"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 8. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : İTİRAZIN İPTALİ
Taraflar arasında ... 29. ... Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğunu, davacının davalı Bayır Mühendislik Proje İnşaat Enerji Üretim ve Enerji Nakil Hat. Taah. Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti.nin alt işveren diğer davalının ise işveren olduğu işyerinde 01.11.2013-01.08.2015 tarihleri arasında proje müdürü olarak çalıştığını, davacının son olarak ... şantiyesinde çalışmakta iken can güvenliği olmaması nedeni ile işi bırakmak zorunda kaldığını, davacının ücretinin 17.000.00 TL olduğunu ve 21 aylık ücret alacağının bulunduğunu, davacıya kıdem ve ihbar tazminatı ödemesi de yapılmadığını, davacının ödenmeyen işçilik alacaklarının tahsili amacı ile yaptığı icra takibine davalılar tarafından haksız olarak itiraz edildiğini ileri sürerek itirazın iptaline karar verilmesini ve davalılar aleyhine icra inkar tazminatına hükmedilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı Reis RS Enerji Elektrik Ürt. San. ve Tic. AŞ vekili cevap dilekçesinde; davalılar arasında yapım sözleşmesi imzalandığını, yüklenici Şirket olan diğer davalının borcunu ifa ederken iyiniyet kuralarına aykırı hareket ettiğini, Şirket tarafından yapılan ödemelerin sözleşme dışı kullanıldığının tespiti ile yapım sözleşmesinin müvekkili Şirket tarafından feshedildiğini, husumet itirazları olduğunu, yapım işinin bir kül halinde diğer davalıya devredildiğini, davaya konu işyerinde müvekkili Şirketin herhangi bir işçisi olmadığını, bu suretle davalılar arasında asıl alt işverenlik ilişkisi olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Bayır Mühendislik Proje İnşaat Enerji Ürt. ve Enerji Nakil Hatları Taah. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 24.10.2019 tarihli ve 2016/2139 Esas, 2019/969 Karar sayılı kararı ile;
"...
Görüldüğü gibi anahtar teslimi işte, işverenin asıl faaliyet alanı olan mal ve üretim alanı dışında bir yapım işi söz konusudur.
Davalı Reis RS A.Ş.'nin kontrol ve denetim görevi dışında işçi çalıştırmadığından, yapım işini tümüyle diğer davalı şirkete devrettiğinden asıl işveren olarak nitelendirilemez.
Neticeten ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 2018/2708 Esas, 2019/3025 karar 28/11/2019 tarihli benzer ilamda da kabul edildiği üzere; davalı Reis RS Enerji.... A.Ş. hakkında açılan davanın taraf sıfatı /Husumet yokluğundan REDDİNE dair aşağıdaki gibi hüküm kurulmuştur.
...
Dosya kapsamında davacının ücret bordroları ve banka kayıtları sunulmamış olmakla, davacının kıdemi, tanık beyanlarınca da ifade edilen davacının yaptığı ... ve kapsamı gözetilerek TMMOB'nin emsal cevabının somut olaya uygun olduğu anlaşılmakla; davacının fesih tarihindeki brüt ücretinin 23.562,73TL olduğuna kanaat edilmiş, ayrıca davalı tanıkları davacıya 1.000.00-TL kira gideri, 3 öğün yemek hizmeti verildiği belirlenmekle, İçtihatlarda esas alınan ... Ticaret Odası verileri uyarınca, net asgari ücretin % 0,7'si esas alınmakla, davacının ücretine 546,00TL üç öğün yemek ve kira hizmet bedeli olan 1.000.00TL eklenmekle davacının giydirilmiş brüt ücretinin 25.108,73TL olduğu sonucuna varılmıştır.
Ücret alacağı yönünden; Davacı vekili dava dilekçesinde, davacının 21 aylık ücret alacağı olduğunu beyan etmiştir. Dosya kapsamında davacının çalışma süresi 21 aydır. İncelenen banka kayıtlarında davalılar tarafından davacıya ödeme görülmemektedir. Bayır şirketinin hesap akışın davalı Reisle arasındaki akışa ilişkindir. Bu itibarla davacı talep konusu maaş ödemesi yapıldığı ispat edilemediğinden hükme elverişli ve yeterli hesap raporuna göre davacının net 353.749,86 TL ücret alacağı hesap edilmiş ise de, ıslah hiç yapılmamış sayıldığından davacının (kıdem -ihbar talebinden kalan miktar olan) net 211.934,42TL ücret alacağının kabulüne karar vermek gerekmiş, fazlaya ilişkin talep hakkından karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmiştir.
... aktinin feshi, kıdem ve İhbar Tazminatı yönünden ; Davacı vekili, davacının davalıların alt/asıl işveren olduğu işyerinde 01.11.2013-01.08.2015 tarihleri arasında proje müdürü olarak çalıştığını, olay tespit tutanağına da yansıdığı üzere can güvenliğinin olmaması nedeniyle işinin son bulduğunu iddia etmiş, cevap veren davalı şirket husumet itirazını ileri sürmüştür. Olay yeri tespit tutanağının davalı beyanını desteklediği anlaşılmıştır. ... aktinin haklı nedenle fesih edildiğinin ispat yükü kural olarak davalı işverenliktedir. Davalı işverenlik Bayır şirketi bu yükümlülüğü yerine getirmediği gibi , rapora karşı da itiraz hakkını kullanmadığı için davacı taraf lehine usuli kazanılmış hak doğmuştur. Bu itibarla hükme elveriş ve yeterli kök hesap raporuna göre davacının net 6.453,27 TL kıdem tazminatı alacağının kabulüne karar vermek gerekmiştir. Davalı tarafı itirazı bulunmadığından usuli kazanılmış hak nedeniyle net 29.612,31 TL ihbar tazminatı alacağının da kabulüne karar vermek gerekmiştir. ..." gerekçesiyle davalı Reis RS Enerji Elektrik Ürt. San. ve Tic. A.Ş yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine, diğer davalı Şirket bakımından davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 17.02.2022 tarihli ve 2020/1136 Esas, 2022/457 Karar sayılı kararı ile;
"...
