"İçtihat Metni"
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de; davanın niteliği gereğince kanunda ivedi şekilde sonuçlandırılması öngörüldüğünden duruşma isteminin reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiş olmakla; dava dosyası için Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin, asıl işveren ... Kağıt Amb. San. Tic. A.Ş. ile taşeronluk sözleşmesi kapsamında ...'te faaliyet gösterdiğini, müvekkili Şirket ...'in yetki tespitine haiz olmadığı hâlde davalı Sendikanın yetkili olduğuna karar verilmesinin hatalı olduğunu, bu nedenle yetki tespitinin iptaline karar verilmesi gerektiğini, davalı ... Sendikasının yönetim kurulu kararı bulunmamasına rağmen başvuru yaptığını, süresi içerisinde başvuru yapılmadığını, Sendikanın işyerinde çoğunluk yetkisi bulunmadığını, ... ... Sendikasına üye olan işçilerin bir kısmının 2003 yılında Selüloz-... Sendikasına üye olduğunu, üye listelerinin karşılaştırılması ile önceki Sendikadan istifa edilip edilmediğinin tespitinin yapılması gerektiğini iddia ederek davalı ... Ağaç ... Sendikası lehine yapılan yetki tespiti işleminin iptalini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; davacının tespit yazısını tebliğ aldıktan sonra 6 ... günü içerisinde dava açması gerekirken süresi içerisinde dava açmadığını, davanın süre yönünden reddi gerektiğini, davalı Sendikanın ....01.2020 tarihinde Bakanlığa yetki istemiyle başvurduğunu, yetki tespit sistemi üzerinden alınan verilere göre başvuru tarihi itibarıyla işyerinde 41 çalışan olduğunu, 24 işçinin ... ... Sendikasına üye olduğunun tespit edildiğini, buna göre yetki tespiti yazısının taraflara gönderildiğini, yönetim kurulu kararı bulunmadan sendikanın başvuru yapması durumunda başvurunun değerlendirilmeyeceğine ilişkin hüküm bulunmadığını, işçilerin aynı işkolunda ve aynı zamanda farklı işverenlere ait işyerinde çalışmadıkları sürece sonraki üyelikleri sistem tarafından kabul edilmediğinden davacının iddiasının yerinde olmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; davacının süresi içerisinde dava açmadığı gibi itiraz dilekçesini görevli makama kayıt ettirdikten sonra dava açabilmesi mümkün iken görevli makamca kaydı yapılmamış itiraz dilekçesinin kabulünün mümkün olmadığını, davacının somut itirazının bulunmadığını, üye sayısının tespitinde hataya düşülmesi yönündeki itiraz nedeniyle mahkemenin duruşma yapmaksızın davayı reddetmesi gerektiğini, Bilecik ... Mahkemesinin yetkili olduğunu, Bakanlık tarafından başvuru tarihi itibarıyla işyerinde 41 çalışan olduğunu, 24 işçinin ... ... Sendikasına üye olduğunun tespit edildiğini, davacının iddiasının aksine işçilerin başka Sendikaya üyeliklerinin bulunmadığını, davacı ... dava dışı işverenlerin toplu ... sözleşmesi imzalanmasını geciktirmeye çalıştıklarını, işverenin işçileri ... ... odasına çağırarak Sendikaya üye olanları işten çıkarmakla tehdit ettiğini ve bir kısım işçilerin işten çıkarıldığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Somut olayda, Davacıya yetki tespitine ilişkin yazının 21.01.2020 tarihinde tebliğ edildiği ve davanın 27.01.2020 tarihinde dava açıldığı anlaşıldığından itiraz davasının yasal olarak belirlenen 6 ... günü içinde açıldığı anlaşılmakla, davanın esası yönünden incelemeye geçilmiş ve dosya kapsamında tarafların talepleri hususunda bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır. 08.01.2020 tarihli Aile Çalışma ve Soşyal Hizmetler Bakanlığı'nın ...-Ağaç ... Sendikasının yetki tesptine ilişkin bildiriminin bulunduğu 41 işçisinin olduğu 2 işçinin ...-... Konfedarasyonu'na bağlı ... sendikasına üye olduğu, sendikanın ... yerindeki yüzdesinin % 4.88 olduğu, 24 işçinin Hak ... Konfederasyonu'na bağlı ... Ağaç ... Sendikası'na üye olduğu ve sendikanın ... yerindeki yüzdesinin %58,54 olduğu, SGK kurum kayıtları yetki tespiti raporu incelendiğinde davacı işveren nezdinde başvuru tarihi olan ....01.2020 tarihinde 41 işçi olduğu 24 üyelik bulunduğu anlaşılmıştır. Davalı sendikanın ... yerindeki yüzdesinin %58,54 olduğu anlaşılmış, tarafların yazılı ve sözlü beyanları, tanık anlatımları, 12.01.2021 havale tarihli bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre; SGK kayıtlarında yetki tespitinin yapıldığı 08.01.2020 tarihinde davacı işyerinde çalışanların sayısının kanunen aranılan çoğunluğu sağladığı görülmekle yetki tespitinin yerinde olduğu ..." gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde, Bilecik Asliye Hukuk Mahkemesinin 2022/30 Esas sayılı dosyasının birinci duruşmasında delillerini sunmak üzere süre talep ettiklerini ve ... 