"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1419 Esas, 2024/558 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bursa 7. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/66 Esas, 2021/494 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili ve davalı ... tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili asıl ve birleştirilen dosyaya ilişkin dava dilekçelerinde özetle; Bursa ili, ..., ........ Mahallesi 1582 ada 1 parsel sayılı taşınmazda davacıların hissedar olduğunu, dava konusu taşınmaza davalı idarelerce kamulaştırma yapılmaksızın fiilen el atıldığını belirterek belirlenecek tazminatın davalılardan alınarak davacılara verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; husumet, görev ve dava şartı şeklinde usuli itirazlarda bulunmuş, esasa ilişkin olarak da müvekkili idarenin dava konusu taşınmaz üzerinde herhangi bir tasarrufunun bulunmadığını, talep edilen bedelin fahiş olduğunu, fiilen el atılmayan kısım için müvekkili belediyenin sorumlu tutulamayacağını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; husumet, görev ve dava şartı şeklinde usuli itirazlarda bulunmuş, esasa ilişkin olarak da taşınmazın hukuki ve fiili sorumluluğunun ilçe belediyesi olan Nilüfer Belediyesine ait olduğunu, müvekkilinin taşınmaz üzerinde bir tasarrufunun bulunmadığını, talep edilen bedelin fahiş olduğunu, el atmanın ne şekilde olduğunun ve taşınmazın ana arterde kalıp kalmadığının araştırılması gerektiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl ve birleştirilen davaların kabulü ile bedeline hükmedilen davacılar payının tapusunun iptali ile davalı idareler adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için bedelin düşük olduğunu, davalı taraflarca sunulan istinaf dilekçelerinde belirtilen hususların usul ve kanuna aykırı olduğunu ve reddi gerektiğini, tazminat bedelinin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; davanın hak düşürücü süre ve dava şartı yokluğundan reddi gerektiğini, iddia edilen yolun müvekkil belediyenin sorumluluğundaki ana arterler arasında yer almadığını, husumet nedeniyle reddi gerektiğini, sorumluluğun Nilüfer Belediyesinde olduğunu, karara dayanak bilirkişi raporlarının eksik ve hatalı olduğunu, belirlenen bedelin fahiş olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmaza müvekkili tarafından el atılmadığını, dava konusu taşınmazda Nilüfer Belediyesine ait 789,85 m²lik 5269/19200 hisse bulunmakta olup, belediyenin mülkiyet hakkına dayalı kullanım hakkı olduğunun da açık olduğunu, dava konusu parselin diğer malikleri tarafından açılmış olan dosyaya göre bedelin yüksek olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu Bursa ili, ..., Minareliçavuş Mahallesi 1582 ada 1 sayılı taşınmaza emsal karşılaştırılması yapılmak suretiyle belirlenen bedelin davalı idarelerden tahsiline dair Mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı belirtilerek taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili ile davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek ve birleştirilen davada hükmedilen bedelin dava dışı idareye ödenmesine karar verilmesinin hatalı olduğunu belirterek, kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “...Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu Bursa ili, ..., Minareliçavuş Mahallesi 1582 ada 1 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde fillen el atılan alanlarla birlikte proje bütünlüğü ilkesi uyarınca fiilen el atılan bölümlerden arta kalan alanların bedelinin alınan rapor uyarınca davalı idarelerden tahsiline karar verilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Birleştirilen davada bedeline hükmedilen kısımdan davalı ... Başkanlığının sorumlu olduğu belirtilmesine rağmen, hüküm fıkrasında maddi hata yapılarak bu bölümün bedelinin dava dışı Yıldırım Belediye Başkanlığından tahsiline karar verilmesi doğru değildir.
5. Gerekçeli kararın hüküm fıkrasında tescile ilişkin bölümde hükme esas fen bilirkişi raporunda belirtilen el atmaya konu bölümler açıkça gösterilmediği gibi infazda tereddüt oluşturacak şekilde hüküm kurulması hatalıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacılar ve davalı ... vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacılar ve davalı ... vekillerinin temyiz itirazının kısmen kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3.İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının;
a)Birleştirilen davaya ilişkin bölümünün (a) harfi ile gösterilen kısmından "Yıldırım Belediye Başkanlığı'ndan" ibaresinin çıkartılması, yerine "davalı ... Başkanlığından" ibaresinin yazılması,
b) Asıl davaya ilişkin bölümünün (b) harfi ile gösterilen bölümünden "30,26 m²lik" ibaresinin çıkartılması, yerine "14.06.2021 tarihli fen bilirkişi rapor ve krokisinde B ve D harf ile gösterilen toplam 333.11 m² lik bölümden davacılar hissesine isabet eden 30.26 m² lik" ibaresinin yazılması,
c)Asıl davaya ilişkin bölümünün (d) harfi ile gösterilen bölümünden "227,75 m² lik" ibaresinin çıkartılması, yerine "14.06.2021 tarihli fen bilirkişi rapor ve krokisinde C ve E harfi ile gösterilen toplam 2.507.37 m²lik bölümden davacılar hissesine isabet eden 227,75 m² lik" ibaresinin yazılması,
d) Birleştirilen davaya ilişkin bölümünün (b) harfi ile gösterilen bölümünden "3.42 m²lik" ibaresinin çıkartılması, yerine "14.06.2021 tarihli fen bilirkişi rapor ve krokisinde A harfi ile gösterilen toplam 37.68 m²lik bölümden davacılar hissesine isabet eden 3.42 m²lik" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Taraflardan peşin alınan temyiz harçlarının istek halinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.