"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 31. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 6. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ... davalı vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddi ve davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için ....12.2022 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalı vekili ... ... ile davacı vekili ... ... ... gelmişlerdir.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının davalı işverene ait yurt dışı inşaat projelerinde 1997-2015 yılları arasında kalıpçı formeni olarak ... 2.600,00 USD ücretle çalıştığını, haftanın yedi günü 07.00-19.00/22.00 saatleri arasında çalıştığını, hafta tatillerinde ve tüm ... ... genel tatil günlerinde çalışmasının devam ettiğini, ... sözleşmesinin işveren tarafından ihbar öneli verilmeden haksız feshedildiğini ... sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma, hafta tatili ve ... ... genel tatil alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; taraflar arasındaki ... sözleşmesinden ... uyuşmazlığa yabancı hukukun uygulanması gerektiğini, müvekkili Şirketin inşaat firması olması sebebiyle yurt dışındaki işleri proje bazında yaptığını, davacının belirli süreli ... sözleşmesi kapsamında proje bazlı çalıştığını, çalışma süresinin kesintili olduğunu, dönemsel projeler bazındaki çalışma ilişkisi kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandıracak biçimde sonuçlanmadığından davaya konu taleplerin hukuken kabulünün mümkün olmadığını, davacının saat ücret üzerinden çalıştığını ve brüt ücretinin tespitinde yurt dışı çalışanı olduğunun dikkate alınması gerektiğini, davacının yasal olarak hak kazandığı tüm ücret alacaklarının kendisine ödendiğini, dava konusu alacak taleplerinin zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... Dava konusu somut olayda; dosya kapsamındaki diğer deliller birlikte değerlendirildiğinde feshin haklı nedene dayandığını ispat yükümlülüğü kendisinde olan davalı tarafın bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle davacının ... akdinin haksız nedenle feshedildiği ayrıca davacı işçiye ihbar öneli kullandırılmadığı anlaşıldığından davacının kıdem ve ihbar tazminatı isteminin yerinde olduğu kanaatine ulaşılmıştır.
...Davacı fazla mesai, ... ...-genel tatil ve hafta tatil ücreti talebinde bulunmuş ise de; davalı tarafça dosyaya sunulan imzalı ücret bordolarında, fazla mesai, ... ve hafta tatili ücret tahakkukları bulunduğundan ve işçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğinde olup, bir başka anlatımla bordronun sahteliği ... sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen bu alacakların ödendiği kabul edilmiştir.
Bilirkişi raporunda belirtilen çalışma süresi, davacının ücreti, kıdem ihbar tazminatı ve diğer alacaklar hesaplanmış, raporda bunların ayrıntılı dökümleri yapılmıştır. Bilirkişi tarafından belirlenen davacının çalışma süresi akdin feshindeki giydirilmiş tazminata esas brüt ücret mahkememizce uygun bulunmuştur. Ayrıca bilirkişinin diğer alacak kalemleri için yaptığı değerlendirmelere ve hesaplamalarda dosya kapsamına uygun bulunmuştur.
Bu haliyle mahkememizce yapılan yargılama sırasında dosya kapsamındaki belgeler, dinlenen tanık beyanları doğrultusunda alınan bilirkişi raporu 2.seçenek benimsenmiş, rapor dosya kapsamına ve kanuna uygun olduğundan ve davacının ... akdinin davalı işveren tarafından haksız feshedildiği kanaatine varıldığından kıdem ihbar tazminatı talebinin davacı tarafça dava ve ıslah dilekçesi ile talep edilen miktarlar yönünden davanın kabulüne davacının fazla mesai, hafta ve genel tatil ücret alacağı taleplerin reddine ilişkin oluşan vicdani kanıya göre aşağıdaki şekilde karar verilmiştir. ..." gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ... davalı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı Tarafın İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; davacının saat ücretle çalıştığının kabul edilmesinin hatalı olduğunu, bordro hilesi ve sahte evrak üretildiği yönündeki iddialarının dikkate alınmadığını, davalı tarafından bordro hilesi yapıldığını, temel ücretin normal mesai, fazla çalışma, tatil çalışması, ... çalışması ve