"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraflar vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından duruşma istemli temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 05.02.2024 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde davacı vekilleri Avukat ..., Avukat ...geldiler. Tebligata rağmen diğer taraftan gelen olmadığı anlaşılmakla duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saatte Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; taraflar arasında 15.07.2014 tarihli "Özel Güvenlik Hizmet Alım Sözleşmesi” imzalandığını, sözleşmenin eki olan teknik şartnamenin gereğince müvekkili şirket yetkililerinin süresinde işe başlayabilmek için elbise bedenlerine ve bot numaralarına ihtiyaçları olduğunu, ancak ... yetkilisi ... ... tarafından istenilen konularda bilgilerin zamanında verilmemesi nedeniyle elbise ve botların tam süresinde yetişemediğini, idarenin kusuru nedeniyle kısım kısım teslim yapıldığını, sözleşme uyarınca teslim edilmesi gereken malzemelerin 17.07.2014 ve 24.07.2014 tarihinde teslim edilenler ile kalan ve 12.08.2014 tarihinde tamamlananlar için davalı idarenin 6 günlük gecikme iddiasına dayalı olarak 24.07.2014 tarihinde teslim edilen araç gereç donanım sebebiyle 18.07.2014-31.07.2014 arasındaki 14 günlük gecikme için ilk hakediş olan 11.08.2014 tarihli hakedişten fahiş gabin ve hakkın kötüye kullanılması suretiyle ve de facto biçiminde, takas mahsup yöntemiyle 390.919,42 TL kesildiğini, buna ilişkin düzenlene faturanın müvekkilince iade edildiğini, bir sonraki hakediş sırasında ise önceki tahakkuktan kalan geç teslim süresi için yeniden cezai şart tahakkuk ettirilerek 15.09.2014 tarihli hakedişten 93.247,44 TL kesildiğini, ...'den aynı mahiyette ... yapmış olan firmalar için sorulmayan kullanılacak araçlar bakımından "Tam ve Yeni" kavramı için daha müvekkili şirket tarafından işe başlamadan önce ... Hukuk Müşavirliğinden görüş istendiğini,davalı tarafından keşide edilen 05.08.2014 tarihli ihtarnamede ...’nin Hukuk Müşavirliğinin dahi yüklenici ile imzalanan sözleşmeye konulan tam ve yeni olması ile kastedilenin ne olduğunun açık ve net olarak anlaşılamadığı, şartname ve sözleşmelere konulacak hükümlerin tereddüde ve ihtilafa mahal bırakmayacak şekilde sarih yazılması gerektiğinin belirtildiğini, müvekkilinin şartnamede belirtilen tüm özelliklere uygun modelli araçları süresinde davalıya teslim etmesine karşın bu araçlar kabul edilmeyip "0" km araçlar istendiğini, halbuki müvekkilinin teslim ettiği araçların ... yapılacağı sırada yüksek modelli yeni, tertemiz ve tam şartnamedeki özelliklere haiz araçlar olduğunu, sözleşmenin feshi ihtarına istinaden müvekkili şirketin işi yapma adına "0"km araçları temin ettiğini, davalı tarafın "0" km araç talebinin haksız ve kötü niyetli olduğunu, sözleşmede araçların özelliklerinin tablo içine alınmak suretiyle belirtildiğini, "0"km araç ibaresinin olmadığını, sadece "Tam ve Yeni" olması gerektiğinin belirtildiğini; " Tam ve Yeni " ibaresinin araçlar bakımından da söylenmiş olmadığını, bu ifadenin personele verilecek olan giysi, ayakkabı ve benzeri malzemeler için kullanıldığını, 15.08.2014 tarihinde 15 adet "0"km ve 2014 model aracın teslim edildiğini bu araçların sırf bu ... için alındığını, başka işte kullanılamadığından satıldığını, alım satımdan kaynaklanan kayıpların Araç Alım Satımından Doğan Zarar Tablosu olarak ve bu ihale ile ilgili olarak kiralanan ve kabul edilmeyen araçların kira ve nakliye bedellerine ilişkin zarar faturalarının sunulduğunu ileri sürerek, sözleşme sebebiyle 15.08.2014 tarihinde 390.919.42 TL, 15.09.2014 tarihinde 93.247,44 TL olmak üzere toplam 484.166,86 TL hakediş kesintisinden kaynaklanan alacağın istirdadı ile sadece ihale işi için kiralanan araç bedeli ile bu araçların nakliye bedeli 224.321,77 TL maddi zarar olmak üzere toplam 708,488,63 TL'nin davalıdan ticari avans faizi ile birlikte tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacı şirket ile imzalanan sözleşme gereğince 18.07.2014 tarihinde yer teslimi yapıldığını, 18.07.2014 tarihinde teslim edilmesi gereken yazlık giyeceklerin 31.07.2014 tarihine kadar teslim edilmediği gibi donanım malzemelerinin de 24.07.2014 tarihinde teslim edilmediğini, davacı ile imzalanan sözleşmede yer alan, “yüklenicinin güvenlik personeline vereceği araçların tam ve yeni olması” hükmüne uygun olmayan araçların teslim alınmadığını, ... 