"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/50 E., 2022/334 K.
vekili Avukat ...
vekili Avukat ...
DAVA TARİHİ : 15.11.2019
HÜKÜM/KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kocaeli 1. Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2019/534 E., 2021/610 K.
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 20.06.2023 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde davacı vekili Avukat ... geldi. Tebligata rağmen karşı taraftan gelen olmadığından onun yokluğunda duruşmaya başlanarak hazır bulanan avukatın sözlü açıklaması dinlendikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin davalıya teslim ettiği aydınlatma ürünleri nedeniyle kesilen fatura bedelinin ödenmediğini, bunun üzerine Kocaeli 8. İcra Müdürlüğünün 2019/120624 Esas sayılı dosyası ile ilamsız takip başlattıklarını, yapılan arabuluculuk görüşmesinden de sonuç almadıklarını, fatura konusu mallara ilişkin sevk irsaliyesi ve teslim tutanağı bulunduğunu, ödeme yapılmaması nedeniyle müvekkilinin mağdur olduğunu beyan ederek, itirazın iptaline, takibin devamına, %20'den az olmamak üzere icra inkar tazminatına hükmedilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkili ile davacı arasında herhangi bir ticari ilişki bulunmadığı, müvekkilinin üstlenmiş olduğu işin mahiyeti gereği bazı firmalarla ticari münasebete girerek bir kısım işleri devrettiğini, bu devirlerin kimi zaman devralanın da işi başka bir firmaya tevdi etmesiyle devam ettirildiğini, müvekkilinin devredilen işlerin karşılığı olarak sözleşme imzaladığı yüklenici şirketlere gerekli masraf ve ödemeleri yaptığını, ancak bu şirketler arasında davacı firmanın bulunmadığını, dolayısıyla müvekkiline fatura kesmesini gerektirecek kanuni bir neden olmadığını, davacı tarafın faturayı süresinde kesmediğini, faturanın tek başına bir alacak hakkı doğurmadığını, malların teslim edildiği iddia edilen kişinin müvekkilinin çalışanı olmadığını, faturanın kendisine gönderilmediğini, iadeli taahhütlü gönderi içerisinde fatura bulunmadığını, şantiye alanında birçok firma bulunduğunu, davacının aynı tarihlerde dava dışı şirkete de takip başlatıldığını, davacının tekrar ödeme talep ettiğini beyan ederek; takibin iptaline, davacı aleyhine %20'den az olmamak üzere tazminata hükmedilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Kocaeli 8. İcra Müdürlüğünün 2019/120624 Esas sayılı takip dosyasıyla davalı borçlu adına tanzim edilen 021016 numaralı 02.08.2019 tarihli faturaya dayalı olarak ilamsız takipte bulunduğu, davalı tarafından takibe süresinde itiraz edilerek takibin durduğu, davacı alacaklı tarafından süresi içerisinde itirazın iptali talepli dava açıldığı, taraflar arasındaki hukuki uyuşmazlığın taraflar arasında ticari ilişki olup olmadığı, davacı şirket tarafından düzenlenen faturanın davalı şirkete iadeli taahhütlü mektup ile tebliğ edildiği, sevk irsaliyeli faturayla malları teslim alan kişinin davalı şirket çalışanı olup olmadığı, dosyaya ibraz edilen belgeler içerisinde bulunan 07.05.2018 tarihli ...İnş. Turz. Taah. Tic. Ltd. Şti.'nin almış olduğu Büyükçekmece Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğünün Büyükçekmece ilçesi genelinde yol yapım saha tanzim işleri çevre düzenleme yapım işlerinde kullanılacak olan 250 adet 60W fiberli spa small ve 250 adet 120 W fiberli spa medium model ledli sokak armatürlerinin üretimlerinin yapılarak ... Aydınlatma Ltd. Şti. adına sevk adresi bildirilen ...İnş. Turz. Taah. ve Tic. Ltd. Şti.'ye ait şantiye adresine gönderileceği, üretim ... elektronik A.Ş. ile alıcı bayi ... Elektronik San. Ltd. Şti. arasında düzenlenen protokolle belirlendiği, ... Elektronik San. Tic. A.