"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1531 E., 2022/1499 K.
DAVA TARİHİ : 25.06.2021
HÜKÜM/KARAR : Esastan Red
İLK DERECE MAHKEMESİ : Samsun 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/324 E., 2022/178 K.
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı yüklenici vekili dava dilekçesinde; müvekkili ile davalı arasında akdedilen 28/03/2019 tarihli sözleşme gereğince teslim edilen golf sahası sulama sistemleri işi hakkında düzenlenen fatura alacağının ödenmediğini, ödenmeyen fatura alacağı nedeniyle ilamsız icra takibi başlatıldığını fakat borca itiraz üzerine takibin durdurulduğunu belirterek davalı itirazının iptaline, takibin devamına takip konusu alacağın %20'sinden az olmamak üzere icra inkar tazminatına hükmedilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı iş sahibi vekili cevap dilekçesinde; dava konusu işi konu alan ihale hakkındaki usulsüzlük iddiası üzerine yapılan soruşturmada ihaleye konu edilen emtianın, ihaleyi alan yüklenicinin yasal kayıtlarına 2017 yılının 8 ve 9. aylarında girdiğini, yevmiye defterine 30/11/2017 tarihinde kaydedildiğinin tespit edildiğini, Mart 2019'da ihalesi yapılan emtiaların mükellefin yasal kayıtlarında yaklaşık 1,5 yıl önce bulunduğunu, ihale kapsamında alınmış olan emtiaların alınış sebebinin saha üzerinde gerçekleşen proje değişikliği olduğunu, ihalenin konusunu teşkil eden emtianın önceden golf sahasına konulduğunu, ihale sürecinin ise bu emtialar golf sahasına yerleştirildikten sonra tamamlandığının anlaşıldığını, suç teşkil eden eylemler nedeniyle suç duyurusunda bulunulduğunu, konusu suç teşkil eden bir ihale nedeni ile müvekkilinin herhangi bir borcunun bulunmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uyuşmazlığa konu fatura alacağına dayanak emtianın davacı tarafından davalıya teslim edildiğinin ihtilafsız olduğu, işin teslimine dair davalı yanca imzalı mal alımı kabul tutanağının kurum kayıtlarında mevcut bulunduğu, davacı defter ve kayıtları üzerinde yapılan inceleme ile hazırlanıp benimsenen bilirkişi raporunda davalının davacıya 375.992,10 TL borçlu olduğunun tespit edildiği, teslimi yapılan emtiaya ilişkin ödenmeyen fatura alacağına yönelik takip başlatılmasında davacının hukuki yararının bulunduğu, davalı itirazının yerine olmadığı, takibe konu alacağın davalı kurum hesaplarında kayıtlı, belirgin ve likit olduğu gerekçesiyle ;
"1-Davanın kabulü ile, davalının Samsun İcra Müdürlüğü'nün 2021/26226 takip sayılı dosyasına yaptığı itirazın iptali ile takibin aynı miktarlar üzerinden devamına,
2-Asıl alacak üzerinden hesaplanan 70.644,24 TL icra inkar tazminatının davalıdan tahsili ile davacı tarafa ödenmesine,
3-Alınması gerekli 24.128,54 TL karar ve ilam harcından, davacıdan peşin alınan 3.751,32 TL harcın mahsubu ile eksik kalan 20.377,22 TL harcın, kararın taraflara tebliğ tarihinden itibaren davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına..." karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı iş sahibi vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı iş sahibi vekili istinaf dilekçesinde; ihale sürecinde yer alan kamu görevlilerinin mevzuata aykırı belge