"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ:... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/116 Esas, 2022/3306 Karar
DAVA TARİHİ: 14.12.2018
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ: ... Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/581 Esas, 2021/364 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazlar bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön incelemede;
İlk Derece Mahkemesinde verilen karara karşı istinaf yoluna başvurmayan tarafın aleyhine bir durum olmadıkça Bölge Adliye Mahkemesi kararını temyiz etme hakkı bulunmadığı gibi, davacı tarafından 03.11.2023 tarihinde temyiz dilekçesi verildiği, temyiz eden davacı vekiline karar 03.01.2023 tarihinde, davalı idarenin temyiz başvuru dilekçesi 10.01.2023 tarihinde tebliğ edilmiştir. Davacının temyiz dilekçesi yasal süre geçirildikten sonra verildiği gibi Bölge Adliye Mahkemesi kararında aleyhine bir durum oluşmadığından temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davalı idare vekilinin temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu... ili, ... ilçesi, ... köyü 115 ada 75 ve 150 parsel sayılı taşınmazların davalı idare tarafından kamulaştırma yapılmadığı hâlde ...-...Sulama Göleti Projesi kapsamında yürütülen çalışmalar nedeniyle taşınmazların bir kısmının kullanılmaz hale geldiğini belirterek taşınmazın bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; yasal süresi içinde açılmayan davanın zamanaşımı nedeniyle reddi gerektiğini, müvekkili idare tarafından dava konusu taşınmazlara herhangi bir el atma mevcut olmadığını ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile tazminat istemine ilişkin talebin kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; Mahkemece dava konusu 115 ada 150 parsel sayılı taşınmaz için yol olarak terkinine verilen hükmün hatalı olduğunu, taşınmazların kuru tarım arazisi vasfında olduğunu, münavebeye en yüksek ürünlerin alındığını, kamulaştırma bedelinin fahiş olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile tarım arazisi niteliğindeki taşınmazlara net gelir yöntemi esas alınmak suretiyle bedel biçilmesinin doğru olduğu, sulu arazi niteliğindeki taşınmaza son dönemdeki uygulamalara göre % 4 oranında kapitalizasyon faiz oranı uygulanmasının isabetli olduğu, taşınmazların bilirkişi heyetince açıklanan özelliklerine göre % 10 oranında objektif değer artış oranı uygulanmasının da yerinde olduğu gereçesiyle davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesindeki sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazların değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili ve ecrimisil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi ve 12 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmazlara net gelir metodu uygulanarak değer biçilmesi uygun görülmüştür.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre; davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Dava konusu taşınmazların 115 ada 75 parselin 4.233,32 m²lik, 115 ada 150 parselin de 1.235,97 m²lik kısmının davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davalı idare adına tesciline karar verilmesi gerekirken infazda tereddüt uyandıracak şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
A. Davacı Tarafın Temyizi Yönünden;
Davacının temyiz dilekçesinin REDDİNE,
B. Davalı İdare Vekilinin Temyizi Yönünden;
1.Davalı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı idare vekilinin temyiz itirazının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının;
a) A) ve (2) numaralı bentlerinde yer alan "taşınmazın" ibaresinden sonra gelecek şekilde "4.233,32 m²lik kısmının" ibaresinin yazılması,
b) B) ve (3) numaralı bentlerınde yer alan "taşınmazın" ibaresinden sonra gelecek şekilde "1.235.97 m²lik kısmının" ibaresinin yazılması,
c) (3) numaralı bentte yer alan "yol olarak terkinine" ibaresinin çıkarılmak suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA
Davalı idareden peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine, davacıdan 2.107,84 TL temyize başvuru harcının alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.