Ş. alıcısı ... San. Ltd. Şti.'ye takibe konu olan armatürleri 23.06.2018 tarihinde teslim etmiş, alıcı bayi olan ... Aydınlatma 250 adet protokole konu olan ledli sokak armatürlerini davalı şirkete sevk irsaliyeli fatura düzenlemek suretiyle gönderdiği, ...isimli kişiye teslim edildiği, davacı ve davalı tarafın defterlerinin incelendiği, ilgili fatura davacının defterlerinde tespit edildiği ancak davalı defterlerinde yer almadığı, vergi Dairesinden BA BS formları celp edilmiş, BS formuna göre takibe konu olan fatura bedeli vergi dairesine bildirildiği, ancak BA formunda bu faturanın vergi dairesine davalı tarafından bildirilmediği, karşılaştırmada ekranda da bildirimin verilmemiş olduğunun tespit edildiği, davalı taraf takibe konu olan malları teslim alan kişinin kendi şirket çalışanları olmadığını beyan ettiği, buna ilişkin olarak SGK kayıtlarının getirildiği ve SGK kayıtlarında da böyle bir çalışanın olmadığı, taraflar arasında ihtilaflı olan ilişkinin tespiti için ve takibe konu olan faturaların ... ile ... Aydınlatma şirketi arasındaki protokole göre Büyükçekmece Belediyesinin yol aydınlatmasında kullanılıp kullanılmadığının tespiti için mahallinde keşif yaptırılmak üzere mahalli mahkemesine talimat yazılmış, mahallinde yapılan keşif ve incelemede ...İnş. Ltd. Şti.'ye 2019 yılında yapılan ihale işine istinaden davacı tarafça bir adet fatura düzenlendiği, davalı yanın alt taşeronu olduğu iddia edilen ... Proje ile davalı arasında ticari defterlerinde de görüleceği üzere ticari ilişki bulunduğu, takibe konu olan faturalar ile ilgili olarak mahallinde yapılan keşifte aydınlatma armatürlerinin fatura içerikleri ile uyumlu olduğu ve söz konusu aydınlatma işlerinde kullanılan armatürlerin ihale dosyası ve takibe konu olan fatura içeriğindeki malzemeler ile uyumlu olduğunun tespit edildiği, davalı şirketin Büyükçekmece ilçesinde yol yapım saha tanzim ve çevre düzenleme işlerinde yüklenici olduğu ve alt yükleniciler ile birlikte bir kısım firmaların alt firmalara devredildiği, ancak ihale yüklenicisinin kendisi olması, yapılan keşifte takibe konu olan faturalardaki aydınlatma armatürlerinin ihale işinde kullanılmış olması, malları teslim alan Tuncay Aydoğdu'nun diğer alt taşeronların elemanı olma durumu değerlendirildiğinde üst yüklenici olarak fatura bedellerinin davacıya ödenmesi gerektiği, zira ... ile davacı şirket arasında da bu hususta protokol düzenlendiği, malların teslim alınmadığının ve ihale işinde kullanılmadığının davalı şirket tarafından ispat edilemediği, sadece ticari defterlerde faturaların kayıt edilmemiş olması ya da vergi dairesine bildirim yapılmamış olmasının bu borç alacak ilişkisini ortadan kaldırmayacağı ve ... A.Ş. tarafından mahkemeye gönderilen yazıya göre de ürün bedelinin şirket tarafından ... Aydınlatma şirketinden tahsil edildiği ve ürünlerin ...İnş Şti'ye teslim edildiği gerekçesi ile davanın kabulü ile Kocaeli 8. İcra Dairesinin 2019/120624 Esas sayılı takip dosyasına yapılan itirazın iptali ile; takibin 397.117,20 TL üzerinden devamına, alacak likit olduğundan asıl alacağın %20'si oranında icra inkar tazminatının davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; yerel mahkeme tarafından verilen karar usule, yasaya ve Yüksek Mahkeme İçtihatlarına aykırı olup, davalı lehine kaldırılmayı gerektirdiğini, davacı tarafından usule uygun bir fatura düzenlenmediğini ve tebliğ edilmediğini, davacı ile müvekkil şirket arasında fatura tanzimini doğuracak ticari bir ilişki bulunmadığını, davacının borçlusunun, ... Proje... Ltd. Şti.'den ödeme karşılığı aldığı çeklere başlatılan takipten anlaşılacağı üzere müvekkili şirket olmadığını, toplanan delillerin de müvekkilinin davacı ile herhangi bir ticari ilişki içerisinde olmadığını ispatladığını, yerel mahkeme kararındaki gerekçeye göre, aydınlatma sistemlerinin Büyükçekmece Belediyesi şantiyesinde bulunuyor oluşuna itirazda bulunmadıklarını, yerel mahkeme kararında faturanın niteliğinin tartışılmadığını, kararda ...... A.