"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2918 E., 2022/1804 K.
DAVA TARİHİ : 16.03.2018
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 32. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/150 E., 2022/605 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Kaldırma kararı sonrasında yeniden yapılan yargılamada, İlk Derece Mahkemesi tarafından davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Şirketin ...’daki projelerinde inşaat ekip başı olarak ....09.2011-01.11.2017 tarihleri arasında çalıştığını, ücretinin en son net 2.400,00 ... Doları (USD) olduğunu, ... sözleşmesinin davalı tarafından feshedildiğini, işyerinde haftada 6 gün hafta içi 07.00-21.00 saatleri arasında çalıştığını, işyerinde resmî açılışlardan önceki 3 ay insan üstü bir çalışma temposu ile 07.00-24.00 saatleri arası çalıştığını, bu çalışma dönemlerinde pazar günleri hiç tatil yapılmadığını, diğer pazar günleri ise ayda 2 gün 07.00-17.00 arasında normal çalışma gibi tam zamanlı olarak çalışıldığını, söz konusu çalışmaların karşılığının ödenmediğini, ücret alacaklarının da eksik ödendiğini ileri sürerek bakiye kıdem ve ihbar tazminatı, ücret alacağı, ... bayram ve genel tatil, hafta tatili ve fazla çalışma ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının ....09.2011-30.11.2017 tarihleri arasında ...'da alçı boya ustası olarak çalıştığını, davacının son ücretinin 1.335,00 USD olduğunu, tüm hak ve alacaklarının banka aracılığıyla eksiksiz ödendiğini, çıkış işlemleri sırasında kıdem ve ihbar tazminatları ile eksik ödenen fazla çalışma ücreti alacaklarının da ödendiğini, fazla çalışma ücretlerinin de her ay hak edişle birlikte ödendiğini, ileri sürülen çalışma saatlerinin ve şeklinin hayatın olağan akışına aykırı olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının davalı Şirket nezdinde ....09.2011-01.11.2017 tarihleri arasında çalıştığı, davacıya bir kısım kıdem ve ihbar tazminatı ödemesi yapıldığından ... sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanacak şekilde işverence feshedildiği, davacının bakiye kıdem tazminatı alacağı bulunduğu, tanık beyanları, emsal ücret araştırmaları, davacıya yapılan ödemeleri gösterir banka kayıtları ve dosya kapsamı gözetildiğinde davacının aylık net 2.400,00 USD ücretle çalıştığının ispatlandığı, dava konusu ... bayram ve genel tatil, fazla çalışma ile hafta tatili alacaklarının tanık beyanlarına göre ispatlandığı ancak karşılığının ödendiğinin işverence ispatlanamadığı gerekçesiyle dava konusu fark kıdem tazminatı tazminatı, ... bayram ve genel tatil, fazla çalışma ile hafta tatili alacağı taleplerinin kabulüne; ihbar tazminatı ve ücret alacağı talebinin ise reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı vekili; 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un hükümleri çerçevesinde somut olayda ... hukuku uygulanması gerektiğini, davacının ücret miktarının hatalı tespit edildiğini, davacının yurt dışında çalışması nedeni ile net ve brüt ücretinin aynı olduğunu, fark kıdem tazminatına hak kazanamayacağını, davacının tüm alacaklarının her ay banka aracılığıyla ödendiğini, ihtirazı kayıt olmaksızın söz konusu ödemeleri kabul eden davacının talep konusu alacakları ancak yazılı belge ile ispat edebileceğini, Yargıtay içtihatları gereğince haftalık 18 saatin üzerinde fazla çalışma yapılmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, ayrıca ücretini almamış olmasına rağmen davacının tüm çalışma dönemi boyunca fazla çalışma yapmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, ara dinlenme sürelerinin hatalı değerlendirildiğini, çalışma yapılmayan günlerin ilgili alacakların hesabında dikkate alınması gerektiğini, davacı tanıklarının müvekkili Şirkete karşı davalarının bulunması, davacı ile aynı görevde çalışmamaları ve beyanlarının duyuma dayalı olması nedeniyle davacı tanık beyanlarına itibar edilemeyeceğini, alacaklara İlk Derece Mahkemesince uygulanan indirim oranının yetersiz olduğunu ileri sürerek davanın reddine karar verilmek üzere İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davacı vekili; davacının ücret miktarının 2.400,00 USD olduğu sabit olduğundan bakiye ihbar tazminatının hüküm altına alınması gerekirken reddinin hatalı olduğunu ileri sürerek katılma yolu ile istinaf talebinde bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının davalıya ait işyerinde ....09.2011-01.11.2017 tarihleri arasında çalıştığı, ücretinin net 2.400,00 USD olarak kabul edilmesinin dosya kapsamına uygun olduğu, davacı tanıklarından bir tanesinin davalıya karşı açmış olduğu dava bulunmasına rağmen beyanının diğer delillerle desteklenmesi karşısında tanıklığına itibar edilebileceği, davacının ...'de bulunduğu sürelerin hesaplamalarda dikkate alındığı, ancak davacının ayda iki hafta tatilinde çalıştığının kabul edildiği, çalıştığı pazar günüyle pazara denk gelen ... bayram ve genel tatil gününün çakıştığı tespit edilemeyeceğinden mükerrer hesaplama yapıldığının kabul edilemeyeceği, bu alacaklar için yapılan %30 indirim oranının Yargıtay içtihatlarına uygun olduğu, davalının diğer istinaf sebeplerinin de yerinde olmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği gerekçelere dayanarak ve resen dikkate alınacak nedenlerle davanın reddine karar verilmek üzere Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; ücretin miktarı ile kıdem tazminatı, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının ispatına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 32, 41, 44, 46, 47 ve 63 üncü maddeleri ile aynı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına, temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle temyiz edenin sıfatına göre davalı vekilinin aşağıdaki numaralı paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.
3. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş ve işyerinden çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
4. İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazı kaydının bulunması hâlinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda, işçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalışmayı yazılı belge ile kanıtlaması gerekir. İşçiye bordro imzalatılmadığı hâlde, fazla çalışma ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda ise işçinin ihtirazı kayıt ileri sürmesi beklenemeyeceğinden, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının her türlü delil ile ispatı mümkündür.
5. Fazla çalışmanın yazılı delil ya da tanıkla ispatı imkân dahilindedir. İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez.
6. Aynı ispat kuralları hafta tatili ve ... bayram ve genel tatil ücret alacakları için de geçerlidir.
7. Çalışma sürelerinin ispatı noktasında işverene karşı dava açan tanıkların beyanlarına ihtiyatla yaklaşılması gerekir. Fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil alacaklarının ispatında salt davacı ile menfaat birliği içinde bulunan veya işverene karşı davası bulunan tanık beyanlarıyla sonuca gidilemez. Bununla birlikte yan delil ya da olgularla desteklenen bu tanık beyanlarına itibar edilmelidir. Bu çerçevede; işin ve işyerinin özellikleri, davalı tanıklarının anlatımları, ... müfettişinin düzenlediği tutanak veya raporlar ve aynı çalışma dönemi ile ilgili olarak söz konusu alacakların varlığına ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararları gibi hususlar yan delil ya da olgular olarak değerlendirilebilir.
8. Somut uyuşmazlıkta dava konusu fazla çalışma alacağı; davacının, bir hafta haftanın 6 günü 07.00-21.00 saatleri arası 1,5 saat ara dinlenme ile diğer hafta ise haftanın 6 günü 07.00-21.00 saatleri arası 1,5 saat ara dinlenme ile ayrıca pazar günü 07.00-17.00 saatleri arasında da çalıştığından hareketle haftalık 22,5 saat fazla çalışma yaptığı kabul edilerek hesaplanmıştır.
9. Fazla çalışmanın ispatı konusunda, dosya içerisinde işyerindeki çalışma düzenini gösterir işyeri kayıtları bulunmadığından davacının fazla çalışmalarının davacı tanık beyanlarına göre kabulünde isabetsizlik yoktur. Ne var ki dosya kapsamında dinlenen tanıkların beyanları, yapılan işin niteliği ve özellikle davacı tanığı Ö.B'nin “işyerinde 08.00-19.00 saatleri arası çalışıldığına” dair beyanı birlikte değerlendirildiğinde; işyerinde çalışmanın saat 07.00'de başladığının ve saat 19.00'dan sonra da sürekli çalışıldığının tanık beyanları ile tam olarak ispatlanamadığı anlaşılmaktadır. Davacı tanığı O.Ş.B'nin saat 21.00'den sonra davacının çalışmaya devam ettiği yönündeki beyanı ise davacının talebini dahi aşar nitelikte olup diğer tanıkların çalışma düzenine dair beyanları ile örtüşmemektedir. Bu durumda davacının çalışma saatlerini, pazar günleri dışındaki günlerde 08.00-19.00 saatleri arası çalışma ile sınırlı olarak ispatladığı kabul edilmelidir.
10. Yukarıda yapılan açıklamalara göre davacının; ispatlanan çalışma düzeni ile kanuni ara dinlenme sürelerine göre bir hafta haftada 15 saat, diğer hafta ise haftada 16,5 saat fazla çalıştığı gözetilmeksizin yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.