"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2265 Esas, 2024/335 Karar
KARAR : Esastan ret/Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gaziosmanpaşa 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/620 Esas, 2023/383 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince davacı idare vekilinin başvurusunun esastan reddine, davalılar vekillerinin başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul ili, ..., Yassıören Mahallesi 178 ada 32 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; acele kamulaştırma dosyasında düşük bedel belirlendiğini, taşınmazın arsa vasfında olduğunu, objektif değer artırıcı unsurların bulunduğunu ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; objektif değer artışı oranının ve kapitalizasyon faiz oranının yüksek belirlendiğini, bedelin yüksek tespit edildiğini ileri sürmüştür.
2. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; mülkiyet hakkının ihlal edildiğini, kamulaştırma bedelinin süresinde yatırılmadığını ileri sürmüştür.
3. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; faizin dava tarihi itibarıyla başlaması gerektiğini, yasal faiz ibaresi yarine enflasyon oranında faize hükmedilmesi gerektiğini, değerin düşük belirlendiğini ileri sürmüştür.
4. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; usule aykırı olarak yatırılmış olan kamulaştırma bedelinin yok hükmünde olduğunu, dava şartının yerine getirilmediğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile somut uyuşmazlıkta; taşınmazın değerlendirme tarihi dava tarihi olan 04.12.2019'dur. Kamulaştırma bedelinin yatırıldığına dair dekontun dosyaya ibraz edildiği tarih ise 03.06.2022'dir.Mahkemece kamulaştırma bedelinin ödenmesine 12.07.2023 tarihinde karar verilmiştir. Değerlendirme tarihinden sonra geçen uzun süre ve enflasyon oranları nazara alındığında, idarece depo edilen bedelin taşınmazın gerçek karşılığı olamayacağı herkesçe bilinen ve ispatı gerekmeyen bir husustur. Bu aşamadan sonra usul ekonomisi ilkesi gereği yargılamaya devam edilmesi, yukarıda ifade edildiği üzere adalete ve gerçek bedele ulaşmaya hizmet etmeyecektir. Öte yandan davalı tarafın da idarece kamulaştırma bedelinin bu aşamada depo edilmesine muvafakat etmediklerini beyan ettikleri görülmüş olup, mahkemece mevcut dosya kapsamı itibarıyla bu aşamada Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay kararları doğrultusunda davanın reddine karar verilmesi gerekirken, davanın kabulü yönünde hüküm tesis edilmiş olması doğru görülmediğinden, davacı idare vekilinin başvurusunun esastan reddine, davalılar vekillerinin başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; davanın geldiği aşama dikkate alınarak davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğini, tüm davalıların açık ret beyanının bulunmadığını, beyanı alınamayan davalılar yönünden kabul kararı verilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası,
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. İlk Derece Mahkemesinin ilk kararına ilişkin son celsede davalılar vekillerinin ayrı ayrı olmak üzere, kamulaştırma bedelinin tamamı yatırılmadığı için davanın reddini talep ettikleri, yine kamulaştırma bedelinin eksik kalan kısmının karar tarihinden sonra yatırılmış olması nedeniyle verilen kaldırma kararı uyarınca İlk Derece Mahkemesince verilen ikinci karara ilişkin son celsede de davalılar vekillerinin yine ayrı ayrı olmak üzere davanın reddini talep ettikleri gözetildiğinde, Bölge Adliye Mahkemesince kamulaştırma bedelinin tamamının verilen yasal süreler içerisinde bloke edilmemiş olması nedeniyle davanın reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Buna karşın; İlk Derece Mahkemesince terkin hükmü kurulmuş olduğu ve hükmün infaz edilmiş olma olasılığı gözetilerek, hüküm infaz edilmişse, tapu kaydının iptali ile önceki malikleri davalılar adına tesciline karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmemiştir.
4. Davacı idare tarafından, işbu dosyada depo edilen 877.243,89 TL fark bedelin, davalılar tarafından bankadan çekilmiş ise, çekilme tarihine kadar varsa işlemiş olan mevduat faiziyle birlikte davalılardan alınarak davacı idareye verilmesine, çekilmemişse davacı idareye iadesine, bu hususta ilgili bankaya müzekkere yazılmasına karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile temyiz olunan, Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasına ayrı bir bent olarak "Dava konusu İstanbul ili, ..., Yassıören Mahallesi 178 ada 32 parsel sayılı taşınmazın davacı idare lehine yol olarak terkinine ilişkin İlk Derece Mahkemesi kararı infaz edilmiş ise, tapu kaydının iptali ile önceki malikleri olan davalılar adına payları oranında tapuya yeniden tesciline, bu hususta ilgili tapu müdürlüğüne müzekkere yazılmasına" cümlesinin yazılması, yine ayrı bir bent olarak "Davacı idare tarafından işbu dosyada depo edilen 877.243,89 TL fark bedelin, davalılar tarafından bankadan çekilmiş ise, çekilme tarihine kadar varsa işlemiş olan mevduat faiziyle birlikte davalılardan alınarak davacı idareye verilmesine, çekilmemişse davacı idareye iadesine, bu hususta ilgili bankaya müzekkere yazılmasına "cümlesinin eklenmesi suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verilmiştir.