Davalı işverenlere karşı daha önce açılan davalardan birisinin Yargıtay 22. Hukuk Dairesi tarafından 12.02.2019 tarih 2018/16117 E. 2019/2997 K. sayılı ilamında taraflar arasındaki ilişkinin anahtar teslim ... olduğunu kabul ederek ... BAM 7. Hukuk Dairesinin kararı bozulmuştur. Bozma ilamında davalı Reis RS Enerji’nin ihale makamı olarak İK 36/2 maddesi uyarınca her hak ediş döneminde üç aylık ücret alacağından sorumlu olduğu belirtilmiştir.
Davacı ... sözleşmesinin haksız olarak feshedildiğini ileri sürmüştür. Davalı bayır Mühendislik şirketi ... sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatı ödenmesini gerektirmeyecek şekilde haklı nedenle feshedildiğini ispat edememiştir.
Davacı ücretinin net 17.000 TL olduğunu ileri sürmüştür. Davacı tarafça ücretin ispatı hususunda İnşaat Mühendisleri odasının verdiği cevap yazısında 2015 yılı ikinci yarısında 16.845 TL net ücret alabileceği belirtildiğinden va davacının proje müdürü olması dikkate alındığında bu miktar üzerinden tüm çalışma dönemi için ücret alacağının hesaplanması yerinde olmuştur.
Davacı 248.000 TL alacak miktarı üzerinden kıdem ve ihbar tazminatları ile ücret alacağı için ilamsız icra takibi başlatmıştır. Taraflarca borca itiraz edilmesi üzerine mevcut dava açılmıştır.
Bilirkişi hesaplaması net 6.453,27 TL, kıdem tazminatı, 29.612,31 TL ihbar tazminatı ve 353.749,86 TL ücret alacağı bulunduğu yönündedir. Bunun üzerine davacı ıslah dilekçesi ile talebini toplam 389.815,44 TL yükselterek davasını alacak davasına dönüştürmüştür. Davacı davasını itirazın iptali davasından alacak davasına dönüştürebilmesi için tam ıslah işlemi yapmak ve yeni bir dava dilekçesi vermek zorundadır. Davacı tarafça yeni bir dava dilekçesi verilmediğinden ıslah işlemine değer verilmemesi yerindedir.
Davalılar arasında düzenlenen İhale Sözleşmesinin Hakediş Raporlarının düzenlenmesi ve ödenmesi başlıklı 10. maddesinin 2. Fıkrasında “Geçici hakkediş raporları yüklenicinin başvurusu üzerine ayda bir defa düzenlenir. Yüklenici başvurmadığı takdirde işveren, en çok üç ay içinde, ... taraflı olarak hakediş düzenleyebilir.” Hükmü yer almaktadır. Bu düzenleme dikkat alındığında ihale makamı olan davalı Reis RS Enerji şirketi davacının ödenmemiş ve takibe konu ücret alacağının tamamından diğer davalı ile birlikte sorumludur.
..." gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Reis RS Enerji Elektrik Ürt. San. ve Tic. AŞ vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 21.....2022 tarihli ve 2022/4626 Esas, 2022/8090 Karar sayılı kararı ile davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi ile davalı Reis RS Enerji Elektrik Ürt. San. ve Tic. AŞ'nin özel hukuk tüzel kişisi olduğu, bu açıklamalara ve ilgili Kanun hükmüne göre anılan Şirketin ücret alacağı yönünden de herhangi bir sorumluluğunun bulunmadığı, buna göre davalı Reis RS Enerji Elektrik Ürt. San. ve Tic. AŞ yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilâmı doğrultusunda davalı Reis Rs Enerji Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret AŞ yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine, davalı Bayır Müh. Proje İnş. Enerji Ür. ve Enerji Nakil Hatları Taahhüt Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. yönünden davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; davalı Reis Rs Enerji Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret AŞ yönünden davanın husumet yokluğundan reddinin hatalı olduğunu, davacının emir ve talimatları sözü edilen Şirketin koordinatöründen aldığını, ayrıca davalılar arasındaki ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğuna ilişkin emsal Bölge Adliye Mahkemesi kararlarının bulunduğunu, işçilik alacaklarından davalı bu Şirketin de sorumlu tutulması gerektiğini, asıl işveren alt işveren ilişkisi kabul edilmese bile davalı Reis Rs Enerji Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret AŞ'nin ücret alacağından sorumlu tutulması gerektiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davalılardan Reis RS Enerji Elektrik Ürt. San. ve Tic. AŞ'nin talep konusu alacaklardan hukuki sorumluluğu noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 4857 sayılı ... Kanunu'nun 36 ncı maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.