"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/480 E., 2024/69 K.
DAVA TARİHİ : 10.01.2013
KARAR : Davanın reddi
Taraflar arasında görülen ön alım hakkından kaynaklanan tapu iptali ve tescil istemine ilişkin davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizce kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı, paydaşı olduğu dava konusu 801 ve 802 parsel sayılı taşınmazlarda 30.07.2012 tarihinde davalıya muvazaalı olarak yüksek bedelle satılan hisselerin ön alım ... nedeniyle, gerçek bedeli üzerinden adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili, davanın süresinde açılmadığını, resmi senette gösterilen satış bedelinin gerçek satış bedeli olduğunu, davacının dava konusu taşınmazda elbirliğiyle malik olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 10.12.2014 tarihli ve 2013/10 Esas, 2014/226 Karar sayılı kararıyla, davanın kabulüne, 801 ve 802 parsel sayılı taşınmazlardaki davalı ... oğlu ... adına kayıtlı 1/3 payın tapu kaydının iptali ile davacı adına tapuya kayıt ve tesciline, depo edilen 55.163,30 TL'nin karar kesinleştiğinde ve talebi halinde davalıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 14. Hukuk Dairesinin 29.03.2016 tarihli ve 2015/12282 Esas, 2016/3755 Karar sayılı kararıyla; "öncelikle taraf teşkilinin sağlanması gerektiği" belirtilerek hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
1. Mahkemenin 15.03.2017 tarihli ve 2016/400 Esas 2017/40 Karar sayılı kararıyla, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda; davacının bedelde muvazaa iddiasını ispatladığı ve dava konusu taşınmazlardaki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiye çevrildiği gerekçesiyle davanın kabulüne ve dava konusu taşınmazlarda davalıya ait hisselerin davacı adına tesciline, depo edilen 55.163,30 TL’nin davalıya ödenmesine karar verilmiştir.
2. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
C. İkinci Bozma Kararı
Yargıtay (Kapatılan) 14. Hukuk Dairesinin 19.03.2019 tarihli ve 2018/3843 Esas, 2019/2457 Karar sayılı kararıyla; davacı tarafça bedelde muvazaa iddiası ispatlanamadığından dava konusu payların tapuda gösterilen satış bedeliyle, ödenmesi zorunlu harç ve masrafın toplamından oluşan ön alım bedelinin TMK'nın 734 üncü maddesi uyarınca hükümden önce belirlenecek uygun bir zaman içinde depo edilmesi için süre verilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği belirtilerek, hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
1. Mahkemenin 09.06.2021 tarihli ve 2020/348 Esas, 2021/138 Karar sayılı kararıyla, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne ve dava konusu taşınmazlarda davalıya ait hisselerin davacı adına tesciline, depo edilen 159.663,50 TL’nin davalıya ödenmesine karar verilmiştir.
2. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
E. Üçüncü Bozma Kararı
Dairemizin 16.02.2022 tarihli ve 2021/6405 Esas, 2022/1105 Karar sayılı kararıyla; "dava konusu paya yönelik ön alım davasının açıldığı tarih ile ön alım bedelinin depo edildiği tarih arasında uzunca bir zamanın geçtiği, bu süre göz önüne alındığında ön alım bedelini zamanında depo etmeyerek kullanması nedeniyle davacının amacı dışında zenginleştirildiği, nemalandırılmayan satış tarihindeki miktarın depo edilmesi nedeniyle enflasyon oranında veya faiz getirisinden mahrum kalınması oranında davalının da fakirleştiği, bir tarafın diğer taraf zararına azımsanamayacak derecede oransız bir çıkar sağladığı, bu durumun dürüstlük kuralına aykırı olacağı, mahkemece bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle resmi senette yazılı satış bedeli ile tapu masrafı toplamı olan 159.598 TL'nin ön inceleme tarihi olan 18.01.2013 tarihinden bilirkişi incelemesi yapılan tarihe kadar nemalandırılması halinde ulaşacağı değer belirlenerek, bu miktardan depo edilen ve bankada mevcut bulunan (nemalı veya nemasız) miktar çıkarılarak aradaki farkın da depo edilen ön alım bedeline ilavesi suretiyle karar verilmesi gerektiği" belirtilerek hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
F. Mahkemece Üçüncü Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile alınan raporlar doğrultusunda yatırılması gereken 1.346.348,95 TL fark depo bedelinin davacı tarafça 2 haftalık kesin süre içerisinde depo edilmesi, aksi halde davanın usulden reddine karar verileceği hususunun davacıya ihtar edildiği, ara karar gereğinin kesin süre içerisinde davacı tarafça yerine getirilmediği, davacı tarafın duruşma sırasında da belirtilen parayı ödemesinin mümkün olmadığını beyan ettiği belirtilerek, TMK'nın 734/2 nci maddesi gereğince davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı temyiz dilekçesi ile Mahkemece ilk belirlenen bedeli depo ettiğini, bedel konusunda taraflar arasında eşitsizlik olduğunu, bilirkişinin işinin ehli olmadığını, itirazlarının değerlendirilmediğini, Mahkemenin aşırı miktarda para depo etmesine ilişkin ara kararının geçersiz ve yok hükmünde olduğunu, vekalet ücretinin yanlış hesaplandığını, depo ettiği bedele ilişkin hüküm kurulmadığını ileri sürerek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ön alım hakkına dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası,
2. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 732, 733 ve 734 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ilamı doğrultusunda Mahkemece belirlenen bedel yönünden depo kararı verilmesinde isabetsizlik olmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı, davacı tarafça depo edilmiş olan bedelin ise, davacı tarafça Mahkemeye başvurularak talep edilmesi halinde her zaman iade edilebileceği anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacının yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Onama harcı peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
04.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.