"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin, davalının Rusya’da bulunan şantiyelerinde 09.05.2005-20.03.2015 tarihleri arasında ambar sorumlusu olarak en son aylık net 3.450,00 USD ücretle çalıştığını, yaptığı fazla çalışma, hafta tatili ve ... ... ve genel tatil çalışmalarının karşılığının ödenmediğini ve ... sözleşmesinin işveren tarafından haksız şekilde feshedildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma, hafta tatili ve ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; dava konusu alacakların zamanaşımına uğradığını, davacıyla belirli süreli ... sözleşmesi imzalandığını, davacının dava dilekçesinde belirtilen sürelerde çalışmadığını, işçilik alacaklarının Rusya Federasyonu kanunlarına tâbi olduğunu, zira müvekkili Şirketin Rusya Federasyonu kanunlarına tâbi olduğunu ve orada kurulduğunu, davacının iddia ettiği ücretin gerçeği yansıtmadığını ve son ücretinin 1.900,00 USD olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkili Şirkette çalışmadığını, davanın çalıştığı şirkete karşı açılması ve çalıştığı ülke mevzuatına göre değerlendirme yapılması gerektiğini, davacının müvekkili Şirketten herhangi bir alacağı bulunmadığını ve alacakların zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 17.07.2018 tarihli ve 2015/1168 Esas, 2018/470 Karar sayılı kararıyla; toplanan kanıtlara ve aldırılan bilirkişi raporuna dayanılarak davacının davalılara ait işyerinde 09.05.2005-02.03.2009 tarihleri arasında 3 yıl, 9 ay, 23 ... ve 16.11.2009-20.03.2015 tarihleri arasında 5 yıl, 4 ay, 4 ... olmak üzere toplam 9 yıl, 1 ay, 27 ... süre ile çalıştığı, son ücretinin 3.450,00 USD olduğu ve davalının ... sözleşmesini fesihte haksız olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 07.10.2020 tarihli ve 2018/3940 Esas, 2020/2059 Karar sayılı kararıyla; hizmet süresi ve ücretin tespitinde hata bulunmadığı, davalı tarafça davacının ailevi ve sağlık sebepleriyle ayrıldığına ilişkin istifa dilekçesi ibraz edilmiş ise de bu belgenin prosedür gereği alındığı anlaşıldığından ... sözleşmesinin işveren tarafından haksız olarak feshedildiği ve davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, fazla çalışma, hafta tatili ile ... ... ve genel tatil çalışmasının tanık beyanları ile ispatlandığı, zamanaşımı def'inin dikkate alındığı, davalı ... Construction ...'nun diğer davalı şirketin Rusya'da müteahhitlik işi yapabilmesi için kurulması zorunlu olan bir şirket olup her iki davalının işçilik alacaklarından müteselsilen sorumlu oldukları gerekçesiyle davalıların istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 25.02.2021 tarihli ve 2021/463 Esas, 2021/5112 Karar sayılı kararıyla; diğer temyiz itirazlarının reddine karar verilmiş ve hâkimin davayı aydınlatma yükümlülüğü bulunduğu göz önüne alınarak 18.03.2015 tarihli istifa mahiyetindeki dilekçe davacıya gösterilip dilekçeye karşı diyecekleri sorulduktan sonra, dilekçe tarihi itibarıyla bir ... bitimi olup olmadığının da açıklığa kavuşturulması ve buna göre fesih hususunda yeniden bir değerlendirme yapılması gerektiği; ayrıca hizmet süresi yönünden davacının ücretsiz izinde olduğu anlaşılan 15.10.2014-30.10.2014 ve 09.01.2015-24.01.2015 tarihleri arasındaki sürelerin hizmet süresinden dışlanması ile dava konusu alacakların buna göre yeniden hesaplanıp hüküm altına alınması gerektiği gerekçeleriyle kararın bozulmasına ve dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozmaya uyularak yapılan yargılamada hesaba esas hizmet süresinin tespiti konusunda bilirkişiden ek rapor aldırılmış, istifa dilekçesi ile ilgili olarak davacının beyanı alınmıştır.