düzenleyip, yükleniciyle şifahen akitleşerek fiili durumu hukukileştirmeye çalıştıklarını, bu eylemlerin cezai müeyyide gerektirdiğini, ihale süreci başlatılmadan imalatların yerleştirildiğini, ihale sürecinin sonradan tamamlandığını ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı iş sahibi vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı iş sahibi vekili temyiz dilekçesinde; ihale sürecinde yer alan kamu görevlilerinin mevzuata aykırı belge düzenleyip, yükleniciyle şifahen akitleşerek fiili durumu hukukileştirmeye çalıştıklarını, bu eylemlerin cezai müeyyide gerektirdiğini, ihale süreci başlatılmadan imalatların yerleştirildiğini, ihale sürecinin sonradan tamamlandığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, eser sözleşmesinden kaynaklı iş bedeli alacağının tahsili için başlatılan takibe itirazın iptali ve icra inkar tazminatı istemlerine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 ncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 nci maddeleri, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 470 ve devamı maddeleri, 2004 sayılı İcra İflas Kanununun 67 nci maddesi, 492 Sayılı Harçlar Kanununun 16 ncı maddesi.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle davalı iş sahibi idare kayıtlarına göre işin teslim edildiğinin ve ayıplı / eksik iş savunması bulunmadığının anlaşılmasına, idarenin suç duyurusu üzerine Samsun Cumhuriyet Başsavcılığınca yapılan soruşturma neticesinde şüpheliler hakkında kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmiş olmasına göre davalı iş sahibi vekilinin tüm temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Harç tahsili kamu düzeni ile ilgili olduğundan her zaman kendiliğinden gözetilmesi gereken bir usul işlemidir. Davada kabul edilen miktar üzerinden 492 sayılı Harçlar Kanunu Genel Tebliği eki (1) sayılı tarifenin A.III.1.a maddesinde, konusu belli bir değerle ilgili bulunan davalarda esas hakkında karar verilmesi halinde hüküm altına alınan anlaşmazlık konusu değer üzerinden binde 68,31 oranında nispi karar ve ilam harcı alınması gerekmektedir.
Somut olay incelendiğinde; davacı alacaklı tarafından davalı borçlu aleyhine başlatılan icra takibinde 353.221,20 TL asıl alacak ve 102.941,21 TL işlemiş faiz olmak üzere toplam 456.163.41 TL' nin tahsilinin talep edildiği, davalının borca itirazı üzerine açılan huzurdaki itirazın iptali davasında ise "itirazın iptali ile takibin devamı" talep edilmiş olmakla, işbu talep işlemiş faizi de kapsamasına rağmen, dava dilekçesinde dava değeri 353.221,20 TL gösterilerek 25.06.2021 tarihli sayman mutemedi alındısı ile (353.221,20 TL'nin binde 68,31'inin 1/4' ü olan 6.032,13 TL'den icra dairesine yatırılan 2.280,82 TL nispi peşin harcın mahsubu ile) 3.751,32 TL peşin harç yatırıldığı, işlemiş faiz alacağı 102.941,21 TL bakımından yatırılması gereken 1.757,98 TL nispi peşin harcın yargılama sırasında tamamlatılmadığı gibi mahkemece işlemiş faizle birlikte takibin aynen devamına karar verildiği halde hüküm fıkrasında harç hesabı yapılırken sadece 353.221,20 TL'lik asıl alacağın göz önünde bulundurulduğu, 102.941,21 TL'lik işlemiş faiz alacağının hesaba katılmadığı anlaşılmıştır.
