"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/567 E., 2023/726 K.
DAVALILAR : ..., Maliye Hazinesi vekili Avukat ...
DAVA TARİHİ : 26.11.2020
KARAR : Davanın kısmen kabulüne
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/467 E., 2022/578 K.
Taraflar arasındaki meranın sınırlandırılması ve el atmanın önlenmesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından duruşma talepli temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, duruşma talebinin davanın niteliği gereği reddine, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı köyün kadimden beri kullandığı ve zilyetliğinde bulunan 101 ada 44 parsel sayılı ...alanı ile davalı köyün yaylak alanı olan 112 ada 153 parselin komşu olduğunu, iki köy arasındaki sınırın 1996 yılında yapılan kadastro çalışmalarında hatalı bir şekilde belirlendiğini, oluşturulan bu sınır ile bir kısım meralarının 112 ada 153 sayılı ...parselinin içinde kaldığını belirlenerek sınırın yeniden belirlenmesini ve el atmasının önlenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... Hazinesi cevap dilekçesinde; davanın idari yargıda açılması gerektiğini ileri sürerek davanın reddini istemiştir.
2.... vekili cevap dilekçesinde; ...Komisyon Başkanlığının dava konusu edilen yerin davalı köye ait olduğuna dair kararı olduğunu ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARAR
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile, kadimlik iddiasının değerlendirilmesi için keşif icra edildiği, keşifte dinlenilen mahalli bilirkişiler ve tanıkların beyanlarına göre bilirkişi raporunda A harfiyle gösterilen kısmın kadimden beri davacı ... Köy halkı tarafından kullanıldığı ve bu köye tahsisli olduğu, her ne kadar davalı ...'ye husumet yöneltilmiş ise de taşınmazın ...vasfı olduğu hususunda bir uyuşmazlık bulunmadığı gerekçeleriyle davalı ... yönünden davanın husumet yokluğundan reddine, ... ili, ... ilçesi, ... Köyüne kain 112 ada 153 parsel sayılı taşınmazın 17.09.2022 havale tarihli raporda "A" ile gösterilen 24.743,13 m2'lik kısmının meradan ifrazı ile davacı ...'nün intifasında ...vasfı ile sınırlandırılarak ...özel siciline kayıt ve tesciline, davacı ... Köyünün kullanımında olan "A" ile gösterilen 24.743,13 m2'lik kısım yönünden müdahalenin men'ine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; ...komisyonunca ilgili yerin köylerine ait olduğunun belirlendiğini, mahalli bilirkişilerin husumetli oldukları kişiler olduklarını, kadastro çalışmalarına süresi içinde açılan bir davanın olmadığını belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile, İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... adına muhtar Halil Kaya temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... temsilcisi istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ...komisyon kararının iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4342 sayılı ...Kanunu'nun 1, 3, 4, 6, 11, 12, 21 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Davacı köy tarafından, kadim hakka dayanılarak kadastro tespiti sırasında davalı adına sınırlandırılan ...parselinin tespitinin iptali ile yeninden sınırlandırılması ve el atmanın önlenmesi istemiyle eldeki dava açılmıştır. Dosya kapsamında yer alan 15.10.2020 tarihli ...Kanunu'nun 12 nci maddesine göre düzenlenen komisyon tahsis kararında davaya konu 112 ada 153 sayılı parselin tümünün davalı ... Köyüne ...olarak tahsisine karar verildiği, askı ilan süresi içinde davacı tarafından dava açıldığı, bu durumda davanın ...komisyonunun tahsis kararının iptali istemini içerdiği anlaşılmıştır.
