"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ:...Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/781 Esas, 2023/913 Karar
DAVA TARİHİ: 15.03.2019
KARAR : Esastan ret/ Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ:...10. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/70 Esas, 2021/1 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle;... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 1562 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın kamulaştırılması ile ilgili davacı kurum tarafından belirlenen metrekare birim bedelinin düşük olduğunu, taşınmazın oldukça değerli ve verimi yüksek bir taşınmaz olduğunu, Dicle Sulama Projesi içerisinde olduğunu, sulu tarıma elverişli olduğunu, taşınmazın Diyarbakır-Elazığ Karayoluna ve...Organize Sanayi Bölgesine komşu olduğunu, taşınmazın reel değerinin, kurum tarafından belirlenen değerin en az 3 katı olduğunu, ayrıca kamulaştırma nedeniyle, müvekkiline ait kamulaştırılmayan kısımında oluşacak değer düşüklüğünün dikkate alınması gerektiğini belirterek kamulaştırma bedelinin Mahkemece tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan raporun bilimsellik ve objektiflikten uzak olduğunu, kuru tarım arazisi vasfındaki taşınmazın sulu tarım arazisi olarak değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, münavebeye esas alınan ürünlerin bölgenin gerçek durumunu yansıtmadığını, kapitalizasyon faiz oranının düşük alındığını, kamulaştırma bedeline işletilen faizin hatalı olduğunu, lehlerine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin usul ve kanuna aykırı olduğunu ileri sürerek kararı istinaf etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; kararın hakkaniyete aykırı olduğunu, kamulaştırma bedelinin taşınmazın gerçek değerinin çok altında belirlendiğini, objektif değer artış oranının emsal taşınmazlar baz alınarak %100 uygulanmasının hatalı olduğunu, daha yüksek objektif değer artışı belirlenmesi gerektiğini ileri sürerek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın sulu tarım arazisi niteliğinde olduğunun kabulü ile zeminine 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci maddesi (f) bendi uyarınca gelir metoduna göre değer biçilmesi doğru olduğu gibi, taşınmazın vasfı, konumu, bilirkişi raporunda belirtilen özellikleri ve aynı bölgeden intikal eden dava dosyaları gözetilerek kapitalizasyon faizinin %4 oranında alınmasında bir isabetsizlik görülmediği, mahallinde yapılan keşif sonucu düzenlenen bilirkişi kurulu raporunda dava konusu taşınmazın Dicle- Kral Kızı P4 Pompaj Sulama havzasında bulunduğu tespit edildiğinden dava konusu taşınmazın sulu tarım arazisi niteliğinde olduğunun kabulünün yerinde bulunduğu, davalı taraf dava açılmasına sebebiyet vermemiş olup davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin usul ve kanuna uygun bulunduğu; ancak dava konusu taşınmaza komşu 1539,1540,1541,1542,1543 ve 1544 parsel sayılı taşınmazlar için açılan davada tespit edilen metrekare birim fiyatına Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 12.10.2021 tarihli, 2020/196 Esas, 2021/11203 Karar sayılı karar ile %150 oranında objektif değer artışı uygulanması gerektiğinden kararın bozulduğu gözetilerek Dairece objektif değer artış oranı %150 oranında kabul edilerek yeniden yapılan hesaplama sonucunda tespit edilen bedele göre hüküm kurulması gerektiğinden davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden hüküm tesisine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; hükme esas alınan raporun bilimsellikten uzak olduğunu, taşınmazın kuru tarım arazisi vasfında olup sulu tarım arazisi olarak değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, münavebeye esas alınan ürünlerin bölgenin gerçek durumunu yansıtmadığını, kapitalizasyon faiz oranının düşük alındığını, kamulaştırma bedeline işletilen faizin hatalı olduğunu, lehlerine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; yerel Mahkemece yapılan keşifte ve alınan bilirkişi raporlarında taşınmazın değeri daha yüksek belirlenmesine rağmen Mahkeme kararında daha düşük bir değer belirlendiğini, İstinaf Mahkemesince bu husus gözetilerek yeni bedel belirlenmiş ise de belirlenen bedelin düşük kaldığını, objektif değer artışı %150 oranında kabul edilerek tekrar hesaplama yapıldığını; ancak %150 oranında uygulanan objektif değer artışının dosya açısından hakkaniyete uygun olmadığını ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ve 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net geliri üzerinden bilimsel yolla değer biçilmesi, adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa
ödenmesi, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkinine karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına, davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.