmazın konum, nitelik ve vergi beyanları itibarıyla karşılaştırma yaparak benzer özellikleriyle üstün ve eksik yanlarını da belirtmek suretiyle dava konusu taşınmazın değerini belirlemelerinde isabetsizlik bulunmadığı anlaşıldığından taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
2.Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri ile 150 inci maddesi.
2. 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararı.
4. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Dava konusu taşınmaz ile emsal olarak incelenen Bulancak ilçesi, ... Mahallesi 612 ada 8 parsel sayılı taşınmazın Arsa Metrekare Rayiç Bedeli Takdir Komisyonu tarafından belirlenen emlak vergisine esas olan m² değerlerinin karşılaştırılmasında, emsal taşınmazın dava konusu taşınmazdan daha değerli olduğu anlaşıldığı halde, ters orantı kurularak dava konusu taşınmazın emsalden daha değerli olduğu belirtilerek değer biçildiği gibi; emsal taşınmaz ile dava konusu taşınmazın farklı ilçelerde olması nedeniyle bilirkişi raporu hüküm kurmaya elverişli değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacılar vekilinin temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesinin kararının BOZULMASINA,
Davacılardan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davalı idareden peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.