2. 4342 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi hükmü, “Komisyon; bölgenin ekonomik durumunu, iklim özelliklerini, toprak işleme esaslarını, arazi kullanma şekillerini ve kullanma kabiliyet sınıflarını dikkate alarak mevcut mera, yaylak ve kışlaklar ile bu amaçla kullanılabilecek diğer alanları, sulama ve geçit yerlerini tespit eder ve haritaları üzerinde belirler. Köy veya belediyenin münferiden veya müştereken yararlanacağı mera, yaylak ve kışlak ihtiyacının belirlenmesinde, bu alanların karakter ve otlatma kapasitesi, bitkisel ve hayvansal gelişme ve otlatılacak hayvan miktarı dikkate alınır. Hesaplamada, bir büyükbaş hayvan birimi için verilmesi gerekli olan mera, yaylak ve kışlak alanı üzerinden o yerlerdeki çiftçi ailelerinin otlatma hakkı bulunur” 12 inci madde hükmü ise; “Komisyon, 11 inci maddeye göre belirlenen ihtiyacı karşılayacak miktarda mera, yaylak ve kışlaklar ile bunlarla ilgili sulama ve geçit yeri olarak tespit edilen alanları halkın ortak olarak yararlanmaları amacıyla, o köy veya belediye tüzel kişiliğine tahsis eder ve tahsis kararı valiliğin onayına sunulur. Bu kararda tahsis edilen yerin niteliği, miktarı, sınırları, hayvan sulama ve geçit yerleri, tahsis amacı, otlatma kapasitesi, aile işletmelerinin büyükbaş hayvan birimi üzerinden otlatma hakkı ve otlatabilecekleri hayvan sayısı da belirtilir…” şeklindedir.
3.4342 sayılı Kanun'un tahsis için kabul ettiği kıstas o köy veya belediyenin mera, yaylak ve kışlaklara olan ihtiyacıdır. İhtiyaç unsurunun belirlemesi yapılırken gözetilmesi gereken ölçütlerin neler olduğu da özellikle Kanun'un 11 inci maddesinde sıralanmıştır. Öte yandan ihtiyaç tespiti yapılırken Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca belirlenen normların dikkate alınması da zorunludur.
4.Bütün bu açıklamalardan sonra Mahkemece, taraflardan bildirecekleri delilleri istenip toplanmalı, bu arada çekişme konusu meraya ait ...komisyonundan mevcut işlem dosyası aslı veya onaylı örneği eksiksiz getirtilmeli, konunun uzmanı olan ziraat mühendisleri ve hukukçu bilirkişiden oluşturulacak kurula komisyondan getirtilen mera, yaylak, kışlak, otlak, çayır tutanakları, tahsis için ihtiyaç tespit tutanağı, komisyon tahsis kararı raporu, çiftçi ve aile bildirim cetvelleri, geçim kaynağı tutanağı, hayvan varlığı cetveli, arazinin krokisi ve 1/5000 ölçekli haritası incelettirilmeli ve bu şekilde keşfe hazır olmaları sağlandıktan sonra yerinde keşif suretiyle inceleme yaptırılmalı, ...komisyonunun ihtiyaç tespitinde ve tahsiste 4342 sayılı Kanun'un 11 inci maddesindeki kıstaslara göre hata yapıp yapmadığı, hata varsa bunun nedenleri ve hangi kıstaslardan kaynaklandığı ayrıntılı ve gerekçeli olarak bilirkişilerce saptanmalı, hata yapıldığı ve çekişme konusu ...alanına davalının ihtiyacı olmadığı belirlenirse aynı yöntemle bu kez çekişmeli ...alanına davacının ihtiyacı olup olmadığı tespit ettirilmeli, bu yön Yasadaki yönteme uygun şekilde kanıtlanırsa davaya konu ...alanından yararlanma hakkı tamamen veya kısmen ya da müştereken davacı köye bırakılmalı, aksi halde dava reddedilmelidir.
5. Somut olayda; ...komisyonun ihtiyaç tespitinin denetlenebileceği şekilde bilirkişi incelemesi yaptırılmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle, mahallinde uzman bilirkişiler eşliğinde yeniden keşif yapılmak suretiyle bir hayvan birimi için verilmesi gerekli olan mera, yayla ve kışlak alanı üzerinde o yerde bulunan çiftci ailelerinin yararlanma hakkı bulunduğundan, tahsis kararının tarihi esas alınarak bu alanların karakter ve otlatma kapasitesi, bitkisel ve hayvansal gelişme ve otlatılacak hayvan miktarının belirlenmeli, her iki köye tahsis edilen ...miktarları ile ihtiyaç durumları tespit edilmeli, bu tespit sonucu komisyon kararının yerinde olup olmadığı açıklığa kavuşturularak dava konusu edilen yere ilişkin yukarıda açıklanan ilkeler gözetilip bir karar verilmelidir.
6. Mahkemece, 4342 sayılı Kanun'un öngördüğü ve yukarıda açıklanan şekilde yönteme uygun inceleme ve araştırma yapılmadan yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Yukarıda V.C.3. ve devamındaki bentlerde açıklanan nedenlerle İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin yatırılan harcın temyiz edene iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.10.2024 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.