"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2012/66 E., 2013/236 K.
Karar davalı vekili ve katılma yoluyla davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı ile davalı köyün yaylarının yan yana olduğunu, her iki yayla arasında tarafların kadimden beridir müşterek olarak kullandığı otlak alanlarının olduğunu, kadastro çalışmaları sırasında 266 ada 1 parsel, 267 ada 1 parsel ve 268 ada 1 parsel sayılı taşınmazların sadece davalı köy adına tespit edildiğini belirterek taşınmazların her iki köy adına ortak mera olarak sınırlandırılarak özel sicile işlenmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davaya konu yerlerin kadimden beridir davalı köyün yaylası olduğunu, ev yapmak suretiyle davalının yaylasına müdahalede bulunulduğunu, bu yönde idari yoldan müdahalenin men'i kararının aldırıldığını, aralarında ceza davalarının olduğunu ileri sürerek davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile, davacı tarafından Sivas ili, Koyulhisar ilçesi, Ortaseki Köyü 268/1, 267/1, 266/1 sayılı yayla vasfı ile sınırlandırılan orta mallarının tespiti aleyhine dava açıldığı, keşifte 268/1'deki kısmın gösterildiği, bu sebeple 266/1 ve 267/1 sayılı parseller yönünden iddia bulunmadığından bu parseller yönünden davanın reddolunduğu, dava konusu 268/1 parselin iddia edilen kısmının, mahalli bilirkişi ve tanıkların beyanlarına göre kadimden beri davacı ve davalı köylerce müştereken kullanıldığı gerekçeleriyle davacının davasının kısmen kabulüne, 20.05.2013 havale tarihli bilirkişi raporunda 268 ada 1 parsel içerisinde kırmızı çizgilerle ayrılmış C harfi ile gösterilen 1657,41 m²'lik kısmın mera vasfı ile Ortaseki Köyü ve Boyalı Köylerinin ortak kullanımında olduklarının tespitine, mera vasfı ile sınırlandırılmasına, C harfi ile işaretlenen kısmın aynı ada son parsel numarası ile özel siciline kaydına, raporda D harfi ile gösterilen 35405,36 m²'lik alanın ise tespit gibi tesciline, 266 ada 1 parsel ile 267 ada 1 parsel sayılı taşınmazlar yönünden açılan davanın reddine karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; mahkemece hüküm kurmaya yetecek derecede araştırma, inceleme ve uygulama yapılmadan karar verildiğini belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
2. Davacı vekili katılma yoluyla temyiz dilekçesinde; mahkemece 267/1, 266/1 parseller ret kararı verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Davacı tarafından 24.05.2012 tarihinde, kadim hakka dayanılarak kadastro tespiti sırasında davalı adına sınırlandırılan 266/1, 267/1 ve 268/1 mera parsellerinin tespitinin iptali ile ortak mera olarak sınırlandırılması istemiyle eldeki dava açılmıştır. Mahkemece 20.12.2013 tarihinde, bilirkişi raporunda 268/1 parselin içerisinde C harfi ile ayrılan 1657,41 m²'lik kısmın davacı ve davalı köyün ortak kullanımında olduğunun tespitine karar verilmiştir. Ancak, davaya konu Sivas ili, Koyulhisar ilçesi, Ortaseki Köyü, 266/1, 267/1 ve 268/1 parsel sayılı taşınmazların Sivas ili Mera Komisyonunun 20.02.2014 tarihli, 424 kararı ve Valilik Makamının 29.04.2014 tarihli oluru ile Sivas ili, Koyulhisar ilçesi, Ortaseki Köyü Tüzel Kişiliğine tahsisine karar verildiği anlaşılmıştır. Bu durumda; davanın, mera komisyonunun tahsis kararının iptali istemini de içerdiğinin kabulü gerekir.