Ş. ile davacı arasında imzalanan sözleşmenin müvekkili şirketi bağlayacağı yönündeki çıkarımın kabulünün mümkün olmadığını, davacı tarafından teslim edilen aydınlatma sistemini teslim alan kişinin dahi müvekkilinin çalışanı olmadığını, müvekkili şirketin tek alt yüklenicisi olan YK Enerji ... A.Ş.'ye tüm ödemelerini yaptığını, davacının borçlusu ile ... Proje... Ltd. Şti. arasında imzalanan sözleşmenin alım-satım sözleşmesi olduğunu, İş Kanunundan kaynaklanan alt işveren asıl işverenin müteselsil sorumluluğuıaı, kıyasen mevcut dosyaya tatbik edilemeyeceğini, istinaf başvurularının reddi halinde, müvekkilinin mükerrer bir ödemeye mecbur bırakılacağını ve borcun nisbiliği ilkesinin yok edileceğini, ayrıca alacak likit olmadığından icra inkar tazminatına da hükmedilemeyeceğini ileri sürerek; istinaf incelemesi neticesinde yerel mahkeme kararının müvekkili lehine kaldırılmasını ve davanın reddine karar verilmesini, aksi halde kararın kaldırılarak dosyanın yeniden karar verilmek üzere yerel mahkemeye gönderilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı şirket tarafından düzenlenen fatura davalı şirkete iadeli taahhütlü mektup ile tebliğ edildiği, 07.05.2018 tarihli protokolle, üretim ... elektronik AŞ ile alıcı bayi ... Elektronik San Ltd. Şti. arasında, ...İnş. Turz. Taah. Tic. Ltd. Şti.'nin almış olduğu Büyükçekmece Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğünün Büyükçekmece İlçesi genelinde yol yapım saha tanzim işleri çevre düzenleme yapım işlerinde kullanılacak olan ledli sokak armatürlerinin üretimlerinin yapılarak ... Aydınlatma Ltd. Şti. adına sevk adresi bildirilen ...İnş. Turz. Taah. ve Tic. Ltd. Şti.'ye ait şantiye adresine gönderileceği kararlaştırıldığı, ... Elektronik San. Tic. A.Ş. alıcısı ... San. Ltd. Şti.'ye takibe konu olan armatürleri 23.06.2018 tarihinde teslim ettiği, alıcı bayi olan ... Aydınlatma 250 adet protokole konu olan ledli sokak armatürlerini davalı şirkete sevk irsaliyeli fatura düzenlemek suretiyle gönderdiği ve ...isimli kişiye teslim edildiği, davacı ve davalı tarafın ticari defterlerinin incelenmesinde, takibe konu faturanın davacının defterlerinde kayıtlı olup, davalı defterlerinde yer almadığı belirlenmekle birlikte, BS formuna göre takibe konu olan fatura bedeli vergi dairesine bildirildiğinin tespit edildiği, davalı taraf takibe konu olan malları teslim alan kişinin kendi şirket çalışanları olmadığını beyan etmiş ise de, mahkemece mahallinde yapılan keşif sonrası alınan bilirkişi raporu ile ...İnş. Ltd. Şti.'ne 2019 yılında yapılan ihale işine istinaden davacı tarafça bir adet fatura düzenlendiği, davalı yanın alt taşeronu olduğu iddia edilen ... Proje ile davalı arasında ticari defterlerinde de ticari ilişkinin bulunduğunun belirlendiği ve takibe konu olan faturalar ile kullanılan aydınlatma armatürlerinin fatura içerikleri ile uyumlu olduğu ve söz konusu aydınlatma işlerinde kullanılan armatürlerin ihale dosyası ve takibe konu olan fatura içeriğindeki malzemeler ile uyumlu olduğunun tespit edildiği, davalı şirketin Büyükçekmece ilçesinde yol yapım saha tanzim ve çevre düzenleme işlerinde yüklenici olduğu ve alt yükleniciler ile birlikte bir kısım firmaların alt firmalara devredildiği, ancak ihale yüklenicisinin kendisi olması, yapılan keşifte takibe konu olan faturalardaki aydınlatma armatürlerinin ihale işinde kullanılmış olması, malları teslim alan ...'nun diğer alt taşeronların elemanı olması ve ... ile davacı şirket arasında da bu hususta protokol düzenlendiği, ... A.