"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/452 E., 2023/837 K.
DAVALILAR : ... vd. vekili Avukat ..., Ürün Tarım Ürünleri Ltd. Şti. vekili Avukat ...
Davacı tarafından açılan geçit hakkı tesisi davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 14. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı şirket yetkilisi dava dilekçesinde özetle; 380 parsel sayılı taşınmazın 1/7 hissesinin davacı şirkete ait olduğunu, taşınmazın ana yola bağlantısının bulunmadığını belirterek komşu taşınmazlardan uygun görülecek güzergahtan geçit tesisine karar verilmesini talep etmiştir.
II.CEVAP
1.Davalılar ... ve ... vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkillerine ait taşınmazdan geçit talep edilen yerde 16 adet 30 yaşında tam verimli çağında zeytin ağacı bulunduğunu, davacının kendi taşınmazında tarıma zararlı faaliyette bulunacağını belirterek müvekkillerine ait taşınmazdan geçit verilmemesini talep etmiştir.
2.Davalı ... Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı şirket yetkilisinin tek başına dava açma yetkisinin olmadığını, müvekkili şirkete açılmış bir dava olmadığını, müvekkiline ait taşınmazdan geçit verilmesinin şirketin sanayi kullanımını engelleyeceği gibi üretim konusu açısından da güvenlik riski oluşturacağını belirterek davanın reddini talep etmiştir.
3.Davalı ... cevap dilekçesinde kendisine ait 388 parsel sayılı taşınmazdan geçit verilmemesini talep etmiştir.
4.Diğer davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Mahkemenin 09.07.2014 tarih ve 2012/90 Esas, 2014/708 Karar sayılı kararıyla; " 3 No.lu güzergah olarak belirtilen 388, 389 ve 1341 parsel sayılı taşınmazların ortak sınırından 1,25m olmak üzere toplam 2,5m genişliğinde 380 parsele ulaşan güzergahın en ekonomik ve en az zararla oluştuğu" gerekçesiyle davanın kabulüne, 380 parsel sayılı taşınmaz lehine 1341 parsel, 388 parsel ve 389 parsel aleyhine geçit hakkı tesisine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Ltd. Şti. vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 14. Hukuk Dairesinin 26.11.2020 tarih ve 2017/30 Esas, 2020/7824 Karar sayılı ilâmında; "...mahkemece, 15.02.2013 havale tarihli bilirkişi heyet raporunda belirlenen 3 numaralı güzergah üzerinden davacı taşınmazı lehine geçit hakkı tesis edilerek davanın kabulüne karar verilmiş ise de, davalılara ait üç adet parseli kapsayan güzergah üzerinde yaşları 80 ila 100 arasında bulunan, yetişmiş ve verimli toplam 12 adet zeytin ağacının bulunduğu, geçit tesisi için kesilecek olduğu, menfaat dengesi gözetildiğinde davalılara verilecek zararın tespit edilenden fazla olacağı anlaşılmaktadır. Her ne kadar bilirkişi raporlarında belirlenen bir kısım alternatiflerde, diğer alternatiflere göre eğiminin fazla olması sebebiyle bu güzergahlardan geçit hakkı verilmemiş ise de; fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi gereği, güzergahlar üzerinde bulunan ağaçların yaşları ve sayısı da nazara alınarak eğimli olan alternatiflerde iş makineleriyle makul sürede çalışma ve masraf yapılarak yol geçirilmesinin uygun olup olmadığının araştırılması gerekmektedir. Makul süre ve masraf yapılmak suretiyle eğim bulunan güzergahlardan kadastral yola ulaşım sağlanması mümkün olduğu takdirde bu seçeneklerden birinde geçit kurulması da tercih edilebilir. Ayrıca davacının kullanım amacı da dikkate alınarak Türk Medeni Kanununun 748. maddesinde düzenlenen, taşınmaz malikinin taşınmazını işletme veya iyileştirme ya da taşınmazı üzerinde yapı yapma amacıyla komşu taşınmaza geçici olarak girme hakkı ile tarla yolu, hayvan sulama yolu, kış geçidi, tomruk kaydırma yolu ve oluğu ve bunlara benzer diğer geçitler kurma imkanının bulunduğu da değerlendirmeye alınmalıdır. Tüm bu değinilen ilkeler ışığında inceleme ve araştırma yapılarak en uygun alternatifin saptanması, sonrasında oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, mahkemece eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, hükmün bu nedenlerle bozulması gerekmiştir." gerekçesiyle hüküm bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemece, yukarıda karar başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararında; 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18 No.lu güzergahların geçtiği parsellerin eğimli araziler olduğu, yol açma maliyetlerinin 35.000,00 TL ile 46.000,00 TL arasında olduğu, bu güzergahların geçit yolu alarak açılması halinde, yağışlı havalarda yol ve trafik güvenliğini tehlikeye atacağı değerlendirildiğinden uygun güzergah olmadıkları kanaatine varıldığı, güzergahların kendi içinde değerlendirilmesi neticesinde davacı ve davalıların hak ve menfaatlerini karşılıklı olarak gözeten en uygun güzergahın 1 No.lu güzergah olduğu, diğer güzergahlar üzerinde yer alan zirai muhdesatlar nedeniyle geçit hakkı tesis edilmesinin uygun olmadığı, en az zarar verme ilkesi, taşınmazların kullanım durumları, geometrik durumları, yola cepheleri, büyüklükleri, yolun genişliği ve üzerlerindeki teferruatlar dikkate alınarak 1 No.lu güzergahtan geçit hakkı tesis edilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne, 167 ada 36 parsel lehine, 167 ada 32 parsel aleyhine 1 No.lu güzergahtan geçit hakkı tesisine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Mahkeme kararını davalı ... Ltd. Şti. vekili temyiz etmiştir. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; davacının husumeti olmadığını, davacı olarak ...'nun gösterildiğini, davanın şirket adına açıldığı ibaresinin olmadığını, davacının hukuki yararının olmadığını, davalının taşınmazından geçit hakkı tesisinin davalı şirkete ait tesis için güvenlik riski yaratacağını, bilirkişi raporunun hüküm kurmaya elverişli olmadığını, davacının anayola geçit talep ettiğini, mahkemenin ise tali yoldan geçit hakkı tesis ettiğini belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanunun 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukuken imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... Ltd. Şti. vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Fazla alınan harcın ilgiliye iadesine,
Dosyanın mahkemesine gönderilmesine,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
12.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.