"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/248 E., 2021/263 K.
HÜKÜM/KARAR : Kısmen Kabul
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1.Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalı idare ile aralarında 2.886.000,00 TL götürü bedel üzerinden imzalanan sözleşme ile Kahramanmaraş ili Gençlik Merkezi yapım işini üstlenip süresinde tamamladıklarını, ihaleye konu inşaat işleri dışında elektrik işleri ve mekanik işler imalâtı işlerini de üstlendiklerini, inşaat yapım işinin sürdürüleceği projeler inşaat, elektrik ve makine işleri için ayrı ayrı hazırlandığını ve idareye sunularak onaylandığını, vaziyet plan değişikliği sonucu otopark alanının arttığını, spor salonu çatısına kedi yolu yapıldığını, bahçe giriş kapıları imalâtının ilave edildiğini, sözleşme ve ilk planda olmayan özürlü rampası çelik korkulukları, çevre duvarı sıva tamiratı ve korkuluk boyalarının ilave iş olarak yapıldığını, ilave iş olarak ayrıca spor salonu çarpma bantları, trafo, "XPLE" kablo döşemesi, boya imalâtı yerine aliminyum dış cephe kaplaması imalâtları ve otomasyon sisteminin de tamamlanarak teslim edildiğini, anılan imalâtların idarenin yazılı ve sözlü talimatları, onay yazıları, imalât öncesi ve sonrası kabul heyeti tespiti ve onaylama revize vaziyet planı ve revize projeler doğrultusunda yapıldığını, ancak sözleşme dışı iş olan bu kalemlerin ödenmediğini, idareden kaynaklı verilen süre uzatımı ve iş artışları nedeniyle fiyat farkı verilmesi gerektiği, kesin hesabın yapılmaması nedeniyle kesin hesabın mahkeme tarafından yapılması, ilave ve sözleşme dışı işler olan ilave iş ve imalâtların haksız yapılan tenzilatın, haksız nesafet kesintilerinin, gecikme cezası ve teknik personel cezası kesilmesi nedeniyle hakedişlerden yapılan tevkifatların, bakiye hakediş bedellerinin fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla şimdilik 30.000,00 TL'nin ticari avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davacı vekili ıslah dilekçesi ile talebini 221.768,16 TL'ye ıslah etmiş, 221.768,16 TL’nin ticari faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; süre uzatımına idarenin sebep olmadığını, aksine kontrol firmasının yaptığı denetimlerde işin süresinde davacı firma tarafından bitirilemeyeceğinin tespit edildiğini, durumun davacı firmaya bildirildiğini, 25.04.2014 tarihli geçici kabul tutanağı ile geçici kabul işlemlerinin 11.03.2014 tarihi itibar tarihi alınmak suretiyle bitirildiğini, son olarak 29.05.2015 kesin kabulün düzenlendiğini, davacının hakediş tutarlarına itiraz etmediği gibi ilave iş tutarlarını da aldığını, idarenin şayet yeni bir ilave iş veya değişiklik talep edecek ise bunu yazılı olarak ilgilisine bildirmesi gerektiğini ancak Kahramanmaraş Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Genel Müdürlüğü alüminyum kaplama ve diğer tamiratlar için yapılması talimatı verilmediğini açıklayarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Kahramanmaraş 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 24.01.2018 tarihli ve 2015/48 Esas, 2018/41 Karar sayılı ilâmı ile davacı vekili her ne kadar revize plan ve projeler gereği sözleşme dışı işlere bağlı olarak süre uzatımı ve iş artışı nedeniyle fiyat farkı verilmesi için kesin hesap yapılmasını talep etmiş ise de; 11.03.2014 tarihi itibariyle yapılmış geçici kabul tutanağı ve 29.05.2014 tarihli kesin kabul tutanakları davacı tarafından herhangi bir ihtirazi kayıt belirtilmeden imzalandığı, sözleşmenin 14.1. maddesi uyarınca yüklenicinin fiyat farkı talebinde bulunamayacağının belirtilmesi karşısında ihale kapsamı içerisinde yapılan işler nedeniyle fiyat farkı talebinde bulunamayacağı bu nedenle yeniden kesin hesap yapılması talebinin reddine, konusunda uzman bilirkişiler tarafından verilen rapor ve ek raporda toplam 175.144,00 TL bedelin ödenmediğinin belirtildiği, davacı tarafından sözleşme kapsamı dışında yapıldığını belirttiği, UPS (Kesintisiz Güç Kaynağı) işi dışındaki işlerin sözleşme kapsamında yapılmadığı, sözleşme kapsamı dışında yapıldığı, sözleşme kapsamı dışında yapılan iş bedellerinin davalı tarafından ödenmediği, ihalenin götürü usulle verildiği, değerlemelerin ne şekilde yapılacağına ilişkin şartnamelerde hüküm bulunmadığı anlaşıldığından bilirkişi raporları benimsenmek suretiyle davanın kabulüne, 221.768,16 TL'nin (30.000,00 TL'si için dava tarihi olan 23.06.2015 tarihinden itibaren işleyecek) işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesinin 24.10.2019 tarihli ve 2018/1122 Esas, 2019/1956 Karar sayılı ilâmı ile dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına ve özellikle davacı tarafından yapılan fazla ve sözleşme