"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 8. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : İSTATİSTİK İPTALİ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 36. ... Mahkemesi
BİRLEŞEN DAVA : ... 5. ... MAHKEMESİNİN 2009/842 ESAS SAYILI DOSYASI
Taraflar arasındaki istatistik itirazı davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl dava yönünden davanın açılmamış sayılmasına, birleşen dava yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın birleşen davanın davacıları tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı birleşen davanın davacıları tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Asıl ve birleşen davada davacılar vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın 17.07.2009 tarihli ve 27291 sayılı Resmî Gazete'de yayımladığı işkollarındaki işçi sayıları ve sendikaların üye sayılarına ilişkin 2009 Temmuz ayı istatistiklerinden 27 No.lu gazetecilik işkolunda çalışan işçi sayısı ile davalı ... Sendikasının üye sayısının hatalı olduğunu iddia ederek istatistiğin ve sendika yetkisinin iptali ile gerçek sayı ve oranların tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Asıl ve birleşen davada davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; davanın süresinde açılmadığını, ... Gazeteciler Sendikasının bir önceki dönem olan 2009 Ocak dönemindeki üye sayısının 4550 olarak tespit edildiğini, Resmî Gazete'de yayınlanarak kesinlik kazandığını, 2009 Temmuz döneminde diğer davalı Sendika tarafından Bakanlığa 41 adet üyelikten istifa ve 123 adet üyelik girişi bildirimi yapıldığını, tüm bunların işleme alınmasıyla üye sayısının 4632 olarak tespit edildiğini, bu nedenle Bakanlık tespitinin yerinde olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Asıl ve birleşen davada davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının taraf sıfatının bulunmadığını, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2008/14076 Esas ve 2008/11744 Karar sayılı ilâmı uyarınca 2009 yılı Ocak istatistiği hakkında bir karar verilebilmesi için önceki dönem istatistiklere ilişkin davaların kesin karar ile sonuçlanmış olması ve beklenmesi gerektiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile birleşen davada yapılan araştırma ve dosyaya kazandırılan mahkeme kararları ile Yargıtay onama ilâmlarından anlaşıldığı üzere 2005/Ocak dönemi ve 2005/Temmuz dönemi istatistikleri ile 2006/Ocak dönemi ve 2006/Temmuz dönemi istatistiklerinin Bakanlığın tespitinin doğru olduğuna yönelik karar ile kesinleştiği, son olarak bekletici mesele yapılan 2007/Ocak istatistiği için ... 16. ... Mahkemesinin 2007/591 Esas sayılı dosyasında görülmekte olan davanın da Bakanlığın tespitinin doğru olduğu şeklinde Yargıtay ilâmı ile kesinleştiği, Yargıtay ilke kararlarına göre son iki dönem içerindeki 27 No.lu işkolundaki işçi sayısının 15.267, davalı ... Sendikasının üye sayısının ise 4.586 olduğunun anlaşılması ile davalı Sendikanın mülga 2822 sayılı Toplu ... Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu'nun (2822 sayılı Kanun) 12 nci maddesi hükmüne göre ... geneli işkolu barajını aştığı tespit edildiğinden istatistiğe yapılan itirazın yerinde bulunmadığı, ayrıca asıl dosya davacısı ... Radyo TV A.Ş. tarafından davalılar aleyhine açılan işbu davanın işlemden kaldırıldığı 23.05.2019 tarihinden itibaren 3 aylık yasal süre içinde yenilenmediğinin anlaşıldığı gerekçesiyle,
"1-Asıl davanın davacısı ...bakımından HMK 150 gereğince açılmamış sayılmasına,
2-Birleşen dava (... 5.... mahkemesi 2009/842 esas) davacıları bakımından davanın reddine,
..." karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde birleşen dava davacıları vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Birleşen dava davacıları vekili istinaf dilekçesinde; işkollarındaki işçi sayısına ilişkin 2009 Temmuz ayı istatistiklerinin gerçeğe aykırı olduğunu, kararın yetersiz ve eksik kayıtlara dayandığını, 2009 Temmuz ayı istatistiklerinde davalı Sendika üye sayısının gerçeği yansıtmadığını, mahkemenin yetersiz inceleme yaptığını ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile inceleme konusu dosyada da ... 