eksik tahakkuk kalemleri adı altında dağıtıldığını, eksik çalışılan aylar hariç her ... normal çalışma ve fazla çalışma saatleri değişmesine rağmen ücret bordrosundaki ... ücretin hiç değişmediğini, işverence gerçeğe aykırı tahakkuklarla temel ücretin gizlendiğini, davacının çalıştığı projede ... ücret ile çalışıldığının emsal yargı kararları ile ... olduğunu, ücret bordrolarındaki fazla çalışma, hafta tatili ve ... ... ve genel tatil tahakkuklarının gerçek tahakkuk olmayıp davacının temel ücreti olduğundan bu alacak kalemlerinin reddine karar verilmesinin usul ve kanuna aykırı olduğunu, 20.....2018 tarihli bilirkişi hesap raporunun 1 inci seçeneğine göre karar verilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Tarafın İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; davanın belirsiz alacak olarak açılamıyacağını, öncelikle davanın usulden reddi gerektiğini, davacının müvekkili Şirket nezdinde ....05.2009-15.10.2012, 16.08.2013-10.03.2015 tarihleri dışında bir çalışmasının bulunmadığını, hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının müvekkili Şirket bünyesinde geçmeyen 11.10.2005-26.10.2006 tarihleri arasındaki hizmet süresinin de hesaplamaya dâhil edildiğini, ... ücret hesaplanırken 240 saat üzerinden hesaplama yapılmasının ve ... mevzuatında yer alan oranlarla brütleştirme yapılmasının hatalı olduğunu, bazı ülkelerde işçi ücretlerinin gelir vergisinden muaf olduğunu, dava konusu uyuşmazlığın yabancılık unsuru taşıdığını, uyuşmazlığın 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki Kanun (5718 sayılı Kanun) hükümleri doğrultusunda karara bağlanması gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...Sonuç olarak; davacı ... vatandaşı olup, davalının ise ...’de faaliyette bulunan, ... Ticaret Siciline kayıtlı ve vekaletnamede de adresi Balmumcu-Beşiktaş/ ... olarak belirtilen şirket olması karşısında; taraflar açısından sıkı ilişki içinde bulundukları hukukun ... Hukuku olduğu, keza MÖHUK 27/1 maddesi gereğince işçinin asgari koruma haklarının saklı kalması gerektiği, MÖHUK 27 maddesi gereğince yabancı ülke hukukunun olayda uygulanmasının mümkün olmadığı anlaşıldığından ve yukarıda anılan hükümler gereğince davalı vekilinin işin yerine getirildiği ülke yasalarının gözetilmesi yönündeki başvurusunun yerinde olmadığı anlaşılmıştır. Nitekim eldeki uyuşmazlık konusu dosyanın serisi olan Dairemizin 2019/1627, 1634 Esas sayılı dosyalarında da davalı vekilinin bu husustaki istinaf itirazı Dairemizce yerinde görülmemiş olup davalı vekilinin temyiz yoluna başvurması üzerine Dairemizin 2019/1627 esas sayılı dosyası Yargıtay 9.Hukuk Dairesi'nin 09/11/2021 tarih, 2021/8489 Esas ve 2021/15531 Karar sayılı ilamı ile, 2019/1634 Esas sayılı dosyası ise .../10/2021 tarih, 2021/8493 Esas , 2021/13830 Karar sayılı ilamları ile onararak kesinleşmiştir.
...Somut olayda; dava dilekçesinde belirsiz alacak davası açıldığı vurgulanmış ve davaya konu işçilik alacaklarına ayrıştırılmak suretiyle şimdilik 3.000,00 TL +1.300,00 USD olarak talepte bulunulmuştur. Yargılama sırasında alınan hesap raporu sonrasında, davacı vekili, belirsiz alacak davasına vurgu yaparak talep arttırım dilekçesi vermiştir. Taraflar arasında aylık ücret miktarı ve hizmet süresinin ihtilaflı olduğu gözetildiğinde kıdem tazminatı, ihbar tazminatı alacaklarının belirsiz alacak davasına konu edilmesinin mümkün olduğu, yine fazla mesai , hafta tatili ve genel tatil alacaklarının tayin ve tespitinde hakime takdir yetkisi tanındığı hususu dava dilekçesindeki talep şekli ve istek konusu miktarla birlikte değerlendirildiğinde davanın belirsiz alacak davası türlerinden kısmi ... külli tespit davası olarak açıldığının kabulü gerekir. Zira davacı taraf iddiaları doğrultusunda belirleyebildiği asgari alacak miktarlarını talep etmek yerine, kısmi bir miktar belirleyerek isteklerde bulunmuştur. Bu durumda belirsiz alacak davası türlerinden kısmi ... külli tespit davasının sonuçlarına göre hüküm kurulması gerekir. Bu nedenle ilk derece mahkemesinde davanın özelliği gereği alacağın tamamı için dava tarihinde zamanaşımın kesildiğinin kabulü yerinde olup davalı vekilinin bu husustaki itirazının reddine karar vermek gerekmiştir.
