"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/290 Esas, 2024/623 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Samsun 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/267 Esas, 2023/803 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Samsun ili, ... ilçesi, ... 1176 ada 36 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın kamulaştırılmasına ilişkin 15.09.2022 tarihli ve 1339 sayılı Samsun Büyükşehir Belediyesi Encümeni kararının iptali istemi ile Samsun 2. İdare Mahkemesinin 2023/325 Esas sayılı dosyası ile yürütme durdurma talepli olarak dava açıldığını, bu nedenle Samsun 2.İdare Mahkemesinin 2023/325 Esas sayılı dosyasının bekletici mesele yapılması gerektiğini, dava konusu parsele belirlenen bedelin çok düşük olduğunu belirterek haksız ve hukuka aykırı olarak açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile tespit olunan kamulaştırma bedeline dava tarihinden karar tarihine kadar yasal faiz işletilerek işlemiş faiziyle birlikte davalıya derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmazın bedelinin yüksek belirlendiğini, hükme esas rapordaki verilerin hatalı olduğunu, emsal taşınmazın uygun olmadığını, yapı bedelinin yüksek belirlendiğini, faiz başlangıç tarihinin dava tarihinden 4 ay sonrası olması gerektiğini, Anayasa Mahkemesinin faiz kararı dava tarihinden sonra verildiğinden geriye etkili olmayacağını ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmazın bedelinin düşük belirlendiğini, hükme esas rapordaki verilerin hatalı olduğunu, dosyaya sunmuş oldukları emsal satışının dikkate alınmadığını, tek heyetten rapor alındığını, enflasyon karşısında zarara uğranılmaması için Anayasa Mahkemesinin kararı doğrultusunda faiz başlangıç tarihi ve faiz oranlarına karar verilmesi gerektiğini, taşınmazın kamulaştırılmasına ilişkin 15.09.2022 tarihli ve 1339 sayılı Samsun Büyükşehir Belediyesi Encümen kararının iptali istemiyle yürütme durdurma talepli olarak idari yargıda dava açıldığını ve bekletici mesele yapılması gerektiğini, yapıda uygulanan yıpranma oranının yüksek alındığını ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer belirlenmesinde, taşınmaz üzerinde bulunan binanın 2. Sınıf (C) Grubu yapı olarak nitelendirilerek yaş, yıpranma oranı da gözetilerek dava tarihindeki resmî birim fiyatlarına uygun olarak değer tespitinde isabetsizlik bulunmadığı gerekçesi ile taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunun usul ve kanuna aykırı olup hükme esas alınamayacağını, emsal taşınmaz satışının değerlendirmeye esas alınamayacağını, tespit edilen kamulaştırma bedelinin çok yüksek olduğunu, emsal karşılaştırmasının hatalı yapıldığını, taşınmaz üzerindeki yapının değerinin de fahiş derecede yüksek hesaplandığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmazın zeminine 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak, üzerindeki yapıya ise aynı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrası (h) bendi uyarınca resmî birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. 01.08.2023 tarihli ve 32266 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 05.04.2023 tarihli ve 2022/83 Esas, 2023/69 Karar sayılı kararı ile 04.11.1983 tarihli ve 2942 sayılı Kanun’un 24.04.2001 tarihli ve 4650 sayılı Kanun’un 5 inci maddesiyle değiştirilen 10 uncu maddesine 11.04.2013 tarihli 6459 sayılı Kanun’un 6 ncı maddesiyle eklenen dokuzuncu fıkrası iptal edilmiştir. Dava 01.08.2023 tarihinden önce açılmıştır. Anayasa’nın 153 üncü maddesinin beşinci fıkrasında yer alan; “İptal kararları geriye yürümez.” hükmü ve Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulunun; “Her davada açıldığı tarihte tespit edilen vaziyet hükme ittihaz olunması iktiza eylemesine…” gerekçesini içeren 28.11.1956 tarihli ve 15/15 sayılı kararı ile; “Her dava açıldığı tarihteki fiili ve hukukî duruma göre karara bağlanır.” genel hukukî prensibini hâvi Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 10.05.2017 tarihli ve 2017/3-990 Esas, 2017/954 Karar sayılı kararları nazara alındığında kamulaştırma bedeline 2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin dokuzuncu fıkrası gereğince davanın açıldığı tarihten 4 ay sonrasından başlamak üzere karar tarihine kadar yasal faiz uygulanması gerekmekte ise de faize ilişkin olarak davacı idare vekilinin açık temyizi bulunmadığından bu husus eleştirilmekle yetinilmiştir.
4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. Dava konusu taşınmaz üzerindeki yapının davacı idare tarafından düzenlenen kıymet takdir komisyonu raporunda ise 3/A yapı sınıfında olduğu kabul edilerek hesaplama yapıldığı, hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise yapının 2/C yapı sınıfında değerlendirildiği anlaşılmış olup yapının teknik ve imalat özellikleri, kullanım şekli ayrıntılı açıklanıp çelişki giderilmeden eksik incelemeyle bedele hükmedilmesi doğru görülmemiştir.
6. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazın zeminine değerlendirme tarihi olan 23.02.2023 tarihi itibarıyla 9.100,00 TL/m² değer biçildiği; dava konusu taşınmaza benzer nitelikteki komşu parsellerle ilgili olarak aynı kamulaştırma kapsamında açılan davalarda ise 1176 ada 31 parsel sayılı taşınmazın zeminine 07.03.2023 değerlendirme tarihi itibarıyla 9.372,36 TL/m² değer biçildiği, tarafların temyizi üzerine Dairemizin 2024/4686 Esas, 2025/865 Karar sayılı kararıyla onandığı; 1176 ada 33 parsel sayılı taşınmazın zeminine 23.02.2023 değerlendirme tarihi itibarıyla 9.340,00 TL/m² değer biçildiği, tarafların temyizi üzerine Dairemizin 2024/4677 Esas, 2025/586 Karar sayılı kararıyla onandığı anlaşılmış olup komşu parseller için belirlenen birim metrekare bedellerden ayrılma nedenleri hususunda ek rapor alınmadan karar verilmiş olması bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Taraflardan peşin alınan temyiz harçlarının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.03.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.