492 Sayılı Harçlar Kanunu’nun 16. maddesi uyarınca davada hüküm altına alınan 353.221,20 TL asıl alacak ve 102.941,21 TL işlemiş faiz olmak üzere toplam 456.163.41 TL üzerinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Kanunu Genel Tebliği eki (1) sayılı tarifede belirtilen ‰ 68,31 oranına göre hesaplama yapılarak alınması gereken karar ve ilam harcı tutarı 31.160,52 TL olmasına rağmen, mahkemece hüküm fıkrasının (3) nolu bendinde 353.221,20 TL üzerinden hesaplanarak tespit edilen "24.128,54 TL karar ve ilam harcından, davacıdan peşin alınan 3.751,32 TL harcın mahsubu ile eksik kalan 20.377,22 TL harcın davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına" karar verildiği, ancak kabul edilen tutara göre alınması gereken harcın 31.160,52 TL olduğu gözetilerek hesaplama yapılması gerekirken, harç hesabında yanlışlık yapılarak, eksik harç tahsiline karar verilmiş olması bozmayı gerektirmiştir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediği gibi usul ekonomisi ilkesi de gözetilerek 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalı iş sahibi vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddine,
2.Re'sen yapılan inceleme sonucunda ve yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının RE'SEN ORTADAN KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (3) numaralı bendinde yer alan “24.128,54 TL” ibaresinin çıkartılarak yerine “31.160,52 TL” ibaresinin ve "20.377,22 TL" ibaresinin çıkartılarak yerine “27.409,02 TL” ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Temyiz peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20/12/2023 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
MUHALEFET ŞERHİ
Davacı yüklenici dava dilekçesinde davalı ile aralarında düzenlenen 28/03/2019 tarihli sözleşme gereğince üstlendiği edimlerini yerine getirdiğini ancak imalat bedeli ile ilgili fatura alacağının ödenmediğini, 353.221,20 TL asıl alacak ile 102.942,21 TL birikmiş faiz alacağı için icra takibi başlattığını bu takibe itiraz edildiğini belirterek itirazın iptaline karar verilmesini talep etmiş, mahkemece davanın kabulü ile itirazın iptaline takibin aynı miktarlar üzerinden devamına karar verilmiştir.
492 sayılı Harçlar Kanunu hükümlerine göre: Yargı işlemlerinden bu kanuna bağlı (1) sayılı tarifede yazılı olanları, yargı harçlarına tabidir (2. md.). Yargı harçları (1) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer ölçüsüne göre nispî esas üzerinden, işlemin nev'i ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınır (15. md.). Değer tâyini mümkün olan hallerde dâva dilekçelerinde değer gösterilmesi mecburidir. Gösterilmemişse dâvacıya tespit ettirilir. Tespitten kaçınma halinde, dâva dilekçesi muameleye konmaz (16/3. md.). Noksan tespit edilen değerler hakkında 30'uncu madde hükmü uygulanır (16/4. md.). Yargı harçları (1) sayılı tarifede yazılı nispetler üzerinden alınır (21. md.). Harçlar Kanunu 28. maddeye göre (1) sayılı tarifede yazılı nispî karar ve ilâm harcının 1/4'ü peşin alınır (28. md.). Yargılama sırasında tespit olunan değerin, dâva dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa, yalnız o oturum için yargılamaya devam olunur, takip eden oturuma kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilâm harcı tamamlanmadıkça dâvaya devam olunmaz. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 150. maddesinde gösterilen süre içinde dosyanın işleme konulması noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır (30. md.). Yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemler yapılmaz (32. md.). HMK'nın 120/1. maddeye göre de davacı, yargılama harçlarını mahkeme veznesine yatırmak zorundadır.
Yukarıda yapılan açıklama ve sözü edilen kurallarla birlikte somut olay değerlendirildiğinde;
Davacı 353.221,20 TL asıl alacak ile 102.942,21 TL birikmiş faiz alacağı için icra takibi başlatmış, davada takibe itirazın iptâline karar verilmesini talep etmiş ise de sadece asıl alacak üzerinden nispi harcı yatırmıştır. Dava nispi harca tabi bir dava olduğundan ve birikmiş faiz alacağı üzerinden yatırılması gereken 1/4 oranında nispi peşin harç yatırılmadan dava esastan sonuçlandırılamayacağından Davacı vekiline noksan harcın ikmâli için süre verilmesi, yatırılmadığı takdirde dosyanın işlemden kaldırılması, yatırıldığı takdirde davanın esasının incelenmesi gerekirken bu işlemler yerine getirilmeksizin karar verilmesi doğru olmadığı gibi bu hatanın giderilmesinin HMK 370 maddesine göre düzeltilerek onanmasının da yasaya aykırı olduğunu düşündüğümüzden Sayın Çoğunluğun düzeltilerek onama kararına katılamıyoruz.