42. maddesindeki hükümler doğrultusunda hakediş hesabında "işe başladığından beri meydana getirilen işler ” bedelinin hesaplanması gerektiğini, dolayısıyla teslim edilmemiş veya şartnameye uygun olmadığı için teslim alınamayacak olan giysi, donanım ve araçlar, hakediş bedellerinin hesabında dikkate alınmadığını, Sözleşmenin 16. maddesindeki hüküm doğrultusunda, uygulanan cezanın yüklenicinin hakediş hesabından kesilmek suretiyle tahsil edilmesi mümkün olduğunu, ... 54. maddesindeki hükme göre de sözleşmenin feshedilmesinde dahi sözleşme feshedilinceye kadar eksik işler için cezanın uygulanması gerektiğini, davacının 18.07.2014 tarihine kadar teslim etmesi gereken yeni araçları 14.08.2014 tarihine kadar teslim etmediğini, bu nedenle teslim etmediği her gün için cezai işlem uygulandığını, davacının teknik şartnamede belirtilen ..., ... ve ... bölgelerinde görev yapacak güvenlik personeli için teslim etmesi gereken 22 adet cep telefonunu 04.08.2014 tarihine kadar teslim etmesi gerekirken teslim etmediğini, teslim etmediği her gün için sözleşmenin 16.1.1, maddesine göre cezai şartın uygulandığını, davacının sözleşme gereği verilmesi gereken ayakkabıları, çift çorap, gömlek, el dedektörü, düdük, jop, kelepçe ve kılıflarını geç teslim etmesi sebebiyle ceza uygulandığını, davacının imzalamış olduğu şartnamede araçların yeni olmasının istendiğini, buna rağmen davacının yeni araç yerine eski araçlar teslim ettiğini, bu nedenle yapmış olduğu masrafların kendi kusuru ile yapmış olduğu masraflar olduğunu, davacının yeni olarak teslim etmesi gereken araçlar (0) km araç olup, 150.000 km-200.000 km yapmış araçların kabul edilemeyeceğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile teknik şartnamenin Araç-Gereç Donanım başlıklı 14. maddesinde belirtilen ilgili standarda uygun tam ve yeni kavramlarının taşıtları da kapsadığı, davacı yüklenicinin davalı idareye ihale sürecinde teslim ettiği 5 adet 2013 model aracın şartnamedeki ilgili standarda uygun, tam ve yeni kavramını karşılayacak biçimde olduğu, bunlar dolayısıyla davacıya kesilen cezanın yerinde olmadığı, taraflar arasındaki sözleşmenin 10.2. ve 9.1. maddelerinde işin başlama tarihleriyle ilgili net bir tarih verildiği (18.07.2014), ve sözleşmenin parçası olan teknik şartnamenin önceliğinin, sözleşmeden sonra gelmesi ve işin başlangıç tarihine daha önceden herhangi bir itirazın yapılmaması nedenleriyle işin başlangıç tarihinin 18.07.2014 olarak kabul edilmesi, teknik şartnamedeki 9.1. maddenin uygulanmaması ile ilgili taraflara herhangi bir kusur yüklenmesinin doğru olmadığı, ihale sürecinde davalı idareye teslim edilen 100 adet cep telefonundan 22'sinin çekmemesi nedeniyle idarenin sözkonusu 22 cep telefonunu teslim edilmemiş sayarak davacıya ceza kesmesinin yerinde olmadığı, davacı yükleniciden fazla kesilen ceza bedelini talep edebileceği, ayrıca 2013 model 5 adet araç için ceza uygulanamayacağı, bu araçlar için yükleniciden fazla kesilen ceza bedelinin de talep edilebileceği, bu doğrultuda davacı yükleniciden tahsili gereken ceza tutarı 477.446,64 TL olmakla, fazla kesilen 6.720,22 TL'nin iadesi gerektiği ve davacının bu bedeli istemekte haklı olduğu, ayrıca 2013 model araçların davalı idarenin ihtarı nedeniyle 2014 modellerle değiştirilmesi için yapılan masraflarında davalı idareden istenebileceği ve yapılan hesaplamaya göre alış-satış farkı olarak 29.031,45 TL'nin davalı idareden talep edilebileceği, her ne kadar davacı yanca araçlar için ödenen kira bedelleri de talep edilmiş ise de, kiralama faturalarının, muavin defter kayıtlarının bahse konu ... için kiralanan 2013 model araçlara ait olduğunu gösterir bilgi ve belgeye rastlanılmadığı, bu nedenle davacının 2013 model 5 adet araç için bilgi/belge ibraz etmediğinden kira bedeli taleplerinin yerinde görülmediği gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile, davanın 6.720,22 TL iadesi gereken ceza bedeli, 29.031,45 TL 2014 model araçların alım-satım farkı olmak üzere toplam 35.751.67 TL üzerinden kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde; bilirkişi raporunun yetersiz, eksik ve hatalı olduğunu, müvekkili tarafından alınan uzman görüşü ile bilirkişi raporunun çeliştiğini, yeni heyet talebinde