"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/513 E., 2022/150 K.
DAVA TARİHİ : 11.11.2013
HÜKÜM/KARAR : Kısmen Kabul
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraflar vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının, Adnan Menderes Üniveristesi tarafından yapılan 2012/70056 ihale kayıt numaralı ADÜ merkezi derslikler binası 2. Blok inşaatı işinin yüklenicisi olduğunu, bu işlerin yapımı sırasında üniversite yetkilileri ile sözlü olarak diş hekimliği fakültesindeki tadilat işlerinin de yapılması için anlaşıldığını, bu imalâtların yerine getirilmesine rağmen, sadece 24.000,00 TL ödeme yapıldığını, bakiye 97.905,00 TL iş bedelinin ödenmediğini ileri sürerek bakiye iş bedelinin tahsiline ve davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacıya usulüne uygun ihale yapılmadan iş verilemeyeceğini ve ödeme yapılamayacağını ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 14.01.2015 tarihli 2013/1051 Esas 2015/38 Karar sayılı kararıyla; bilirkişi raporunda KDV hariç toplam yapılan imalat bedelinin imalat tarihi olan 2012 piyasa rayiç fiyatlarına göre 102.812,29 TL olduğunun ve davacının sözleşme dışı yapmış olduğu imalatların haksız iktisap kurallarına göre ve piyasa rayiç fiyatlarına göre istemekte haklı olduğu, söz konusu imalatların 2012 değerinin talep ile bağlı kalınarak 97.905,00 TL olduğu, davacının fazladan yapmış olduğu bu imalatları isteyebileceğinin anlaşıldığı görülmekle davanın kabulü ile 97.905,00 TL alacağın dava tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile davalıdan alınarak davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.İlk Derece Mahkemesinin 14.01.2015 tarihli 2013/1051 Esas 2015/38 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Yargıtay (Kapatılan) 15. Hukuk Dairesi 18.01.2021 tarihli 2020/1299 Esas 2021/59 Karar sayılı ilamında; davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddi ile davalı Üniversite kamu kurumu olduğundan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'na göre yasal prosedür yürütülerek alım-satım ve yapım sözleşmelerinin imzalanması gerektiği, dosya kapsamından taraflar arasında ADÜ merkezi derslikler binası 2. Blokta bir kısım iş ve tadilatların yasal prosedür uygulanarak yapıldığı sırada sözleşme dışında ve davalının isteği üzerine Diş Hekimliği Fakültesinin tadilat işlerinin de Kamu ihale Kanununa uygun ihale süreci ve sözleşme imzalanmaksızın yaptırıldığının anlaşıldığı, Yargıtay yerleşik içtihat ve uygulamalarında, usule uygun prosedür sürdürülerek sözleşme yapılmaksızın iş ve imalât yapılması ve bunun iş sahibi yararına olması halinde bedelinin 6098 sayılı TBK'nın 526 ve devamı maddelerinde düzenlenen vekaletsiz iş görme hükümleri uyarınca ve yapıldığı yıl piyasa rayiçleri ile istenebileceğinin kabul edildiği, mahalli piyasa rayiçleri içerisinde yüklenici kârı ve KDV olacağından piyasa rayiçlerine göre bedelin tespitinde ayrıca yüklenici kârı ve KDV eklenmeyeceği, bu durumda mahkemece yapılacak işin, hükme esas alınan raporu düzenleyen teknik bilirkişiden, davacının sözleşme olmaksızın gerçekleştirdiği iş ve imalatların neler olduğu, davalı iş sahibi Üniversite yararına olup olmadığı, davalı yararına ise yapıldığı tarihteki mahalli piyasa rayiçleri ile bedeli konusunda mahalli piyasa rayiçleri içerisinde KDV ve yüklenici alacağı bulunacağından bunlar ayrıca eklenmeksizin, gerekçeli ve denetime elverişli ek rapor alınıp, bulunacak miktardan davacının sözleşme dışı işler ile ilgili kabul ettiği 24.000,00 TL ödeme düşülerek sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, KDV ve yüklenici kârının eklenmesi suretiyle hesaplama yapan bilirkişi raporuna itibar edilmesinin ve davacının kabul ettiği ödemenin ne şekilde mahsup edildiği açıklanmaksızın yazılı şekilde karar verilmesinin doğru olmadığı belirtilerek hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesi, yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararında mahkemece Yargıtay bozma ilamına uyularak bu yönde teknik bilirkişi raporu alındığı, inşaat mühendisi bilirkişinin 10/01/2022 tarihli raporuna göre; KDV hariç davalı yararına yapılan iş ve imalatların serbest piyasa rayiçlerine göre değerinin 102.812,29 TL olduğu bu bedelden Yargıtay bozma ilamına göre %10 yüklenici karı düşüldükten sonra 92.531,06 TL sonucuna ulaşıldığı, bu miktardan da Yargıtay ilamında ve dava dilekçesinde kabul edilen 24.000 TL'nin mahsubuyla bakiye 68.531,06 TL'nin davalı idareden dava tarihinden itibaren reeskont faizi ve tahsili ile davacıya verilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığı belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde
1.Yerel Mahkemenin önceki kararının dayanağı olan 03.11.2014 tarihli Bilirkişi Raporunda bilirkişi tarafından yapılan imalatların serbest piyasa rayiçlerine göre KDV hariç bedeli 102.812,29 TL olarak belirlendiği, bu bedelin 03.11.2014 tarihli raporda da belirtildiği gibi KDV hariç birim fiyatlar üzerinden hesaplandığı ve sonrasında da herhangi bir yüklenici kârı olmaksızın sadece KDV eklenerek toplam davacı alacağı 121.318,50 TL olarak belirlendiği, bu sebeple haklı davanın 121.318,50 TL imalat bedeli üzerinden yapılan ödeme düşüldükten sonra kalan 97.905 TL üzerinden kabulü gerektiği,
2.KDV hariç hesaplanan toplam bedelden %10 yüklenici kârı düşüldükten sonra ödemenin mahsup edilmesi suretiyle ulaşılan sonucun bozma ilamına aykırı olduğunu, açıklanan nedenle hükmün bozulmasını talep etmiştir.
