"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... (Üniversite) vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin davalı Üniversite bünyesinde Diş Hekimliği Fakültesi Hastanesinde diğer davalı alt işveren Şirketin işçisi olarak 2008 yılının Şubat ayında sistem sorumlusu olarak çalışmaya başladığını, hizmet alım sözleşmesine ilişkin teknik şartnamede müvekkilinin pozisyonu karşılığı ücretin asgari ücretin %200’ü oranında belirlendiğini, ilgili şartnamenin 2011 yılında yinelendiğini ancak ücrete ilişkin madde hükmünde değişiklik yapılmadığını ve müvekkilinin ücretinin 2017 yılının ... ayına kadar belirlenen oranda ödendiğini, 2017 yılı ... ayından sonra şartnamede herhangi bir değişiklik yapılmamasına rağmen müvekkilinin ücretinin asgari ücretin %60’ı oranında ödenmeye başlandığını, ... sözleşmesinin 31.03.2021 tarihinde gerekçesiz feshedildiğini ileri sürerek ücret farkı ile olması gereken ücreti üzerinden hesaplanacak kıdem ve ihbar tazminatlarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Üniversite vekili; davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, müvekkili Kurum tarafından davacının çalıştığı şirketler ile herhangi bir hizmet alım sözleşmesi yapılmadığını, husumet yöneltilemeyeceğini, ... sözleşmesinin davacı işçi tarafından emeklilik nedeniyle sona erdirilmesi nedeniyle ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, davacı 2017 yılından 2021 yılı Mart ayına kadar olan dönem için ücret farkı talep etmiş ise de Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Daire Başkanlığına ait 09.10.2009 tarihli ve 2009/64 sayılı Genelge'de belirtilen Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımları Ücret Tablosuna göre işlem yapıldığını, bu nedenle davacıya daha önceki tarihlerde %200 üzerinden yapılan ödemenin bu Genelge uyarınca yersiz olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... (Şirket) vekili; davacının ücret farkı istemine konu olan ücret düşüklüğünün firmalarından bağımsız olarak gerçekleştiğini, personele verilecek ücret oranlarının diğer davalı Üniversite tarafından 2017 yılında ilan edilen ihale şartnamesi ile düzenlendiğini, firmalarınca ihale oranlarına uyularak teklif verildiğini ve yine ilgili şartname uyarınca personel ücretlerinin ödendiğini, davacı tarafından Sosyal Güvenlik Kurumundan (SGK) alınan emekliliğe ilişkin yazı sunularak emeklilik nedeniyle işten ayrıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının SGK'ya bildirilen işten ayrılış bildirgesinde işten ayrılış kodunun kod (8) “Emeklilik” olarak bildirildiği, mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun (mülga 1475 sayılı Kanun) 14 üncü maddesi uyarınca davacının kıdem tazminatına hak kazandığı, ancak davacının emeklilik nedeniyle ... sözleşmesini feshetmesi nedeniyle ihbar tazminatına hak kazanamadığı, davacının Kurum sistem sorumlusu olarak çalıştığı; ... Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dekanlığı Hastane Bilgi Yönetim Sistemi, Radyoloji Bilgi Sistemi ve hizmet alımına dair teknik şartname içeriğinde davacının ücretinin asgari ücretin %200 fazlası olarak ödeneceğinin kararlaştırıldığı, dosyada bulunan sözleşme gereği davacının talep ettiği ücret farkının hüküm altına alınması gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Üniversite vekili; davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, müvekkili Kurum tarafından davacının çalıştığı şirketler ile herhangi bir hizmet alım sözleşmesi yapılmadığını, husumet yöneltilemeyeceğini, ... sözleşmesinin davacı işçi tarafından emeklilik nedeniyle sona erdirilmesi nedeniyle ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, 09.10.2009 tarihli ve 2009/64 sayılı Genelge'de belirtilen Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımları Ücret Tablosuna göre işlem yapıldığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Şirket vekili; bilirkişi raporundaki hesaplamaların hatalı olduğunu, müvekkili Şirketin ücret farkı alacağından sorumluluğu bulunmadığını, müvekkili Şirketin Üniversite ile imzaladığı şartnamede belirlenen ücretleri ödediğini, 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 112 nci maddesi uyarınca işçilerin tazminat ödemelerinden diğer davalı Üniversitenin sorumlu olduğunu, bilirkişi ... raporunun müvekkiline tebliğ edilmeyip ıslahla rapordan haberdar olduklarını, rapor tebliğ edilmeden hüküm kurulmasının hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının alt işveren işçisi olarak diğer davalı asıl işveren Üniversite nezdinde sistem sorumlusu olarak çalıştığı ve 2017 yılının ... ayına kadar asgari ücretin %200 fazlası ücret aldığı noktasında taraflar arasında bir uyuşmazlık bulunmadığı, ancak 2017 yılı ... ayından (... ihale döneminden) itibaren davacıya ücretinin asgari ücretin %60 fazlası aylık olarak