"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki ihraç kararının iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikler yönünden yapılan inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin davalı kooperatifin üyesi olduğunu, müvekkiline ait teknenin yanarak zayi olduğunu, yanan tekne ile ilgili kooperatifin haberdar edildiğini, müvekkilinin teknenin sigortalı olması nedeniyle sigortadan gelecek bedeli beklemeye başladığını, devamında kooperatif üyeliğinden ihraç edildiğini tesadüfen öğrendiğini, yönetim kurulunun tek başına üyelikten çıkarma hak ve yetkisinin olmadığını, müvekkiline herhangi bir tebliğ yapılmadığını, alınan kararların geçersiz ve hükümsüz olduğunu ileri sürerek ihraç kararının iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacının kooperatif üyesi olma şartlarını taşımadığı için ihraç edildiğini, davacının teknesi bulunmadığını,ihraç kararının usulüne uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı kooperatifin davacının deniz taşımacılığı ile iştigal etmediği hususunu tespit ederek üyelikten çıkarılmasına karar verdiği, davacının ortaklıktan çıkarılmasına ilişkin kararın usul ve esas yönünden yerinde olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davalının süresinde cevap dilekçesi vermediği için aleyhe olan delil ve beyanlarını kabul etmediklerini, savunmanın genişletilmesine muvafakatlarının bulunmadığını, davalı tarafın son duruşmada kooperatife ait belgeleri ibraz ettiğini, bu belgelerden ... ... Başkanlığı'nın, ... Ticaret Sicili'nin, ... Esnaf ve Sanatkarlar Odası'nın cevabının imzalı olmadığını, genel kurul çağrı ve karar evraklarının tebliğine ilişkin usulüne uygun tebliğ ve çağrı evraklarının dosyada bulunmadığını, davacının elinde olmayan nedenlerle geminin zayi olduğundan üyelikten çıkarılma kararının yerinde olmadığını, 22.05.2015 tarihli ihtarın tebliğ şerhinin sunulmadığını, usulüne uygun genel kurul çağrı ve karar tebliğinin olmadığını, genel kurul kararında davalının üyelikten çıkarma yetkisini kötüye kullandığını istinaf sebepleri olarak ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ilk derece mahkemesince verilen kararda usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesini tekrar ederek, re'sen dikkate alınacak nedenlerle, Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması gerektiğini, temyiz sebepleri olarak ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kooperatif üyeliğinden ihraç kararının iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369/1. ile 370 ve 371. maddeleri, 1163 Sayılı Kooperatifler Kanununun 16. ve 27. maddesi.
3. Değerlendirme
1. Kooperatif ana sözleşmelerinde; ortak olabilmek için gereken nitelik ve şartların kaybedilmesi durumu, ihraç sebebi olarak düzenlenmiştir. Ancak kooperatif üyelerinin bu sebeple "derhal" üyelikten ihracının benimsenmesi, kooperatiflerin temel mantık ve işleyişiyle bağdaşmaz. Ana sözleşmede ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununda ortaklık şartlarını kaybedenler için ihraç öncesinde ihtar gönderilmesi öngörülmemiş ise de, 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 27. maddesinde parasal yükümlülükler için aranan uygun süre verilmesi koşulunun bu durumda da kıyasen uygulanması gerekir.
2. Somut olayda davalı kooperatif tarafından davacıya ihtar çekilerek, ortaklık şartlarını yerine getirmesi için makul süre verilmesi gerekirken, bu süre verilmeden davacının kooperatif üyeliğinden ihraç edilmesi yerinde olmamıştır.
3. Bu durumda Mahkemece; ihraç kararı usulüne uygun olmadığından davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.