bulunulmasına rağmen mahkemenin uzman görüşündeki tespitleri görmezden geldiğini, gerçeğin tam ve doğru olarak aydınlanmadığını, savunma hakkının, adli yargılanma ve hukuki dinlenilme hakkının kısıtlandığını, müvekkil firmanın, sözleşme ve şartnamede belirlenen kriterlere uygun olarak araç temin ettiğini, yine diğer ekipmanları da süresinde davalı kuruma teslim ettiğini, İdareler tarafından hazırlanan Teknik şartnamelerin ihale konusu mal alımları ile yapılan işlerin her türlü özelliğinin belirtmesinin esas olduğunu, Teknik bir makine olan araç için “yeni” kavramlı bir şart koşulmasının açıkça kanuna aykırılık teşkil ettiğini, araçların yeniliğinden kastının ne olduğunun açıklanmadığını, bu kavramın subjektif olduğunu, dosya kapsamında bulunan davalı ... Hukuk Müşavirliğine ait yazı cevabında dahi; “Tam ve Yeni kavramının net olmadığını, sözleşmeye konulacak maddelerin tereddütte ve ihtilafa mahal bırakmayacak şekilde sarih olması gerektiğini” belirttiğini, öte yandan, “tek tip, ilgili standartta uygun, tam ve yeni” şartının araçları da ihtiva ettiği bir an için kabul edilse dahi; cümle bütününden yola çıkarak “tek tip” “tam” “ilgili standarta uygun” şartlarının da uygulanması gerekeceğini, oysa teknik şartnamedeki tabloda yer alan araçların türü, tonajı, yük kapasitesi, kullanım amacı gibi özellikleri bakımından birbirinden dahi farklı olduğunu, bu ibarelerin araçlar için arandığının kabulünün imkansız olduğunu, bu ibarelerin giyim eşyaları ve gerekli malzemeler için kullanıldığını, müvekkilinin edimini sözleşmeye uygun olarak süresinde ifa ettiğini belirterek usul ve yasaya aykırı kararının kaldırılmasına, davanın kabulüne karar verilmesini talep ve istinaf etmiştir.
2.Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacının edimini Hizmet Alım İhaleleri Genel Şartnamesinin 42., sözleşmenin 16., Teknik Şartnamenin 14.1 maddelerine uygun olarak yerine getirmediğini, davanın reddinin gerektiğini belirterek, İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılmasını talep ve istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile somut olayda, yanlar arasındaki ihtilafın sözleşmenin yorumlanmasına ilişkin olduğu, özel ve teknik bir bir bilgiyi gerektiren ihtilaf bulunmadığı, 15.07.2014 tarihli "Özel Güvenlik Hizmet Alım Sözleşmesi” eki olan teknik şartnamenin "Araç, Gereç ve Donanım" başlıklı 14. maddesinde, davacı şirket tarafından sağlanması gereken araçlar, güvenlik personeline verilecek araç-gereç ve donanım, ... tarafından sağlanması gereken araç, gereç, cihaz ve ekipman vs. olmak üzere üç ayrı kategori içerdiği, çözülmesi gereken hususun teknik şartnamenin 14. maddesinde yer alan “tek tip”; “standarda uygun”; “tam” ve “yeni” kavramlarının sözleşmede hangi donanımları kapsadığına ilişkin olduğu, davacının özel güvenlik personeli için tedarik etmesi gereken malzemeleri süresinde temin edemediği, davacı tarafından temin edilmesi gereken araçların marka ve modelinin yani asgari teknik özelliklerinin sözleşmede ve şartnamede belirtilmediği, bu konudaki eksikliğin sözleşmenin amacı ve ekleri ile birlikte değerlendirilmesi gerektiği, davacıya verilen işin özel güvenlik işi olması, bu işin yapılırken aksamaya sebebiyet vermemesi için kullanılacak araç ve gereçlerin aksaklığa sebebiyet vermeyecek asgari niteliklere sahip olması gerektiği. dolayası ile “standarda uygun”; “tam” ve “yeni” kavramlarından davacı tarafından temin edilecek araçların yeni olmasının kastedildiği, yeniden kastedilen hususun sözleşmede açıklık olmaması nedeni ile 0 (sıfır) olarak anlaşılamayacağı ancak, ihalenin 2013 yılında yapıldığı göz önüne alındığında 2013 yılını aşan araçların bu kapsamda değerlendirilemeyeceği, mahkemece tesis edilen kararda usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle tarafların istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde, istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri temyiz nedeni olarak ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, hizmet sözleşmesine dayalı istirdat ve tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 inci maddeleri,
3. Değerlendirme
1.Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Yargıtay duruşmasında vekille temsil olunmayan davalı yararına duruşma vekalet ücreti takdirine yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.