16. ... Mahkemesinin 2007/591 Esas, 2017/168 Karar sayılı Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 2019/4467 Esas, 2019/17761 Karar sayılı ilâmı ile kesinleşen istatistiğe ilave yapılarak 2009/Temmuz istatistiği belirlendiğinden birleşen davanın reddine karar verilmesinin isabetli olduğunun anlaşıldığı, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, vakıa mahkemesi hâkiminin objektif, dosyadaki verilerle çelişmeyen tespitlerine ve uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarına göre, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 355 inci maddesi uyarınca istinaf sebepleriyle sınırlı olarak ve resen kamu düzeni yönünden yapılan inceleme sonucu; İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle birleşen dosya davacıları vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde birleşen dava davacıları vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Birleşen dava davacıları vekili temyiz dilekçesinde; 2009 Temmuz ayı istatistikleri hakkındaki tebliğin gerçeğe aykırı olduğu, gazetecilik işkoluna basın yayın organlarının her bir departmanı girmekte olduğundan, çalışan sayısının da buna göre tespit edilmesi gerektiğini, İşkolları Tüzüğü'nün 27 No.lu gazetecilik işkolunda tespit edilen 15391 işçinin aksine daha fazla işçi çalıştığını, öncelikle bu hususun kayıtlar incelenerek tespit edilmesi gerekirken Mahkemece böyle bir incelemenin yapılmadığını, davalı Sendikanın üye sayısının da ilan edilenden daha az olduğunu, ancak kanunda aranan bir işkolunda çalışanların en az %10'unun üyeliğine sahip olduğunu tespit ettirmek için üye sayısının bu şekilde gösterildiğini, İşkolları Tüzüğü'nün 27 No.lu gazetecilik işkolunda 15.267 işçi olduğu tespitinin yetersiz ve eksik kayıtlara dayanan bir tespit olduğunu, bilirkişinin farazi bir şekilde dava konusu tebliğdeki rakamların doğruluğunu saptadığını, Ocak ayı istatistiklerinde çalışan sayısı 15.762 olarak açıklanmış, 2009 Temmuz ayında ise bu sayı 15.267 olarak açıklanmış olmasına rağmen sendika üye sayısı yükselmesinin dava konusu tebliğdeki rakamların gerçeği yansıtmadığını göstermekte olduğunu, kaldı ki 2009 Temmuz ayı istatistik rakamlarının belirlenmesi için önceki istatistiklerin kesinleşmesi gerektiğinden 2007 Temmuz, 2008 Ocak, 2008 Temmuz, 2009 Ocak istatistiklerinin kesinleşmelerinin beklenmesi gerektiği ileri sürülerek kararın bozulması talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, mülga 2822 sayılı Kanun'un 12 nci maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları kapsamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayımlanan bir işkolundaki işçi sayıları ile sendika üye sayılarına ilişkin istatistiklere itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Uyuşmazlık tarihinde yürürlükte bulunan mülga 2822 sayılı Kanun’un “Yetki” kenar başlıklı 12 nci maddesinin ilgili kısımları şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde onunun (... ve ormancılık, avcılık ve balıkçılık işkolu hariç) üyesi bulunduğu işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyeri veya işyerlerinin her birinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının kendi üyesi bulunması halinde bu işyeri veya işyerleri için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.
....
Bir işkolunda çalışan işçilerin yüzde onunun tespitinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca her yıl Ocak ve Temmuz aylarında yayımlanacak istatistikler esas alınır. Bu istatistiklerde belirtilecek işkolundaki bütün işçi sayısı ile bu işkolundaki sendikalara mensup üye sayısı toplu sözleşme ve diğer işlemler için istatistik yayımlanıncaya kadar geçerlidir. Yetki belgesi almak üzere müracaat eden veya yetki belgesi alan işçi sendikasının yetkisini daha sonra yayımlanacak istatistikler etkilemez. (Ek cümle : 18/2/2009 - 5838/6 md.; Değişik son cümle: 28/1/2010-5951/4 md.) Bakanlık; yetkili sendikanın belirlenmesinde ve istatistiklerin düzenlenmesinde, 1/8/2010 tarihinden itibaren kendisine gönderilen üyelik ve istifa bildirimleri ile Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan işçi bildirimlerini esas alır. Bu tarihe kadar Bakanlıkça yayımlanmış bulunan en son işçi ve üye istatistikleri geçerlidir.
Yayımından itibaren 15 gün içinde itiraz edilmeyen istatistikler kesinleşir. Ancak, istatistiğin gerçeğe uymadığı gerekçesiyle bu süre içinde ... ... Mahkemesine başvurulabilir. Mahkeme bu itirazı 15 gün içinde sonuçlandırır. Mahkemece verilen karar ilgililerce veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca temyiz edilebilir. Yargıtayca bu temyiz talebi 15 gün içinde kesin karara bağlanır. ...”
2. 4721 sayılı ... Medeni Kanunu’nun (4721 sayılı Kanun) “İspat yükü” kenar başlıklı 6 ncı maddesi ise şöyledir:
“Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür.”
3. 6100 sayılı Kanun’un “İspat yükü” kenar başlıklı 190 ıncı maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“İspat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir.”
4. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihâi kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup birleşen dava davacıları vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.