"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/375 E., 2024/1138 K.
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Karşıyaka Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2022/285 E., 2023/779 K.
İlk derece mahkemesince,kooperatif üyeliği iddiasına dayalı tapu iptal ve tescil mümkün olmazsa taşınmazın rayiç bedelinin tahsiline ilişkin davada, davacının en son ödemesinin 18.03.2015 tarihinde olduğu, bu tarihten sonra ödemesinin olmadığı gibi, hazirun cetvelinde de ismine rastlanılmadığı, 19.03.2015 tarihinde ise kooperatif üyeliğinden istifa ettiğine dair dilekçeyi dava dışı kooperatife sunduğu, bu itibarla davacının dava dışı kooperatif üyeliğinin istifa dilekçesinin tek taraflı ve yenilik doğurucu bir işlem olması da dikkate alınarak 19.03.2015 tarihiyle son bulduğu, keza bu tarihten sonra herhangi bir aidat ödemesi bulunmadığı, genel kurul toplantılarına katılmadığı, kooperatif üyesi olmayan davacının kooperatif adına ya da kendisine adına tapu iptal ve tescil olmadığı takdirde ise hak ettiği taşınmazın tescilini talep hakkı bulunmadığı, davacının aktif dava ehliyetinin bulunmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
İlk derece mahkemesi kararına karşı davacı vekilince istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine, İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi tarafından mahkemece verilen kararın usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bu karara karşı davacı vekilince süresinde temyiz yoluna başvurulması üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş ise de;
Yargılama süresince tarafların, taraf ve dava ehliyetine sahip bulunmaları gereği usul hukukunun temel ilkelerindendir ve dava şartıdır (HMK m.114/1-d). Y
HMK'nın 115. maddesine göre "dava ve taraf ehliyeti" davanın her aşamasında mahkemece re'sen nazara alınması gereken bir olgudur. Temyiz edenin sıfatına bakılmaksızın mahkemece re'sen gözetilmesi gereklidir. Dava şartı noksanlığının tespiti halinde davanın usulden reddine karar verilir. Bununla birlikte dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için davacıya kesin süre verilmeli, bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmelidir. Dava şartı noksanlığı, mahkemece davanın esasına girilmesinden önce fark edilmemiş, taraflarca ileri sürülmemiş ve fakat hüküm anında bu noksanlık giderilmişse, başlangıçtaki dava şartı noksanlığından ötürü, dava usulden reddedilemez.
Somut olayda dava, kooperatif üyeliği iddiasına dayalı tapu iptal ve tescil, bu mümkün olmazsa taşınmazın rayiç bedelinin tahsili istemine ilişkin olup, yargılama sonucunda verilecek karar kooperatifin hukukunu etkileyecek niteliktedir. Davacının da kabulünde olduğu üzere, 19.03.2015 tarihli kooperatife hitaben yazılmış olunan dilekçe ile davacının istifa ettiği ortadadır. Ancak kooperatifin istifaya ilişkin kabulünün olup olmadığı, şayet kooperatif kabulden kaçınmış ise davacının istifa iradesini noter aracılığıyla kooperatife bildirip bildirmediği dosya kapsamından anlaşılamamaktadır. Ayrıca davalı olan kooperatif üyelerine yapılan taşınmaz devrinin geçerli olup olmadığını da kooperatif hukukunun genel ilke ve kurallarına göre değerlendirilmesi gerekir.
Davada taraf olmayan kişinin durumu tartışılarak onun leh veya aleyhinde bir karar verilemez. S.S. Örnekköy Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi'nin yokluğunda görülen davada verilen kararın kooperatife karşı infaz edilmesi olanağı da bulunmamaktadır.
Bu durumda mahkemece yapılması gereken iş; davacı tarafa ilgili kooperatife karşı dava açmak üzere uygun bir süre verilmesi, dava açılması halinde her iki davanın birleştirilerek görülüp tarafların iddia, savunma ve delilleri değerlendirmek suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, kooperatifi ilgilendiren konuda kooperatifin yokluğunda, taraf teşkili sağlanmadan karar verilmesi doğru olmamış, kararın bu nedenle re'sen bozulması gerekmiştir.
2-Bozma nedenine göre, davacı vekilinin temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi'nin kararı KALDIRILARAK, Karşıyaka Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 29.11.2023 tarih ve 2022/285 Esas, 2023/779 Karar sayılı kararın RE'SEN BOZULMASINA, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 04.12.2024 gününde oy birliğiyle karar verildi.