Ş.'den gelen yazı ile ürün bedelinin şirket tarafından ... Aydınlatma şirketinden tahsil edildiği ve ürünlerin ...İnş Şti'ye teslim edildiği ki irsaliyenin de bu yönde olduğu, böylece gerek ticari defterler üzerinde yaptırılan inceleme, gerekse Vergi Dairesi formları ile yapılan keşif neticesinde alınan bilirkişi raporu ile taraflar arasında borç-alacak ilişkisi olup, davacının davalıdan takibe konu fatura miktarı kadar alacaklı olduğu tespit edildiği, alacağın sırf faturaya dayalı olmasının onu likit kılmayacağı, alacağın likit sayılabilmesi için faturaların borçluya tebliğ edilmesi ve yasal 8 günlük süre içerisinde itiraza uğramaması ya da davalı borçlunun faturaları ticari defterlerine kaydetmiş ve yasal süresi içinde iade faturası kesmemiş olması gerekeceğinden somut dosyada fatura miktarına itiraz edilmediğinden alacağın likit nitelikte olduğu bu nedenle mahkemece icra inkar tazminatına da hükmedilmesinde isabetsizlik bulunmadığından davalının istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; icra takibine konu faturanın, usule uygun düzenlenip kendilerine tebliğ edilmediği, taraflar arasında fatura tanzimini doğuracak ticari bir ilişki bulunmadığı, davacının borçlusunun, ... Proje... Ltd. Şti.'den ödeme karşılığı aldığı çeklere başlatılan takipten anlaşılacağı üzere davalı olmadığı, toplanan delillerin de, müvekkilin davacı ile herhangi bir ticari ilişki içerisinde olmadığını ispatladığı, davalı şirketin ticari defterlerinde söz konusu alacağın kayıtlı olmadığının sabit olduğu, davacının BS formlarında teslim tarihinden 1 yıl sonra bu alacağı bildirmesi VUK ve TTK kapsamında mümkün olmadığı gibi, BS formunda tek taraflı bildirimde bulunmasının da davalıyı bağlamadığını, BA/BS formalarına bakıldığında, BA formunda müvekkilin faturaya ilişkin hiçbir bildirim yapmadığı görüldüğü gibi, Vergi Dairesi tarafından tutulan ve dosyaya sunulan müvekkile ait BA/BS formlarına bakıldığında, davacının BS ile müvekkilin BA formuna yansıyan fatura bedeli görülmekte fakat müvekkilin bu alımı bildirmediği sağ sütunda bulunan, "Sorgulanan mükellef BA bildirimini vermemiştir" ibaresi ile ortaya konduğunu, dolayısıyla müvekkilin BA/BS formlarında da alacağa ilişkin hiçbir kaydın yer almadığını, kararlarda yer alan, ...... A.Ş. ile davacı arasında imzalanan sözleşmenin müvekkil şirketi bağlayacağı yönündeki çıkarımın kabulünün mümkün olmadığı, davacı tarafından teslim edilen aydınlatma sistemini teslim alan kişinin dahi müvekkilin çalışanı olmadığı, armatürlerin müvekkil şirket şantiyesinde olması yüklenici olması sebebiyle hayatın olağan akışına uygun olduğu gibi, müvekkilin bu yönde daha fazla uzmanlık gerektiren bir alanda işi tamamıyla YK Enerji'ye devretmesi ve tüm ödemelerini de eksiksiz yerine getirmesi bu noktada müvekkil şirketin söz konusu işle alakalı sorumluluğunu kestiğini, davacı ile ... Proje... Ltd. Şti. arasında imzalanan sözleşme, alım-satım sözleşmesi olduğu, bu bağlamda davalının alt yüklenicisine yapmış olduğu ödeme karşısında, müvekkilin sorumluluğuna gidilmesinin mümkün olmadığı, malın şantiye alanında kullanılması, müvekkilin müteselsil sorumluluğunu için yeterli bulunmadığı, alacak likid olmadığından icra inkar tazminatına hükmedilemeyeceği belirtilerek kararın bozulmasına karar verilmesi talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Taraflar arasında, eser sözleşmesinden kaynaklanmakta olup iş bedelinin tahsili için başlatılan takibe yapılan itirazın iptali ve icra inkar tazminatına hükmedilmesi istemlerine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 470 vd maddeleri.