1. ... Mahkemesinin 2020/97 Esas sayılı dosyasında alınmış olan bilirkişi raporunun yetersiz olduğunu ve özellikle dava ile ilgili delillerini sunmaları için süre talepleri olmasına karşın taleplerinin Mahkeme tarafından göz ardı edilerek daha ilk celsede davanın reddine karar verildiğini, verilmiş olan kararın hak arama özgürlüğünün açıkça ihlal edildiğinin göstergesi olduğunu, ayrıca Mahkeme tarafından yeniden bilirkişi incelemesi talepleri olmasına rağmen taleplerine karşılık bir hüküm kurulmadan davanın reddine karar verilmiş olmasının usul ve kanuna açıkça aykırı olduğunu ileri sürerek Mahkeme kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Bakanlık yazısının 21/01/2020 tarihinde davacı işverene tebliği edildiği posta sorgu evrakıyla sabit olup dava bu tarihi takip eden yasal 6 ... günlük sürede Çalışma İl Müdürlüğüne kaydedilerek aynı gün ve süresinde açıldığı görülmüş, mahkemece de yerinde olarak esasa dair inceleme yapılmıştır.
Aile Çalışma ve Soşyal Hizmetler Bakanlığı'nın 08.01.2020 tarihli yetki tesptine ilişkin bildiriminde başvuru tarihi itibariyle işyerinde 41 işçinin olduğu, 24 işçinin ... Ağaç ... Sendikası'na üye olduğu ve sendikanın toplu ... sözleşmesi yapmak için çoğunluğu sağladığının tespit edildiği görülmüştür. Bu duruma göre ... Ağaç ... Sendikasının ... yerindeki üye yüzdesinin %58,54 olduğu anlaşılmaktadır. Yetki tespiti yapılırken yasal düzenleme gereği SGK kayıtlarının esas alınması gerekmekte olup kurum kayıtlarıyla da tespit doğrulanmaktadır. Yetki tespitinde esas alınan 21 işçinin davalı ... Ağaç ... Sendikasının başvuru tarihi itibariyle üyesi oldukları sendika üye kayıt fişi suretleriyle doğrulandığı gibi 6356 sayılı Kanun'un 17. Maddesi gereği sendika üyelik işlemleri bu yasanın yürürlüğe girdiği 07/11/2012 tarihinden itibaren e-devlet kapısı üzerinden yapılmakta, bakanlıkça da bu kayıtlar esas alınmaktadır. Yetki tespiti işleminde bu yönlerden hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Her ne kadar delillerini bildirmek üzere süre talep ettiğini ancak yerel mahkemece gözardı edildiğini istinaf etmişse de 07/07/2020 tarihli duruşmada davacı vekiline talebine uygun 2 haftalık süre verildiği, tanıkların hangi konuda bilgi sahibi olduklarına dair 02/11/2020 tarihli beyan dilekçesi içeriği dikkate alındığında tanıkların beyanlarının davanın niteliği ve sonuçlandırılması yönünden etkili olmadığı halde ilk derece mahkemesince yine de talimat yoluyla dinlendiği, bu haliyle davacı tarafın hukuki dinlenilme hakkının kısıtlandığının kabulü mümkün görülmemiştir.
..." gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekilince, istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, olumlu yetki tespitine itiraza ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Toplu ... sözleşmesi kavramı Anayasa'nın 53 üncü maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” başlıklı maddenin birinci fıkrasına göre “İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. Toplu ... sözleşmesi yetkisi ise toplu ... sözleşmesi ehliyetine sahip olan kişi veya kuruluşların mevzuatta öngörülen şartları sağlaması durumunda toplu ... sözleşmesi yapabilme yetkisi olarak ifade edilebilir.
3. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir :
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
5. Yine aynı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Somut uyuşmazlık hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukukî bilgiyle çözümlenmesi gereken nitelikte olduğundan, 6100 sayılı Kanun’un 266 ncı maddesine aykırı olarak İlk Derece Mahkemesince bilirkişi raporu alınması hatalı ise de bu durumun sonuca etkili olmadığı görülmüş, sadece eleştirilmekle yetinilmiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
28.09.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.