"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 8. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : TESPİT
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın hukuki yarar yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... sözleşmesinin davalı işverence haklı neden bulunduğu ... sürülerek feshedildiğini, Sosyal Güvenlik Kurumuna (...) işten çıkış kodunun (29) (işveren tarafından işçilik ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış nedeniyle fesih) olarak bildirildiğini, fesih sebebinin ve bildirilen çıkış kodunun gerçeğe aykırı olduğunu, müvekkilinin işe iade davası açtığını ve davasının kabul edildiğini, ...'ya bildirilen kod sebebiyle yaptığı ... başvurularında olumsuz sonuçlarla karşılaştığını, işsizlik maaşı alamadığını ... sürerek işten çıkış kodunun (04) (belirsiz süreli ... sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirmeden feshi) olarak düzeltilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının çalışırken müvekkili Banka ile davacı arasındaki ... ilişkisini zedeleyecek şekilde hatalı işlem yaptığını, bu nedenle hakkında teftiş kurulu tarafından soruşturma başlatıldığını ve yapılan soruşturma sonucunda işten çıkarıldığını, ...'ya bildirilen 29 numaralı kodun usul ve kanuna uygun olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ... ... Mahkemesinin 04.03.2020 tarihli ve 2019/240 Esas, 2020/189 Karar sayılı kararıyla ile davacının kıdem ve ihbar tazminatının kabulüne karar verildiği, kararın 19.12.2021 tarihinde kesinleştiği, ayrıca davacının ... ... Mahkemesinin 29.05.2017 tarihli ve 2015/449 Esas, 2017/411 Karar sayılı kararıyla işe iade davası açtığı ve davasının kabul edildiği, davacının ... sözleşmesinin haklı bir sebebe dayanmadan feshedildiğinin anlaşıldığı gerekçesiyle davacının işten çıkış kodunun (04) olarak düzeltilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; husumet itirazında bulunarak davaya konu talebin ...'dan talep edilmesi gerektiğini, davacının işsizlik maaşının reddedildiğine dair bir kararın dosyada bulunmadığını, Mahkemece kodun değiştirilmesinde davacının hukuki yararının bulunup bulunmadığının araştırılmadığını belirterek İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ... ... Mahkemesinin 04.03.2020 tarihli ve 2019/240 Esas, 2020/189 Karar sayılı kararıyla davacının kıdem ve ihbar tazminatının kabulüne karar verildiği, kararın kesinleştiği, bu kararın ibrazının işsizlik maaşı bağlanması için yeterli görüldüğü, dava tarihi itibarıyla davacının herhangi bir mağduriyeti bulunmadığından davacının tespit davası açmasında hukuki yararı bulunmadığı gerekçesiyle davalının istinaf başvurusunun kabulüyle İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın hukuki yarar yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde, müvekkili tarafından açılan işe iade ile kıdem ve ihbar tazminatı talepli davaların kabulüne karar verildiğini, böylece ... sözleşmesinin haklı neden olmadan feshedildiğinin ispatlandığını, (29) kodu ile işten çıkış işlemi yapılmasının gerçeğe aykırı olduğunun ortaya çıktığını, bankacılık sektöründe çıkış kodunun (29) olmasının ... başvurularının olumsuz sonuçlanmasına sebebiyet verdiğini, bu nedenle davayı açmasında hukuki yararının bulunduğunu, bu davadan çıkacak kabul kararına göre hakkına ulaşacağını belirterek davanın kabulüne karar verilmek üzere Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... işten ayrılış bildirgesinde yer alan işten çıkış kodunun düzeltilmesine ilişkin tespit isteminde davacının hukuki yararının bulunup bulunmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 106 ncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6100 sayılı Kanun'un 106, 114 ve 115 inci maddeleri.
3. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin 25 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
" (1) Sigortalılığın sona ermesine ilişkin bildirimler, Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi olanlar için Ek-5, (c) bendine tabi olanlar için ise Ek-5/A’da bulunan sigortalı işten ayrılış bildirgesiyle sigortalılığın sona ermesini takip eden on gün içinde e-sigorta ile yapılır. (Ek cümleler:RG-18/8/2021-31572) Sigortalı işten ayrılış bildirgesi Ek-5 ve Ek-5/A’nın açıklamalar bölümündeki işten ayrılış ve eksik gün nedenlerine ilişkin kodları belirlemeye ve bu kodlarda değişiklik yapmaya Kurum yetkilidir. Söz konusu düzenlemeler işverenlere Kurumca duyurulur."
3. Değerlendirme
1.Tespit davası kendine özgü davalardan olup dava sonucunda elde edilecek ilâmın icra ve infaz kabiliyeti bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak da bu davaların uygulama alanı sınırlıdır. 6100 sayılı Kanun'un 106 ncı maddesinin ikinci fıkrası hükmüne göre tespit davalarının görülebilmesi için güncel hukuki yararın bulunması gerekir.
2. Tespit davaları ... davalarının öncüsüdür, bu nedenle ... davası açılmasının mümkün olduğu hâllerde, tespit davası açılmasında hukuki yararın bulunmadığı kabul edilmektedir. Hukuki yararının bulunması dava şartı olup yargılamanın her aşamasında taraflarca ... sürülebileceği gibi hâkim tarafından da resen gözetilir. Hukuki yararın bulunmadığının tespiti hâlinde davanın 6100 sayılı Kanun'un 115 inci maddesi göre dava şartı yokluğu gerekçesiyle usulden reddine karar verilmelidir.
3. Görülmekte olan veya açılacak bir davada iddia veya savunma olarak ... sürülebilecek konular için ayrı bir tespit davası açmakta hukuki yarar yoktur. Aynı şekilde ... davası açılabilecek hâllerde tespit davası açılmasında hukuki yarar yoktur.
4. Somut olayda ... sözleşmesinin işverence haklı nedenle fesih iddiası ile feshedildiği, ... sigortalı işten ayrılış bildirgesine göre çıkış kodunun (29) olarak gösterildiği anlaşılmaktadır. Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelere göre davacının açtığı işe iade davası ile kıdem ve ihbar tazminat talebiyle açtığı alacak davasının sonucunda ... sözleşmesinin geçerli nedenle feshedildiği kabul edilmiş ve işbu davalar kesinleşmiştir. Ancak bu davalarda verilen kararlar davalı işverenin işten çıkış kodunu düzeltmesi için zorlayıcı bir etkiye sahip değildir. Bir diğer ifade ile işverene doğrudan böyle bir yükümlülük yüklememektedir. Bu nedenle davacının mağduriyeti ve kodun düzeltilmesi talebindeki menfaati devam etmektedir. Kodun düzeltilmesi gerektiğinin tespitine ilişkin davada verilecek tespit hükmü işverenin iradesi yerine geçer. Davacı ancak bu dava sonucunda verilecek karar ile bir sonuca ulaşabileceğinden tespit talepli davada hukuki yararının bulunduğunu kabul etmek gerekmektedir. Davanın hukuki yarar yokluğu sebebiyle reddi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
5. Diğer taraftan tespit davalarının niteliği dikkate alındığında bu davalarda verilecek kararların icrai nitelikte olamayacağı muhakkaktır. Bu nedenle yapılan yargılama sonucunda oluşacak sonuca göre hüküm kurulurken çıkış kodunun düzeltilmesi yönünde bir karar verilemeyeceği, kodun düzeltilmesi gerektiğinin tespiti ile yetinilmesi gerektiği de gözden kaçırılmamalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple,
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.