"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 27. Hukuk Dairesi
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 3. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de davanın niteliği gereğince kanunda ivedi şekilde sonuçlandırılması öngörüldüğünden duruşma isteminin reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiş olmakla; dava dosyası için Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle davalı Bakanlığın, davalı Sendika lehine yetki tespiti bildiriminde bulunduğunu, davalı Bakanlığın olumlu tespitinin 08.05.2019 tarihinde müvekkiline tebliğ edildiğini, davacı tarafından 6 ... günü içerisinde itiraz etme zorunluluğunun doğduğunu, Bakanlığın, davalı Sendikanın üye çoğunluğuna sahip olduğuna ilişkin yaptığı incelemede 233 işçiden 117’sinin sendika üyesi olduğunu tespit ettiğini, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nda (6356 sayılı Kanun) yetki alınmasının düzenlendiğini, yerleşik yargı uygulamalarına göre yetkiye ilişkin kuralların kamu düzeninden olduğunu, bu tespitin ilk adımının davacı işyerinin hangi işkoluna girdiğinin belirlenmesi olduğunu, bu işkolu tespitinin yapılmadığını, işyerinin hangi işkoluna girdiğinin belirlenmesi için uyuşmazlığın bekletici mesele yapılması gerektiğini, 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işkolu değişiklik tespitinin sonraki dönem için geçerli olacağı ve bekletici sebep sayılamayacağı hükmünün uygulanamayacağının belirtildiğini, bir toplu ... sözleşmesinin başlamış sayılması için işyerinde daha önceden yürürlükte olan bir toplu ... sözleşmesinin olması gerektiğini, tespit tarihi itibari ile bordroların ilgili kurumdan getirtilmesi ve tespit öncesinde işyerine ilişkin işkolu tespitinin olup olmadığının Bakanlıktan sorulması gerektiğini, işyerinin işletme oluşturup oluşturmadığının araştırılması gerektiğini, müvekkiline ait tüm işyerlerinin girdiği işkolunun belirlenmesi için uyuşmazlığın bekletici mesele yapılması ve çıkacak karara göre karar verilmesi gerektiğini, neticesinde ... bir işyeri bulunduğunun ve bunun da işyeri toplu ... sözleşmesine konu olabileceğinin ortaya çıkacağını, müvekkiline ait işyerinde işçi sayısının hatalı tespit edildiğini, dava konusu tespitin işçi sayısı ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtlarına aykırı olduğunu, davacının 247 işçisi olduğunu, 14 çalışanın tespite dâhil edilmediğini, davacı Şirket ile ... Kömür İşletmeleri arasındaki rödovans sözleşmesi ile linyit kömürü çıkartma üzere termik santral yanında maden ocağı kurulduğunu, bu ocağın ticari olarak çalışmadığını, asıl işin tamamlayıcısı olarak çalıştığını, maden ocağının termik santralin çalışması için yürütülen yardımcı işler olduğunu, bu nedenle davacı işyerinin asıl işkoluna yardımcı işkolunda çalışan 14 personelin yetki tespitinde dikkate alınması gerektiğini, davada işyeri toplu ... sözleşmesi koşullarının mı işletme toplu ... sözleşmesi koşullarının mı uygulanacağının incelenmesi gerektiğini, ...'de bulunan birimin başka bir şirketten tamamen ticari olarak mali yapının güçlendirilmesi amacıyla katılma yoluyla devralındıktan sonra bu birimin faaliyetine son verildiğini, bu birimin Şirketin ana işyeri olan Göynük'teki termik santrale bağlı kabul edilmesinin zaruri olduğunu, burasının sadece Göynük'teki santralde bulunan cihazların bakımlarında kullanılan yedek parçaların depolanması için kullanılmış olup şu an itibarıyla herhangi bir yedek parça da depolanmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının, diğer davalı ... Enerji, Su ve ... İşçileri Sendikası lehine yapmış olduğu 03.05.2019 tarihli ve 1136513 sayılı olumlu tespitin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle Bakanlığın işlemi usul ve kanuna uygun olarak tesis edildiğinden davacının asılsız ve dayanaktan yoksun taleplerinin reddi gerektiğini, İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesine göre işkolu tespitinde ilgililerin başvurusunun gerektiğini, kayıtların yapılan incelemesinde davacının işyeri için Bakanlık kayıtlarında işkolu tespit başvurusu bulunmadığını, yetkili sendikanın belirlenmesinde Bakanlığa gönderilen üyelik ve üyelikten çekilme bildirimleri ile SGK'ya yapılan işçi bildirimlerinin esas alındığını, aynı işverene ait aynı işkolunda bulunan işyerleri için işletme yetkisi verilmesinin kanuni zorunluluk olduğunu, incelemelerde herhangi bir eksik bulunmadığını, Bakanlık tarafından usul ve hukuka uygun olarak işlem tesis edildiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Enerji, Su ve ... İşçileri Sendikası vekili cevap dilekçesinde özetle davalı Bakanlık tarafından yapılan tespitin doğru olduğunu, açılan davanın haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, müvekkili Sendikanın davacı işyerlerinde yeterli sayıda işçinin üye kaydını sağladığını, sonrasında davalı Bakanlığa başvurarak toplu ... sözleşmesi yapmak üzere yetki tespiti yapılmasını talep ettiğini, davalı Bakanlık tarafından 15.04.2019 başvuru tarihi itibarıyla işyerlerinde çalışan 233 işçinin 117’sinin sendika üyesi olduğunun tespit edilerek kanunun aradığı koşulun sağlandığının tespit edildiğini, davacının bahsettiği 14 işçinin yetki tespitine dâhil edilmemesinin sebebinin maden işkolunda yer almaları olduğunu, davacı tarafından Göynük’de bulunan ve faaliyet göstermeyen yerin bağımsız bir işyeri olarak ele alınması gerektiğinin belirtildiğini, bu işyerinin malzemelerin depolandığı yer olarak kullanılmasından dolayı işletme içerisinde ele alınmasında bir yanlışlık ve hata bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“...
