"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/872 E., 2022/1035 K.
ASIL VE BİR. DAVADA
ASIL VE BİRL.DVD.
İHBAR OLUNAN : Efendioğulları Elektrik Telekomünikasyon Otomotiv Temizlik Sanayi Ticaret Ltd.Şti. vekili Avukat ...
DAVA TARİHİ : Asıl dava: 11.12.2020, Bir. Dava: 17.12.2020
İLK DERECE MAHKEMESİ : Eskişehir Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2020/814 E., 2021/900 K.
Taraflar arasında asıl ve birleşen davada itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda Mahkemece asıl ve birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, kararın gerekçesi yönünden düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmesine, asıl ve birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikler yönünden yapılan inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili asıl ve birleşen dava dilekçesinde özetle; müvekkili ile davalının yüklenicisi olan dava dışı Efendioğulları Elek. Oto. A.Ş. arasında 08.12.2016 tarihli davalının işlerinde kullanılmak üzere 31 adet ticari araç için uzun dönem ticari araç kiralama işine ilişkin sözleşme imzalandığını, dava dışı Efendioğulları Elektrik Telekomünikasyon Otomotiv Temizlik Sanayi Ticaret Ltd.Şti. müvekkiline aylık araç kira bedellerini ve sair borç bedellerini ihtarname tebliğine rağmen zamanında ödemediğini, Ankara 62. Noterliğinin 21.08.2020 tarih ve 35732 yevmiye numaralı ihtarnamesi ile kira sözleşmesinin feshedildiğini, davalı ile dava dışı Efendioğulları arasında yapılan Binek Araç Alım ve İş Makinesi Hizmet Alım Sözleşmesinin 10.5 nci maddesindeki ödeme güvencesi kapsamında işe başladığını, sözleşme konusu araçların halen OEDAŞ tarafından kullanıldığını, davalının araç kiralama bedellerinden sorumlu olduğunu, ayrıca fesih sonrası döneme ilişkin halihazırda kullanılan araçların aylık kira bedellerinden sorumlu olduğunu, başlatılan icra takiplerine itirazının haksız olduğunu ileri sürerek itirazların iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının eksik harç yatırarak dava açtığını, davacı tarafın aynı alacakla ilgili olarak Efendioğulları Elektrik Telekomünikasyon Otomotiv Temizlik Sanayi Ticaret Ltd.Şti. yetkilisi Burak Sağır, Efendioğulları Elektrik Telekomünikasyon Otomotiv Temizlik Sanayi Ticaret Ltd.Şti. ve müvekkili aleyhine ayrı ayrı icra takipleri başlattığını, dava dışı Efendioğulları Elektrik Telekomünikasyon Otomotiv Temizlik Sanayi Ticaret Ltd.Şti. aleyhine Ankara 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2020/490 Esas sayılı dosyası ile dava ikame edildiğini, bu nedenle derdestlik itirazları bulunduğunu, sözleşmenin ancak tarafları arasında hüküm ve sonuç doğurduğunu, sözleşmelerin nispiliği ilkesine göre sözleşmede taraf olmayan biri hakkında bu sözleşmeden kaynaklanan hükümlere göre herhangi bir talep ileri sürülemeyeceğini, davacının müvekkili ile dava dışı Efendioğulları Elektrik Telekomünikasyon Otomotiv Temizlik Sanayi Ticaret Ltd.Şti. arasındaki sözleşmenin tarafı olmadığını, davacının dava dışı Efendioğulları Elektrik Telekomünikasyon Otomotiv Temizlik Sanayi Ticaret Ltd.Şti. ne tanzim etmiş olduğu fatura bedelini sözleşme kapsamında müvekkilinden talep edebilme imkânı bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı ile dava dışı Efendioğulları Elektrik Telekomünikasyon Otomotiv Temizlik Sanayi Ticaret Ltd.Şti. arasında 08/12/2016 tarihinde ticari araç kiralama sözleşmesi imzalandığı, sözleşme içeriğine göre dava dışı kiracı şirket tarafından araçların OEDAŞ haricinde bir yerde çalıştırılmayacağının kararlaştırıldığı, davalı OEDAŞ ile dava dışı Efendioğulları Elektrik Telekomünikasyon Otomotiv Temizlik Sanayi Ticaret Ltd.Şti. arasında da araç ve iş makinesi çalıştırılması konulu 31/12/2018 tarihli hizmet alım sözleşmesi imzalandığı, bu sözleşmenin 10.5. maddesi ile yüklenicinin ödeme güçlüğü içinde olması ve belgeli olması halinde tedarikçilere ödeme yapmadığının tespiti ve/veya mücbir sebeplerden dolayı üçüncü taraf ödemelerini aksatması durumunda görülen hizmetin aksamaması amacıyla OEDAŞ'ın bahse konu ödemeleri yüklenici nam ve hesabına yaparak takip eden dönem rücu ve hakedişlerinden keseceği hükmünün kararlaştırıldığı, bu hükmün sözleşmenin nispiliği ilkesi uyarınca sözleşmenin tarafı olmayan davacıya davalıdan araç kiralama bedelini talep hakkı tanımadığı, ayrıca sözleşmenin 10.5. maddesi uyarınca yüklenicinin ödeme güçlüğü içinde olması ve bu durumun belgelendirilmesi halinde OEDAŞ'a tedarikçilere ödeme yapma hususunda imkan tanıdığı, bu konuda insiyatifin OEDAŞ'a ait olduğu, somut olayda da dava dışı yüklenici Efendioğulları Ltd. Şti. tarafından ödeme güçlüğü içinde olduğuna dair davalı OEDAŞ'a belgeli bir başvuruda bulunduğu hususunda da herhangi bir delil de bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava dilekçesindeki iddialarını tekrarla 11.03.2016 tarihli OEDAŞ logosunun davacı firmaca kullanılmasına dair izin belgesinden görüleceği üzere müvekkili şirketin tedarikçi olduğu hususunda herhangi bir ihtilaf bulunmadığını, sözleşmenin feshinden itibaren araçları haksız bir şekilde kullanan, araçları teslim etmeyen ve kullanım bedellerini de ödemeyenin davalı olduğunu, mahkemece müddeabihin değeri 500.000,00 TL üzerine ulaşmasına rağmen, basit yargılama usulüne göre yargılama yapılarak karar verilmesinin yasaya aykırı olduğunu, ayrıca davanın esasına girmeden ilk celsede karar verilmesi, davanın husumetten reddedilmesi sonucu maktu vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken, davanın esasına girilmiş gibi nispi vekalet ücretine hükmedilmesinin de usule aykırı olduğunu, sözleşmenin 10.5 maddesinin müvekkilini koruduğunu, işverenin keyfine bırakılamayacağını, maddenin açıkça üçüncü kişi yararına sözleşme olduğunu, sözleşmenin nispiliği ilkesine istisnai bir durum yaratıldığını, dava dışı yüklenicinin müvekkiline ödeme yapmadığı için aleyhinde iflas yoluyla icra takibi başlatıldığını, itirazı üzerine Ankara 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2020/490 E. sayılı dosyası ile itirazın kaldırılması ve iflas davası açıldığını, mahkemece müvekkilinin alacaklı olduğunun tespit edildiğini, mahkemenin dava dışı yüklenicinin hakkında Ankarada başlatılan icra takiplerini davaya ilişkin evrakı incelediğini, yüklenicinin ödeme güçlüğünü gördüğünü, 10.5 maddenin sözleşmenin taraflarının işin aksamaması adına üçüncü kişilere yönelik kötü niyetini önlemeye yönelik bir düzenleme olarak sözleşmenin nispiliği ilkesinin istinası olarak bilerek oluşturulduğunu, yerel mahkeme kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile her iki takip yönünden itirazların iptali için dava açılmasına karşın davacı tarafça harca esas değerin eksik gösterilmesi, asıl ve birleşen davanın TTK'nın 4/(2). maddesi uyarınca basit yargılama usulüne tâbi olmasına neden olduğu, bu sonucun doğmasına neden olan davacı tarafça, asıl ve birleşen davanın yazılı yargılama usulüne tâbi olduğunun ileri sürülmesinin, TMK'nın 2 nci maddesindeki dürüstlük ilkesine uygun olmadığı, incelemenin istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılıp kamu düzenine aykırılığın da tespit edilmemesine göre, kararın usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, mahkemece "bu hükmün sözleşmenin nispiliği ilkesi uyarınca sözleşmenin tarafı olmayan davacıya, davalı OEDAŞ'tan araç kiralama bedelini talep hakkı tanımadığı,...bu konuda insiyatifin OEDAŞ'a ait olduğu," kabul edilmesine göre bu gerekçeyle karar verilmesi ile yetinilmesi gerekirken bu gerekçe ile çelişecek şekilde, bu hükmün davacıya talep hakkı tanıdığı kabul edilmiş gibi "ayrıca somut olayımızda da dava dışı yüklenici Efendioğulları Ltd. Şti. tarafından ödeme güçlüğü içinde olduğuna dair davalı OEDAŞ'a belgeli bir başvuruda bulunduğu hususunda da herhangi bir delil de bulunmadığı" gerekçesine de dayanılması doğru olmadığı, İlk derece Mahkemesi kararını gerekçesi yönünden düzelterek yeniden esas hakkında karar verilmesine, kararın kaldırılmasına asıl ve birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde asıl ve birleşen davada davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle, istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebeplere ek olarak araçların 31.12.2020 tarihinde yükleniciye teslim edildiği hususunun davalının çektiği 05.01.2021 tarihli ihtarnamede belirtildiğini, ancak bu araçların akabinde müvekkiline teslim edilmediğini, 18.06.2021 tarihinde kolluk marifetiyle teslim alındığını, dava dışı Efendioğulları Elektrik Telekomünikasyon Otomotiv Temizlik Sanayi Ticaret Ltd.Şti. ile anlaşma devam ederken bu şirketin zamanında ödeme yapmadığını, davalının müvekkilinin tedarikçiliğinin kabulünde olan davalının sözleşmenin tarafı olarak görmemesinin çelişki olduğunu, davanın yazılı yargılama usulüne tabi olduğu, itirazın iptali davalarının da kısmi olarak ikame edilebileceğini, istinafın duruşma yapmaksızın kararı düzelterek adil yargılama hakkını ihlal ettiğini, müvekkilinin alacaklı olduğuna dair tüm belgeyi OEDAŞ'a sunduğunu temyiz nedeni olarak ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Asıl ve birleşen dava, davalının yüklenicisi ile davacı arasındaki araç kiralama sözleşmesinden kaynaklanan borcun tahsili için başlatılan icra takiplerine vaki itirazın iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 ncu maddesinin birinci fıkrası, 370 ve 371 nci maddeleri,
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunun 371 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanunun 370 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.