"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: ...Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/841 Esas, 2023/952 Karar
DAVA TARİHİ: 15.03.2019
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ: ...5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/140 Esas, 2021/7 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın taşınmazın tapudan yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurunun esastan reddine, davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ...Mahallesi 101 ada 4 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırıma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın arsa veya arsa vasıflı olarak değerlendirilmesi gerektiğini, taşınmazın ...Valiliğine 17 km, fiili konut alanına 1 km uzaklıkta olduğunu, belediye hizmetlerinden yol, su, çöp toplama, ulaşım, elektrik ve diğer hizmetlerden faydalandığını, ...karayoluna bitişik olduğunu, tapu kayıtlarında tarla vasfında olmakla birlikte arsa olarak alınıp satıldığını, fiili olarak fabrika, işyeri, konut ve çeşitli tesis alanı olarak kabul edildiğini, taşınmazın adil ve hakkaniyete uygun gerçek karşılığının belirlenmesi gerektiğini, gelir metodu üzerinden değer belirlenmesi halinde kapitalizasyon faizinin %3 olarak alınması gerektiğini, taşınmazın sulu olması nedeniyle sebze münavebesinin uygulanması gerektiğini, taşınmazın gerçek ve hakkaniyete uygun bedelinin belirlenmesini, yargılama giderleri ve avukatlık ücretinin davacı tarafa yükletilmesini, tespit edilecek kamulaştırma bedeline dava tarihinden itibaren en yüksek faizin uygulanmasına karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan raporun bilimsellik ve objektiflikten uzak olduğunu, kuru tarım arazisi vasfındaki taşınmazın sulu tarım arazisi olarak değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, münavebeye esas alınan ürünlerin bölgenin gerçek durumunu yansıtmadığını, kapitalizasyon faiz oranının düşük alındığını, uygulanan objektif değer artışı oranının fahiş olduğunu, arta kalan kısım bakımından değer artışının değerlendirilmediğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle,dava konusu taşınmazın arazi olarak değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, arsa olarak değer biçilmesi gerektiğini, arta kalan alan bakımından değer azalışının değerlendirmesi gerektiğini, uygulanan objektif değer artışı oranının düşük olduğunu ileri sürerekistinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın sulu tarım arazisi niteliğinde olduğunun kabulü ile zeminine 2942 sayılı Kanun'un 11 nci maddesinin birini fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metoduna göre değer biçilmesinin doğru olduğunu, taşınmazın vasfı, konumu, bilirkişi raporunda belirtilen özellikleri ve aynı bölgeden intikal eden dava dosyaları gözetilerek kapitalizasyon faizinin % 4 oranında alınmasında da isabetsizlik görülmediğini; ancak dava konusu taşınmaza komşu 1345 parsel (ifrazen 1539, 1540, 1541, 1542, 1543, 1544 parseller) hakkında ...3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/1355 Esas sayılı dosyası üzerinden görülen kamulaştırma bedel tespit ve tescil davası neticesinde tesis edilen hükmün taraflarca temyizi üzerine Yargıtay 5. Hukuk Dairesi'nin 12/10/2021 tarihli ve 2020/196 Esas, 2021/11203 Karar sayılı ilamı ile; tespit edilen metrekare birim fiyatına ilave edilecek objektif değer arttırıcı unsurun %150 oranında olacağı gözetilmeden hüküm tesis edildiği gerekçesi ile kararın bozulmasına karar verildiği anlaşılmakla; mahkemece %200 oranında uygulanan objektif değer artış oranı ile yazılı şekilde hüküm kurulmasının doğru görülmediğini, objektif değer artış oranı %150 kabul edilerek resen hesaplama yapıldığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurunun esastan reddine, davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net geliri üzerinden bilimsel yolla değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Dava konusu taşınmaz ile aynı kamulaştırma kapsamında kamulaştırılan ve dava konusu taşınmazla aynı konumda bulunan 101 ada 51 parsel sayılı taşınmaza, ...5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/130 Esas, 2021/8 Karar sayılı dosyasında 102 ada 1 parsel sayılı taşınmaza, ...5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/128 Esas, 2021/12 Karar sayılı dosyasında aynı değerlendirme tarihi itibarıyla objektif değer artışı ile beraber 105,00 TL/m² değer tespit edildiği ve bu değerlerin Dairemizin 14.12.2023 tarihli ve 2023/6177 Esas, 2023/12560 Karar sayılı ve 2023/5719 Esas, 2023/12558 Karar sayılı kararları ile denetimden geçerek onandığı anlaşıldığından belirtilen dosyalardaki bedelden ayrılma hususunda bilirkişi kurulundan ek rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinden bu husus bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin tüm, davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile temyiz olunan,Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde davalıya iadesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.