4342 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi hükmü, “Komisyon; bölgenin ekonomik durumunu, iklim özelliklerini, toprak işleme esaslarını, arazi kullanma şekillerini ve kullanma kabiliyet sınıflarını dikkate alarak mevcut mera, yaylak ve kışlaklar ile bu amaçla kullanılabilecek diğer alanları, sulama ve geçit yerlerini tespit eder ve haritaları üzerinde belirler. Köy veya belediyenin münferiden veya müştereken yararlanacağı mera, yaylak ve kışlak ihtiyacının belirlenmesinde, bu alanların karakter ve otlatma kapasitesi, bitkisel ve hayvansal gelişme ve otlatılacak hayvan miktarı dikkate alınır. Hesaplamada, bir büyükbaş hayvan birimi için verilmesi gerekli olan mera, yaylak ve kışlak alanı üzerinden o yerlerdeki çiftçi ailelerinin otlatma hakkı bulunur” 12 nci madde hükmü ise; “Komisyon, 11 inci maddeye göre belirlenen ihtiyacı karşılayacak miktarda mera, yaylak ve kışlaklar ile bunlarla ilgili sulama ve geçit yeri olarak tespit edilen alanları halkın ortak olarak yararlanmaları amacıyla, o köy veya belediye tüzel kişiliğine tahsis eder ve tahsis kararı valiliğin onayına sunulur. Bu kararda tahsis edilen yerin niteliği, miktarı, sınırları, hayvan sulama ve geçit yerleri, tahsis amacı, otlatma kapasitesi, aile işletmelerinin büyükbaş hayvan birimi üzerinden otlatma hakkı ve otlatabilecekleri hayvan sayısı da belirtilir…” şeklindedir.
4342 sayılı Kanun'un tahsis için kabul ettiği kıstas o köy veya belediyenin mera, yaylak ve kışlaklara olan ihtiyacıdır. İhtiyaç unsurunun belirlemesi yapılırken gözetilmesi gereken ölçütlerin neler olduğu da özellikle Kanun'un 11/1 maddesinde sıralanmıştır. Öte yandan ihtiyaç tespiti yapılırken Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca belirlenen normların dikkate alınması da zorunludur.
Bütün bu açıklamalardan sonra mahkemece, taraflardan bildirecekleri delilleri istenip toplanmalı, bu arada çekişme konusu meraya ait mera komisyonundan mevcut işlem dosyası aslı veya onaylı örneği eksiksiz getirtilmeli, konunun uzmanı olan ziraat mühendisleri ve hukukçu bilirkişiden oluşturulacak kurula komisyondan getirtilen mera, yaylak, kışlak, otlak, çayır tutanakları, tahsis için ihtiyaç tespit tutanağı, komisyon tahsis kararı raporu, çiftçi ve aile bildirim cetvelleri, geçim kaynağı tutanağı, hayvan varlığı cetveli, arazinin krokisi ve 1/5000 ölçekli haritası incelettirilmeli ve bu şekilde keşfe hazır olmaları sağlandıktan sonra yerinde keşif suretiyle inceleme yaptırılmalı, mera komisyonunun ihtiyaç tespitinde ve tahsiste 4342 sayılı Kanun'un 11 inci maddesindeki kıstaslara göre hata yapıp yapmadığı, hata varsa bunun nedenleri ve hangi kıstaslardan kaynaklandığı ayrıntılı ve gerekçeli olarak bilirkişilerce saptanmalı, hata yapıldığı ve çekişme konusu meraya kısmen ya da tamamen davalının ihtiyacı olmadığı belirlenirse aynı yöntemle bu kez çekişmeli meraya davacının ihtiyacı olup olmadığı tespit ettirilmeli, bu yön yasadaki yönteme uygun şekilde kanıtlanırsa yararlanma hakkı talep de dikkate alınarak müştereken davacı köye bırakılmalı, aksi halde dava reddedilmelidir.
Somut olayda; mera komisyonun ihtiyaç tespitinin denetlendiği usulüne uygun bilirkişi incelemesi yaptırılmamıştır. Bu nedenle, mahallinde uzman bilirkişler eşliğinde yeniden keşif yapılmalı, bir büyükbaş hayvan birimi için verilmesi gerekli olan mera, yayla ve kışlak alanı üzerinde o yerde bulunan çiftci ailelerinin yararlanma hakkı bulunduğundan tahsis kararının tarihi esas alınarak bu alanların karakter ve otlatma kapasitesi, bitkisel ve hayvansal gelişme ve otlatılacak hayvan miktarının belirlenmeli, her iki köye tahsis edilen mera miktarları ile ihtiyaç durumları tespit edilmeli, bu tespit sonucu komisyon kararının yerinde olup olmadığı açıklığa kavuşturularak yukarıda açıklanan ilkeler gözetilerek bir sonuca gidilmelidir.
Mahkemece, 4342 sayılı Kanun'un öngördüğü ve yukarıda açıklanan şekilde yönteme uygun inceleme ve araştırma yapılmadan yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
08.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.