"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2221 E., 2024/955 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bandırma 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/238 E., 2023/172 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili asıl ve birleşen davalarda sunduğu dava dilekçelerinde; müvekkillerinin Balıkesir ili, , ada 11 parsel sayılı taşınmazda ayrı ayrı 83/417 pay olmak üzere toplamda 166/417 pay sahibi olduğunu, dava dışı hissedarlar tarafından 25.12.2019 tarihinde davalı İnşaat Malzemeleri Ticaret ve Sanayi Limited Şirketine 119/1112 payın, 26.12.2019 tarihinde davalı ...'ye 60/417 payın, 17.09.2020 tarihinde davalı ...'ye 36/417 payın, 22.09.2020 tarihinde davalı Şirketine 119/1112 payın satıldığını, davalılar tarafından herhangi bir bildirim yapılmadığını, tapuda gösterilen satış bedellerinin gerçeğe aykırı olarak yüksek gösterildiğini ileri sürerek davacıların önalım haklarına dayanarak dava konusu taşınmazdaki toplam 215/417 oranındaki davalılara ait payın iptalini ve işbu payın gerçek satış bedeli üzerinden müvekkilleri adına tescilini istemiş, yargılama aşamasında satış senedindeki bedeller üzerinden tapunun iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili asıl ve birleşen davalarda sunduğu cevap dilekçesinde; müvekkili ...'nin 17.09.2020 tarihinde dava dışı ...'ın 12/139 payını, Şirketinin 22.09.2020 tarihinde dava dışı ...'ın 119/1112 payını satın aldıklarından hâlihazırda paydaş olmaları nedeniyle kendilerine karşı ön alım hakkı iddia edilemeyeceğini, satış bedellerinin yüksek olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile, "davalılar tarafından TMK'nın 733. maddesi gereğince noter aracılığıyla yapılması gereken bildirimin davacılara yapılmadığı, davalı İnşaat Tic. ve San. Ltd. Şti'ye ilk hisse devrinin 25.12.2019, diğer davalı ...'ye ise 26.12.2019 tarihinde yapılmış olması nedeniyle davanın tarihi itibariyle 2 yıllık hak düşürücü süre geçmediğinden davanın süresinde açıldığı, davacılar tarafından ilk satışlar olan 25.12.2019 ve 26.12.2019 tarihindeki satıştan itibaren ön alım hakkı kullanıldığından davalıların paydaş olduklarına yönelik itirazlarına itibar edilmediği, davalıların fiili taksim iddialarını ispatlayamadıkları" gerekçesiyle asıl ve birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı süresi içinde davalılar vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile, "dava konusu satışların davacılara bildirildiğine yönelik belge-bilgi ve iddia bulunmadığı, davaların da 2 yıllık azami hakdüşürücü süre içerisinde açıldığı, ön inceleme tarihi ile bedelin bankaya yatırıldığı tarihler arasındaki dönem için ön alım bedelinin nemasının bilirkişiye hesaplattırılıp tapudaki satış bedeli ve alıcının ödediği harçla birlikte depo ettirilmesinde isabetsizlik bulunmadığı, davalı tarafça fiili taksim iddiasına dayanılmışsa da; 420,82 m2 yüzölçümünde olup avlulu 2 ahşap ev ile kuyulu arsa vasıflı taşınmazda fiilen herhangi bir yapı bulunmayıp bir kaç meyve ağacı bulunduğu, bir kısmının ise parke taşı ile kaplanıp otopark olarak kullanıldığı hususu, tanık beyanları, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamından görüldüğünden, fiili taksimin bulunmadığı yönündeki İlk Derece Mahkemesi kabulünde bir isabetsizlik bulunmadığı, bu satışlardan 25.12.2019 tarihli satışlardan bir adedi, 26.12.2019 tarihli satışların her ikisi ve 17.09.2020 tarihli satışın asıl davada, 22.09.2020 tarihli satışın ise birleşen davada dava konusu edildiği, 25.12.2019 tarihli satışlardan dava dışı tarafından davalı Gülez İnş.... Ltd. Şti'ye yapılan temlikin ise dava konusu edilmediği görüldüğünden bu paya yönelik olarak da tapu iptal-tescil hükmü kurulmasının taleple bağlılık kuralına aykırı olduğu, ayrıca davalı İnş.... Ltd. Şti'nin, paydaş ...'dan satın aldığı 25.12.2019 tarihli payın ön alım davasına konu edilmesi fakat aynı tarihli işlemle önceki paydaş 'den alınan payın dava konusu edilmemesi nedeni ile davalı İnş. ... Ltd. Şti'nin 25.12.2019 tarihi itibari ile artık paydaş haline geldiği, paydaş tarafından davalı İnş. ... Ltd. Şti'ne yapılan 22.09.2020 tarihli satış itibari ile davalı İnş. ... Ltd. Şti'nin paydaş sıfatını zaten haiz olduğu, dolayısı ile 22.09.2020 tarihli satışa yönelik ön alım hakkının kullanılamayacağından birleşen davanın reddi gerekirken kabulüne karar verilmesinin yerinde olmadığı, davacılar vekilinin yargılama aşamasında bedelde muvazaa iddiasından vazgeçtiklerini belirtip dava konusu satışlara ilişkin mahkemece belirtilen toplam meblağı yatıracaklarını beyan edip neması dahil olmak üzere tapudaki satış bedelleri ve tapu alım harçları üzerinden ön alım bedelini depo ettiğinden, kabulüne karar verilen ön alım bedelinin nemalandırılmamış miktarı olan 642.600,00 TL ile davacıların asıl dosyaya ilişkin dava dilekçesinde belirttiği dava değeri 271.212,50 TL arasındaki fark olan 371.387,50 TL üzerinden davalılar lehine vekalet ücreti takdir edilmemesinin isabetli olmadığı" gerekçesiyle davalılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, asıl davanın kabulüne, birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, davalıların, dava dışı hissedarlardan aldıkları tüm hisselerin geri alınmasına ilişkin davalar açıldığını, paydaş aleyhine ön alım hakkının kullanılamayacağı kuralının işbu dosya kapsamında uygulanamayacağını, asıl dava yönünden, bedelde muvazaaya yönelik iddianın ispatlanmadığı gerekçesi ile karşı vekâlet ücretine hükmedilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
2.Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; 17.09.2020 tarihinde ...'nin satın almış olduğu 12/139 hisse miktarına karşı davacıların ön alım kaynaklı tapu iptali ve tescili iddia etmesinin ...'nin 26.12.2019 tarihinde yapmış olduğu satın alma işlemi nedeniyle paydaş olması dolayısıyla yasaya aykırı olduğunu, dava konusu taşınmazda satış işlemleri gerçekleşmeden önce paydaşlar arasında fiili taksim yapıldığını, denkleştirici adalet ilkesine uygun olarak yapılmış hesaplamaya göre tespit edilen tutar olan 1.681.098,79 TL üzerinden hüküm kurulması gerektiğini belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
B.Değerlendirme ve Gerekçe
Asıl ve birleşen dava, ön alım hakkından kaynaklanan tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalılar vekilinin tüm, davacılar vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki sair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
Somut olayda davacılar vekili asıl davada sunduğu dava dilekçesinde; 'dan davalı Şirketin 25.12.2019 tarihinde 120.000,00 TL bedel karşılığında satın aldığı 119/1668 paya karşı müvekkillerinin ön alım haklarını kullanmak istediklerine yönelik açıklama yapmamış ise de dosya kapsamı ile dava dilekçesinin neticei talep kısmından toplam 245/417 pay için ön alım hakkının kullanılmak istendiğinin anlaşılması ve 'nin payı da eklendiğinde davalıların satın aldıkları toplam pay miktarının 245/417 ettiği dikkate alındığında 25.12.2019 tarihinde davalı Şirketin 'den aldığı paya ilişkin de ön alım hakkının kullanıldığının kabul edilmesi gerekirken, Sakine'nin payına yönelik davacıların talebi olmadığı gerekçesiyle asıl davada bu talebe yönelik hiç hüküm kurulmaması ve birleşen davanın reddine karar verilmesi hatalı olup kararın bozulması gerekmiştir
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalılar vekilinin tüm, davacılar vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine,
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
06.03.2025 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.