ödenmeye başlandığı, 4857 sayılı Kanun’un 22 ve 62 nci maddeleri uyarınca davacının ücretinin düşürülmesine muvafakat ettiğine, yazılı onayı bulunduğuna dair belge veya ... sözleşmesi bulunmadığı, bu itibarla ... taraflı uygulamanın davacı işçiyi bağlamayacağı, davalı Şirket vekili tarafından diğer davalı Üniversite ile imzalanan idari şartnamede belirtilen ücretleri ödediğini ileri sürmüş ise de 4857 sayılı Kanun’un 6 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca (davacının ücretin düşürülmesine muvafakat ettiğine dair yazılı onayı veya ... bir ... sözleşmesi olmadıkça) aynı uygulamayı devam ettirmek zorunda olduğu, davalı Üniversitenin asıl işveren sıfatıyla davacının alacaklarından diğer davalı alt işveren Şirketle birlikte 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi uyarınca müştereken ve müteselsilen sorumluluğu bulunduğu, 4857 sayılı Kanun’un 112 nci maddesinin de alt işverenin işçiye karşı sorumluluğunu bertaraf etmeyeceği, her ne kadar bilirkişi ... raporu Şirkete tebliğ edilmemiş ise de ıslaha karşı beyan dilekçesinde belirtildiği üzere bilirkişi raporundan haberdar olunduğu ve bu rapora karşı itirazların ileri sürüldüğü, davacının emeklilik nedeniyle işten ayrıldığı, kıdem tazminatına hak kazandığı, hükme esas rapordaki hesaplamaların dosya içeriğine uygun olduğu, hesap dönemi dava ve ıslah tarihleri dikkate alındığında alacakların zamanaşımına uğramadığı gerekçesiyle davalılar vekillerinin istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Üniversite vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Üniversite vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, arabuluculuk dava şartı, ücretin tespiti ve ücret farkı alacağının hesabı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 326 ncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
2. 4857 sayılı Kanun'un 22, 32 ve 34 üncü maddeleri, 7036 sayılı ... Mahkemeleri Kanunu'nun 3 üncü maddesi.
3. Dairemizin 01.12.2021 tarihli ve 2021/11711 Esas, 2021/16013 Karar sayılı, 18.01.2018 tarihli ve 2017/93 Esas, 2018/545 Karar sayılı, 05.04.2023 tarihli ve 2023/2744 Esas, 2023/5028 Karar sayılı ilâmları.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı Üniversite vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş, sürecin anlaşamama ile sonuçlanması üzerine 23.02.2021 tarihli son tutanak dava dilekçesine eklenerek 31.03.2021 tarihinde somut dava açılmıştır. Hükme esas alınan ve davacının ıslahına dayanak oluşturan bilirkişi raporunda, ücret farkı alacağına ilişkin hesaplama 30.03.2021 tarihine kadar yapılmıştır. Arabuluculuk faaliyeti ise tarafların anlaşamadığına ilişkin düzenlenen son tutanak tarihinden önce muaccel olan alacaklar için gerçekleştirilmiştir. Arabuluculuk son tutanak tarihinden sonra ihtilaf konusu olan son tutanak tarihi ile hesaplamaya esas alınan tarih arasında kalan talep dönemi için arabuluculuk dava şartının yerine getirilmediği dikkate alındığında; bu dönem yönünden davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
3. Taraflar arasında işçinin ücretinin düşürülüp düşürülmediği ve davacının fark ücret alacağına hak kazanıp kazanmadığı noktasında uyuşmazlık bulunmaktadır. İhale şartname veya sözleşmesinde belirlenen ücretin etkisi ile ilgili olarak Dairemizce yeniden yapılan değerlendirmede; işçinin ihale ile belirlenen ücreti talep edebileceği, ancak bu ücretin asgari ücretle irtibatlandırılması durumunda, sonraki ihalede asgari ücretle bağlantı kurulmadığı takdirde ihalenin bitimi ile bu bağlantının kesileceği kabul edilmiştir. Diğer yandan, ... ihalede asgari ücretle bağlantıda daha düşük bir katsayının belirlenmesi durumunda ise 4857 sayılı Kanun'un 22 nci maddesi uyarınca bu ücretin altına düşmemek kaydıyla, asgari ücretle bağlantısı kesilen önceki ücretin uygulanmasına devam edilmelidir.
4. Somut uyuşmazlıkta dosya içerisinde, ihale ile ücret belirlenmesi dışında davacının ücretinin artırılacağına ilişkin bir ... sözleşmesi bulunmamaktadır. Bu nedenle davacıya ödenmesi gereken ücret miktarının, (3) numaralı paragrafta belirtilen hususlar dikkate alınarak hesaplanması gerekir. Hâl böyle olunca; davacının düşürülmeden önceki en son ücreti, sonraki dönemler için asgari olarak ... şekilde ödenmesi gereken ücret miktarı olarak kabul edilmeli, ... ihalede asgari ücretle bağlantıda daha düşük bir katsayı belirlendiğinden ... ihale ile belirlenen ücretin de altına düşmemek kaydıyla, asgari ücretle bağlantısı kesilen önceki ücretin uygulanmasına devam edilerek fark alacak hesabı yapılmalıdır. Bunun yerine ödenmesi gereken ücret miktarının, her dönem için o döneme ait asgari ücret esas alınarak “brüt asgari ücret+asgari ücretin fazlası” şeklinde kabul edilerek hesaplama yapılması hatalı olduğundan bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.