"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/103 Esas, 2023/208 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazların yol olarak tapudan terkini davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı idare vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Çorum ili, ... ilçesi, ... köyü ... parsel ile ... köyü ... ada ... parsel, ... ada ... ve ... parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; adil ve hakkaniyete uygun kamulaştırma bedelinin tespitini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 17.02.2022 tarihli ve 2021/168 Esas, 2022/55 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 06.06.2022 tarihli ve 2022/1635 Esas, 2022/1697 Karar sayılı kararı ile usulüne uygun düzenlenen bilirkişi ek raporuna ve Dairenin kaldırma kararlarındaki gerekçelere uygun şekilde yapılan yargılamaya nazaran; arazi niteliğindeki taşınmazlara gelir metodu doğrultusunda değer belirlenmesinde, taşınmazlar üzerinde sulu tarım yapılması sebebi ile kapitalizasyon faiz oranının %4 olarak tatbikinde, davacı yararına usuli kazanılmış hak ilkesi doğrultusunda belirlenen objektif değer artışı oranlarında, münavebe ürünlerinin verim, fiyat ve üretim maliyetlerinin İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün 2019 yılı verilerine göre hesaplanmasında, münavebe ürünlerinin üretim maliyetlerinin brüt gelirin 1/2'si ile 1/3'ü aralığında uygulanmasında ve davacı yararına vekalet ücretine hükmedilmemesinde isabetsizlik bulunmadığından davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalılardan ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan temyiz incelemesi sonucunda; davalı ... vekilinin temyiz başvurusunun reddi ile davacı idare vekilinin temyizi yönünden yapılan inceleme sonucunda; İlk Derece Mahkemesince verilen 03.12.2019 tarihli ve 2019/188 Esas 2019/471 karar sayılı kararın davalılar tarafından istinaf edilmediği, taşınmazların metrekare birim fiyatının ... ada ... parsel yönünden ...,68 TL, ... ada ... parsel ve ... ada ... parseller için 24,82 TL ve ... parsel için 26,88 TL belirlenmiş olup bu husus davacı idare yönünden usuli kazanılmış hak oluşturduğu gözetilmeden Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin gönderme kararı üzerine verilen 17.02.2022 tarihli ve 2021/168 Esas 2022/55 Karar sayılı kararına esas alınan raporda metrekare birim fiyatının ... ada ... parsel yönünden 36,88 TL, ... ada ... parsel ve ... ada ... parseller için 44,26 TL ve ... parsel için 47,94 TL/m² olarak belirlenmesi suretiyle fazlaya hükmedilmesi ve Mahkemece verilen hüküm, kaldırma kararı ile ortadan kalktığı halde, ilk kararda tescil hükmü verildiğinden bahisle, yeniden tescil hükmü kurulmaması doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin çok yüksek tespit edildiğini, yörede uygulanan kapitalizasyon faiz oranının % 5 olarak esas alınması gerektiğini, objektiflik ve bilimsellikten uzak raporun hükme esas alındığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen kararın bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesi hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacı idare vekilinin aşağıdaki paragraf kapsamı dışında temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
3. Tespit edilen bedele uygulanan faizin bitiş tarihi gösterilmeyerek infazda tereddüt oluşturulması doğru değildir.
4. Mahkemece verilen hüküm kaldırma kararı ile ortadan kalktığından tescil yönünden verilen hükmün kesin olduğundan bahisle yeniden karar verilmesine yer olmadığına dair hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
5. Davacı idare tarafından fazla depo edilen 109.342,68 TL'nin davalı tarafça bankadan çekilmiş olması halinde çekilme tarihine kadar işlemiş nemaları ile birlikte davalılardan alınarak davacıya verilmesine, çekilmemişse işlemiş nemaları ile davacı idareye iadesine karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının;
a) İkinci paragrafında yer alan ''itibaren'' kelimesinin çıkarılmasına yerine ''ilk karar tarihi olan 03.12.2019 tarihine kadar'' ibaresinin yazılmasına,
b) Üçüncü paragrafının hükümden çıkarılmasına yerine ''Dava konusu Çorum ili, ... ilçesi, ... köyü ... parsel, Çorum ili ... ilçesi ... köyü ... parsel ( ifrazen ... ada ... parsel), Çorum ili ... ilçesi ... köyü ... parsel ( ifrazen ... ada ... parsel), Çorum ili ... İlçesi ... köyü ... parsel ( ifrazen ... ada ... parsel) sayılı taşınmazların davalılara ait tapularının iptali ile yol olarak tapudan terkinine'' cümlesinin yazılmasına,
c) Hüküm fıkrasına ayrı bent olarak '' Davacı idare tarafından fazla depo edilen 109.342,68 TL'nin davalı tarafça bankadan çekilmiş olması halinde çekilme tarihine kadar işlemiş nemaları ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, çekilmemişse işlemiş nemaları ile davacı idareye iadesine '' cümlesinin yazılmak suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
....03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.