2. Davacı vekili temyiz dilekçesinde
1.Tespit raporunun yokluklarında hazırlandığını ve hatalı olduğunu,
2.Davacı tarafından yapıldığı iddia edilen işin üniversitece ihale mevzuatı dışında dışarıdan herhangi bir şekilde satın almasının, dava konusuna esas miktarda bir yapım işinin ilansız, ihalesiz, sözleşmesiz, şartnamesiz, yer teslimsiz yapılabilmesi ve bu miktarda bir yapım işinin kabul komisyonu oluşturulmadan teslim alınabilmesinin yasal açıdan da mümkün olmadığını, kararın bozulmasını talep ettiklerini,
3.Dava konusu alacağa reeskont faizi işletilmesinin hatalı olduğunu, hükmün bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, eser sözleşmesi uyarınca bakiye iş bedelinin tazmini istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun geçici 3.maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 427. maddesi ile 439. maddesi, 6098 sayılı TBK 470-486 maddeleri,
2. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin tüm temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2.1.Davacı vekilinin temyiz itirazlarına gelince; İş sahibi Adnan Menderes Üniversitesi tarafından yapılan 2012/70056 ihale kayıt numaralı ADÜ merkezi derslikler binası 2. Blok inşaatı işinin yüklenicisi olduğunu, bu işlerin yapımı sırasında üniversite yetkilileri ile sözlü olarak diş hekimliği fakültesindeki tadilat işlerinin de yapılması için anlaşıldığını, bu imalâtların yerine getirilmesine rağmen, sadece 24.000,00 TL ödeme yapıldığını, bakiye 97.905,00 TL iş bedelinin ödenmediğini ileri sürerek bakiye iş bedelinin tahsiline ve davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiş, mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, verilen bu kararın davalı vekilince temyiz edilmesi üzerine kapatılan Yargıtay 15.Hukuk Dairesince davacının sözleşme olmaksızın gerçekleştirdiği iş ve imalatların neler olduğu tespit edilerek, davalı yararına ise yapıldığı tarihteki mahalli piyasa rayiçleri ile bedeli konusunda mahalli piyasa rayiçleri içerisinde KDV ve yüklenici alacağı bulunacağından bunlar ayrıca eklenmeksizin, gerekçeli ve denetime elverişli ek rapor alınıp, bulunacak miktardan davacının sözleşme dışı işler ile ilgili kabul ettiği 24.000,00 TL ödeme düşülerek sonucuna uygun bir karar verilmesi gerektiğinden bahisle bozulmuştur.
2.2.Mahkemece bozma ilamına uyulduktan sonra önceki raporu düzenleyen bilirkişiden ek bir rapor alınmış, bu raporda bilirkişi birim maliyet bedellerini imalat miktarları ile çarparak KDV hariç rakama ulaşmış ve %10 yüklenici karını mahsup etmiş, mahkeme tarafından da yapılan ödeme düşülerek 68.531,06 TL üzerinden dava kısmen kabul edilmiştir. Ancak az yukarıda özetlenen bozma ilamında yapılan inşaatın bedelinin yapıldığı yıl serbest piyasa rayiç fiyatlarına göre belirlenmesi, belirlenen bu rakamın içinde KDV ve yüklenici alacağı da bulunacağından ayrıca eklenmesizin hesaplama yapılması gerektiği belirtilmiş ve mahkemece de bozma ilamına uyulmasına karar verilmiştir. Şayet, mahkemece bozma ilamına uyulmuşsa hakim, bozma ilâmında belirtilen hususları yerine getirmek zorundadır. Zira, bozma ilamına uyulmakla bozma kapsamına giren ve girmeyen hususlar taraflar yararına usulî kazanılmış hak oluşturmuştur. Bu itibarla, bozma ilamında imalatın bedelinin serbest piyasa rayiç fiyatlarına göre hesap edilmesi gerektiği belirtilmesine karşın bilirkişi ek raporunda birim fiyatlar üzerinden hesaplama yapılması ve bu ek raporun hükme esas alınması doğru olmamıştır.
2.3.Mahkemece yapılacak iş, davalı yüklenici tarafından gerçekleştirilen imalatın eksik ve ayıpları da gözetilerek yapıldığı yıl itibarıyla serbest piyasa rayiç fiyatlarına göre bedelini hesap ettirip, hesap edilen bu bedelden yapılan ödeme 24.000,00 TL mahsup edilerek, sonucuna göre karar vermektir. Uyulan bozma ilamı içeriğine aykırı karar verilmesi hatalı olmuş, hükmün bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Yukarıda (1) numaralı paragrafta açıklanan davalı vekilinin temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. 2.1, 2.2, 2.3 no.lu paragraflarda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA,
Peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davacıya iadesine,
Davalı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
11.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.