3. Değerlendirme
Davacı ile davalı arasında “akdi ilişki” kurulmuş olduğunun yasal ve yazılı delillerle davacı tarafından kanıtlanması gerekir.
Taraf sıfatı, bir başka deyişle husumet ehliyeti, dava konusu hak ile kişiler arasındaki ilişkiyi ifade eder. Sıfat, bir maddi hukuk ilişkisinde tarafların o hak ile ilişkisinin olup olmadığının belirlenmesi anlamına gelir. Davacı sıfatı, dava konusu hakkın sahibini, davalı sıfatı ise dava konusu hakkın yükümlüsünü belirler. Uygulamada davacı sıfatı, aktif husumeti, davalı sıfatı ise pasif husumeti karşılayacak şekilde değerlendirilmektedir. Dava konusu şey üzerinde kim ya da kimler hak sahibi ise davayı bu kişi veya kişilerin açması ve kime karşı hukuki koruma isteniyor ise o kişi veya kişilere davanın yöneltilmesi gerekir. Bir kimsenin davacı veya davalı sıfatına sahip olup olmadığı tıpkı hakkın mevcut olup olmadığının tayininde olduğu gibi maddi hukuka göre belirlenir.
Somut olaya gelince, mahkemece; faturanın davalı şirkete iadeli taahhütlü mektup ile tebliğ edildiği, faturaya itiraz edilmediği, her ne kadar fatura davalı defterlerine kayıt edilmemiş ve davalı tarafından BA formu düzenlenmemiş olsa ve dava konusu armatürleri teslim alan kişi davalı çalışanı olmasa da davalı şirketin Büyükçekmece ilçesinde yol yapım saha tanzim ve çevre düzenleme işlerinde yüklenici olduğu ve alt yükleniciler ile birlikte bir kısım işleri firmaların alt firmalara devrettiği, ancak ihale yüklenicisinin kendisi olması, yapılan keşifte takibe konu olan faturalardaki aydınlatma armatürlerinin ihale işinde kullanılmış olması, malları teslim alan ...'nun diğer alt taşeronların elemanı olma durumu değerlendirildiğinde üst yüklenici olarak fatura bedellerinin davacıya ödenmesi gerektiğine karar verilse de dosya kapsamındaki deliller ile iadeli taahhütlü gönderinin içerisinde fatura olduğunun kanıtlanamaması, faturanın davalı defterlerinde kayıtlı olmaması, dava konusu aydınlatma armatürlerinin davalıya teslim edilmemesi ve davalı yüklenici olduğundan ve taşeronlar ile çalıştığından dava konusu aydınlatma armatürlerinin keşif mahallinde bulunmasının akti ilişkiyi ispatlamayacağı bu durumda mahkemece akti ilişkinin ispatına yönelik kabulün hatalı olduğu fakat mahkemece alınan 19.08.2021 tarihli bilirkişi raporunun 10. sayfasında; mahkemenin kabulünden farklı şekilde davalı yanın bağlı olduğu Vergi dairesinden gelen BA beyanında davalının dava konusu faturayı alımları olarak beyan ettiğinin görüldüğü belirtilmekle mahkeme kararı ile rapor arasında çelişki oluştuğu anlaşılmıştır.
Bu durumda mahkemece yapılacak iş, 19.08.2021 tarihli bilirkişi raporunu hazırlayan bilirkişilerden ek rapor alınarak vergi dairesinden gelen BA formları da eklenip BA formu ile rapor arasındaki çelişkiyi giderici rapor alınıp eğer dava konusu fatura BA beyanında alım olarak gösterilmiş ise akti ilişkinin varlığı ispatlanacağından davanın yazılı olduğu şekilde kabulüne, BA beyanında alım olarak gösterilmemiş ise dosya kapsamında davacının taraflar arasında akti ilişki olduğunu yazılı şekilde ispatlayamaması nedeni ile davanın pasif husumet yönünden reddine karar verilmesinden ibarettir.
Açıklanan nedenlerle eksik inceleme ve hatalı değerlendirme ile karar verilmesi doğru olmamış kararın bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının temyiz eden davalı yararına BOZULMASINA,
3.Yargıtay duruşmasında vekille temsil olunmayan davalı yararına vekalet ücreti taktirine yer olmadığına,
4.Peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden ilgililye iadesine,
5.Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.