2. İlk Derece Mahkemesince, davacı sağlık sebepleri ve ailevi sebeplerden ... sözleşmesini feshetmiş olduğundan, fesih gerekçesi ile bağlı olduğu gözetilerek davacının haklı sebebi kanıtlaması gerektiği, fesih bildiriminde belirtilen “sağlık ve ailevi sebeplerimden” ibaresinin eksik ya da hiç ödenmeyen işçilik alacaklarını kapsadığının düşünülemeyeceği, diğer taraftan istifa dilekçesinin iradenin fesada uğratılarak düzenlendiğinin de ispatlanamadığı, hâl böyle olunca açık fesih gerekçesi karşısında, davacının kendi iradesi ile haklı bir neden olmaksızın ... sözleşmesini feshettiği anlaşıldığından, davacının kıdem tazminatı talebinin yerinde olmadığı, ... sözleşmesini fesheden taraf ihbar tazminatına hak kazanamayacağından ihbar tazminatı talebinin de reddi gerektiği gerekçeleriyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde; istifa dilekçesinin davacı tarafça yazıldığı hususunda ihtilaf bulunmadığını, ancak talimat mahkemesi tarafından bu yazının davacıya zorla yazdırılıp yazdırılmadığı ve istifa iradesinin bulunup bulunmadığı konusunda, ayrıca imzanın da zorla attırılıp attırılmadığı konusunda davacıdan beyanının sorulmadığını, müvekkilinin 9 yıl boyunca çalıştığı bir şirketten hiçbir hak ve alacak talep etmeden istifa ile ayrılmasının da hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, buna göre kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin reddinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalılar vekili ayrı ayrı sunduğu temyiz dilekçelerinde; davacının kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin reddinin isabetli olduğunu, organik bağ kavramının sınırlarını aşan ve hakkın kötüye kullanımını oluşturan şekilde uygulandığını, olayda ... hukukunun uygulanmasının kabul edilemeyeceğini, uyuşmazlığa davacının çalıştığı yer hukuku olan Rusya hukukunun uygulanması gerektiğini, hizmet süresinin hatalı tespit edildiğini, davacının ...'de bulunduğu sürelerin hesaplamalardan dışlanması gerektiğini, hesaplamaya esas ücretin hatalı olduğunu ve giydirilmiş ücretin belirlenmesinde eklenen yemek ve kira yardımının fahiş hesaplandığını, emsal Daire kararlarında bu miktarın 150,00 USD kabul edildiğini, somut dosyada ise 506,21 USD kabul edildiğini, davacının yaptığı fazla çalışmaların bordrosuna yansıtılarak kendisine ödendiğini, tanıkların davalıya karşı derdest davaları bulunduğunu ve emsal Yargıtay kararlarına göre beyanlarının hükme esas alınamayacağını, ... ... ve genel tatil ücretinin de kabul edilemeyeceğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; hizmet süresinin tespiti ile ... sözleşmesinin kim tarafından feshedildiği, istifa dilekçesine itibar edilip edilemeyeceği ve buna göre davacının kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazanıp kazanmayacağına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi, 4857 sayılı ... Kanunu'nun 17 nci maddesi ile 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte olan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
2. Değerlendirme
1.Temyizen incelenen İlk Derece Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, bozma ilâmına konu istifa dilekçesi 18.03.2015 tarihli olup Mahkemece bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda, istifa dilekçesinin geçerli olduğunun kabul edilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Ne var ki davacının davalıya ait işyerinde 09.05.2005-02.03.2009 ve 16.11.2009-20.03.2015 tarihleri arasında iki dönem hâlinde çalıştığı anlaşılmaktadır. Bu durumda 18.03.2015 tarihli istifa dilekçesinin, 16.11.2009-20.03.2015 tarihleri arasındaki çalışma dönemi için verildiğinin kabulü gerekir. 09.05.2005-02.03.2009 tarihleri arasındaki ilk çalışma döneminin tazminat gerektirmeyecek şekilde feshedildiği davalı tarafça ispat edilmemiş, bu dönem çalışmasının sona ermesine dair bir delil sunulmamıştır. Buna göre 02.03.2009 tarihinde sona ... ilk dönem çalışmasının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanacak şekilde sona erdiği kabul edilerek davacının 09.05.2005-02.03.2009 tarihleri arasındaki çalışma süresi üzerinden hesaplanacak kıdem ve ihbar tazminatının hüküm altına alınması gerekir. İstifa dilekçesinin tüm çalışma dönemini kapsadığının kabulü ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının usulden BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
22.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.