dışı işlerin davalı tarafça inkar edilmeyip teslim alınarak yararlanmaya başlanılmasına, sözleşme dışı işlerin belirlenip yapıldığı tarih itibarıyla rayiç bedellerinin saptandığı bilirkişi raporunun açık, gerekçeli ve denetime elverişli bulunarak hükme esas alınmasında bir isabetsizlik bulunmamasına göre istinaf itirazları yerinde görülmemiş ve incelenen kararın usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığından davalı vekilinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b,1. maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Yargıtay (Kapatılan) 15. Hukuk Dairesinin 30.06.2020 tarihli ve 2019/3927 Esas,2020/1965 Karar sayılı ilâmı ile davalının diğer temyiz itirazları reddedilerek taraflar arasında düzenlenen sözleşmenin 8. maddesinde Yapım İşleri Genel Şartnamesinin sözleşmenin eki olarak sayıldığı, sözleşmenin eki olan Yapım İşleri Genel Şartnamesi 6100 sayılı HMK'nın 193. maddesine göre delil sözleşmesi niteliğinde olup mahkemelerce görevi gereği kendiliğinden gözetilmesi gerektiği, şartnamenin 21. ve 22. maddelerinde ise; varsa sözleşme dışı imalâtların bedellerinin hesaplanmasına ilişkin yöntem ve şartların belirtildiği, Şartnamenin 21. maddesinde götürü bedelli işlerde sözleşme kapsamında kalması halinde %10 fazla imalâtın sözleşme fiyatlarıyla yaptırılacağı hükmü bulunduğu, bu nedenle sözleşme dışı imalâtlar yönünden inceleme yapılırken sözleşmenin ilgili hükümleri ile şartname hükümlerinin dikkate alınmasının zorunlu olduğu, yargılama sırasında mahkemece alınan bilirkişi raporunda Yapım İşleri Genel Şartnamesine uygun hesaplama yapılmadığı, mahkemece yapılması gereken işin; bilirkişilerden alınacak ek rapor ile sözleşme dışı imalâtların bedellerinin Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 21. maddesine göre hesaplattırılıp sonucuna göre karar verilmesinden ibaret olduğu belirtilerek kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 21. maddesinde götürü bedelli işlerde, sözleşme kapsamında kalması halinde %10 fazla imalâtın sözleşme fiyatlarıyla yaptırılacağı hükmü bulunduğunu, bu nedenle sözleşme dışı imalâtlar yönünden inceleme yapılırken sözleşmenin ilgili hükümleri ile şartname hükümlerinin dikkate alınmasının zorunlu olduğunu, yapılacak incelemede %10'u aşan imalâtın tespiti halinde ise bedelinin sözleşme ve işin yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan TBK'nın 526 ve devamı maddeleri gereğince iş sahibi yararına olması koşuluyla yapıldığı yıl mahalli piyasa rayiçleriyle belirlenmesi gerektiğini, bozma ilamına uyularak alınan ek raporada; imalatların toplam tutarının 189.305,92 TL olarak tespit edildiğini, belirterek davanın kısmen kabulü ile 189.305,92 TL'nin 30.000,00 TL'sine dava tarihi olan 23.06.2015 tarihinden, geri kalan 159.305,92 TL'sine ıslah tarihi olan 01.12.2017 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsil edilerek davacıya ödenmesine karar vermiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; süre uzatımına davacı yüklenicinin kendi fiilleriyle yol açtığını, iş artışı talep edenin davacı olduğunu, sözleşmede iş artışına ilişkin bir hükmün yer almadığını, davacı yüklenicinin fazladan yaptığını beyan ettiği işin müvekkil kurum tarafından bir karar alınmadan yapıldığını, geçici kabul tarihinden fiyat farkı hesaplanıp hüküm altına alınmasının doğru olmadığını, ilave iş tutarı olarak talep edilen miktarların da ödendiğini, davacının yapılan ödemeleri kabul ederken ihtirazi kayıtta da bulunmadığını, götürü bedelde, işin belirlenen fiyatı aşsa dahi yüklenici aşan miktarı iş sahibinden talep edemeyeceğini belirterek kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, eser sözleşmesinden kaynaklanan alacak talebine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 inci maddesi,
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 470 vd. maddeleri,
Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 21. ve 22. maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı ve özellikle gerekçeli karar başlığında davacı Velihan Zor'un isminin yazılmamasının maddi hataya dayalı olup mahkemesince her zaman düzeltilmesinin mümkün olması, taraflar arasında imzalanan sözleşmenin 8. maddesinde Yapım İşleri Genel Şartnamesinin sözleşmenin eki olarak sayıldığı, Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 6100 sayılı HMK'nın 193. maddesine göre delil sözleşmesi niteliğinde olduğu, mahkemece hükme esas alınan raporda sözleşme dışı işlerin bedellerinin hesaplanmasında şartnamenin 21. ve 22. maddeleri gözetilerek hesaplama yapıldığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,14.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.