Toplanan deliller, dava dilekçesi, cevap dilekçeleri, mahkememizce aldırılan bilirkişi raporları ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, davacıya ait 2.4321.01.01.1001104.047.....47.000 SGK sicil sayılı, 14 No.lu işkolundaki ... işyeri ile 2.0520.01.01.1029067.014-88 000.001 SSK sicil sayılı, 3 No.lu işkolunda faal Göynük Maden işyerinin, 2.3511.01.01.1048615.014.05.42.000 SGK sicil sayılı, 14 No.lu işkolunda faaliyette bulunan Göynük Termik Santral işyerinden ayrı ve bağımsız işyerleri niteliğinde olduğu, davalı sendikanın üye sayısı itibariyle davacı işyerinde çoğunluğu sağladığının tespit edildiği, bu veri ışığında davalı bakanlığın tespitinin hukuka ve yasaya uygun olduğu...” gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle bilirkişi heyetinde hukukçu bulunmadığını, termik santraller ve madenler konusunda da uzman bir kişinin yer almadığını, çoğunluk sayısına dâhil olması gerektiğini belirttikleri 14 çalışanın maden ocağında maden çıkartan işçiler olmadıklarını, müvekkili Şirkete işe iade davası açan işçiler bulunup bulunmadığının tespit edilmediğini, devam eden 6 işe iade davası olduğunu, ... işyerinde ve Göynük maden işletmesinde çalışan 14 işçinin durumunun yanlış değerlendirildiğini, maden işyerinde çalışan 14 kişi ile müvekkili Şirkete ait termik santral arasındaki bağlantının incelenmediğini, müvekkili Şirkete ait termik santralin başka yerden gelen kömür ile işlemesinin kanunen ve rödovans sözleşmesi hükümleri gereğince mümkün olmadığını, bu kişilerin yaptıkları işin yardımcı ... niteliğinde olduğunu ve çoğunluk tespitinde dikkate alınması gerektiğini, ... işyeri ile ilgili dosyada bir inceleme yapılmadığını, uzman görüşü ile bilirkişi raporunun çeliştiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“...
İleri sürülen istinaf nedenlerine, yapılan inceleme ve dosya kapsamına göre uyuşmazlık; 6356 sayılı Kanun’un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında olumlu yetki tespitinin iptali istemine ilişkindir. 6356 sayılı Kanun'un 'Yetki' kenar başlıklı 41 maddesinde 'Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.…İşletme toplu ... sözleşmeleri için işyerleri bir bütün olarak dikkate alınır ve %40 çoğunluk buna göre hesaplanır.' Ayrıca 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına dair madde gerekçesinde '...İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmayacaktır. Bu hüküm ile işkolu itirazlarının toplu sözleşme yapma sürecini gereksiz şekilde uzatması ve zaman zaman bu itirazların toplu sözleşme sürecini kilitlemek için kötüye kullanılması önlenmek istenmiştir...' denilmiştir. Davacıya ait Göynük ve ...’de bulunan işyerleri ile ilgili yapılan tespitlere göre bu işyerlerinin ayrı ve bağımsız olduğuna yönelik Mahkemenin değerlendirmesi yerindedir. Dolayısıyla işletme toplu ... sözleşmeleri için işyerleri bir bütün olarak dikkate alınacağından ve %40 çoğunluk yeterli olduğundan davada başvuru tarihinde davacıya ait işyerlerinde toplam çalışan işçi sayısı ve sendika üyesi işçi sayısı itibariyle davalı Sendikanın gerekli çoğunluğu sağladığı anlaşılmaktadır. Belirtilen nedenlerle davacı istinaf başvurusu yerinde değildir. Buna göre; dosya kapsamı, mevcut delil durumu ve ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı ...” gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili, dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın (Anayasa) “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,24.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.