...Davacının aylık ... 2.600 USD fix ücret ile çalıştığını iddia ettiği, davalının ise davacının bordrolarda göründüğü üzere saat ücreti ile çalıştığını savunduğu, mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunun 2.Seçeneğinde davacının en son 6,65 saat ücreti ile çalıştığı ve (240 saat x 6,65 USD olmak üzere) aylık çıplak ... ücretinin 1.590 USD olduğunun kabul edildiği görülmektedir.Davacı ile 2012 yılında 5,5 ..., 2013-2014 yılları arasında ise 11,5 ... birlikte çalıştığını beyan eden davacı tanığı ... davacının o dönemde fix ücret ile çalıştığını ve ücretinin 2.600 USD olduğunu beyan etmiş olup yine 2015 yılında davacı ile birlikte çalışan diğer davacı tanıkları da davacının aylık ... 2.600 USD ücret aldığını beyan etmişlerdir. Öte yandan davalı tarafça ibraz edilen ücret bordroları incelendiğinde: normal mesai, fazla mesai, tatil mesaisi, ... mesaisi ve eksik tahakkuk gibi açıklamalarla bordro netin 2014 yılı 2,3,4, 5. ... bordrolarında 2.000 USD, 2014 yılı 6,7,8,9,10,11,12 ... bordrolarında 2.250 USD, 2015/Ocak, Şubat bordrolarında ise 2.600,00 USD olarak sabitlendiği ve bordro netlerinin avans ödemeleri mahsup edilerek davacının banka hesabına maaş açıklaması ile yatırıldığı görülmektedir. Tüm bu tespitler ve emsal ücret yazı cevapları, davacının yurt dışında çalışmış olması hususları birlikte değerlendirildiğinde; davacının aylık ... 2.600,00 USD ile çalıştığının kabul edilmesinin dosya kapsamına daha uygun düşeceği sonuç ve kanaatine varılmış olup mahkemece davacının saat ücreti ile çalıştığının kabul edilmesi hatalıdır.
... Dairemizce alınan 16/03/2022 tarihli ek bilirkişi raporundaki aylık ücretin 225 saate bölünmesi suretiyle yapılan fazla mesai hesabının dosya kapsamına uygun olduğu sonuç ve kanaatine varılarak davacının fazla mesai alacağının ... 28.275,33 TL olduğu tespit edilmiş ise de, davacı talebi ile bağlı kalınarak ... 20.243,60 USD fazla mesai alacağına hükmedilmiştir. Dairemizce alınan 07/10/2021 tarihli kök bilirkişi raporunda mesai şeritleri esas alınarak yapılan hafta tatili ve genel tatil alacak hesabı günlük yevmiye yerine sehven saat ücreti üzerinden yapıldığından bu alacaklar yönünden hesaplamaya itibar edilmemiş, aşağıdaki şekilde günlük yevmiye üzerinden yeniden hafta tatili ve genel tatil alacağı hesaplanmıştır. Yapılan hesaplama sonucu davacının ... 7.890,00 USD hafta tatili alacağı, ... 1.679,17 USD genel tatil alacağı olduğu tespit edilmiş ise de; davacı vekili istinaf dilekçesinde mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunun 1.Seçeneğindeki hesaplama üzerinden hafta tatili ve genel tatil alacağına hükmedilmesini talep ettiğinden mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunun 1.Seçeneğinde hesaplanan ... 5.683,75 USD hafta tatili ve 1.500,00 USD genel tatil alacağının davalı yönünden usulü kazanılmış hak oluşturduğu gözetilerek Dairemizce davacının hafta tatili alacağının ... 5.683,75 USD, genel tatil alacağının ise ... 1.500,00 USD olduğu kabul edilerek ve taleple bağlı kalınarak 1.050,00 USD genel tatil alacağına ve 3.978,62 USD hafta tatili alacağına hükmedilmiştir. ..." gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddi ve davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; uyuşmazlığa çalışılan ülke mevzuatının uygulanması gerektiğini, davacının çalışmasının kesintisiz olmadığını, ihbar önelinin verildiğini, saat ücreti ile çalıştığını, imzalı ücret bordrolarına itibar edilmesi gerektiğini, imzalı bordrolar ile uyumlu mesai şeridi tablolarına göre fazla çalışma, hafta tatili ve ... ... genel tatil tahakkuklarının yapıldığını, davacı tanıklarının davacı ile menfaat birliği içinde olduklarını, bu nedenle beyanlarına itibar edilmemesi gerektiğini, kaldı ki davacı tanıklarının davacı ile birlikte çalıştıkları sürelerin de tespit edilmediğini, hakkaniyet indiriminin yetersiz olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, ... sözleşmesine hangi ülke hukukunun uygulanması gerektiği, davacının kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin, fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının ispatı, hesaplanması ve ödenip ödenmediği noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 4857 sayılı ... Kanunu'nun ilgili hükümleri, 5718 sayılı Kanun'un 2, 27, 40 ve 44 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekilince temyiz dilekçesinde ... sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı yararına takdir olunan 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücreti ile aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
....12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.