"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1965 E., 2022/2001 K.
DAVA TARİHİ : 29.03.2021
HÜKÜM/KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 3. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/172 E., 2022/151 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılardan ..., ...Temizlik Sağlık Özel Eğitim Gıda İnşaat Turizm Mühendislik ve Sanayi Ticaret AŞ (...Şirketi) ve ... Otel, Lokanta, Dinlenme Yerleri İşçileri Sendikası (...) vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 25.03.2021 tarihli ve 31434 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/71 sayılı karar numaralı işkolu tespitinde, ...Belediyesine ait bir belediye şirketi olan Kartepe Şirketinin 1182066.041 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinde gerek belde halkına ve gerekse dışarıdan gelen turistlere yiyecek ve içecek sunum işlerinin yapıldığını, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, yapılan tespitin mer'î mevzuata aykırı olduğunu, 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliğinde, "Genel İşler" tanımının sırasında “Belediye Hizmetleri” ibaresinin kodsuz olarak yer aldığını, yani hiçbir istisna konulmaksızın ve ... koduna bakılmaksızın genel olarak tüm belediye hizmetlerinin genel işler işkolunda sayıldığını, belediye şirketlerinin kurulması ile ilgili 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun (5393 sayılı Kanun) 70 inci maddesinde belediyenin kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre şirket kurabileceği hükmünün yer aldığını, belediyelerin şirket kurmalarının sadece kendi görev alanlarına hasredildiğini ve özel prosedürlere tâbi tutulduğunu, davacının belediye hizmetlerini yerine getiren bir belediye şirketi olup ...Belediyesine ait olduğunu, davacı Şirketin yapmış olduğu işin belediye hizmeti olduğunu, belediye şirketlerinin genel işler işkolu dışındaki işkolları ile irtibatlanmasının mümkün olmadığını, Bakanlık tarafından işkolu tespiti sırasında baz alınması gereken ölçütlerin göz ardı edildiğini, konuyla ilgili olarak Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 2020/1563 Esas sayılı kararının olduğunu, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de asıl işkolundan sayılacağının düzenlendiğini, bu hususun İşkolları Yönetmeliği'nin 3 üncü maddesinde tekrar edildiğini iddia ederek 2021/71 karar numaralı işkolu tespit kararında yer alan 1182066.041 SGK sicil numaralı işyeri ile ilgili tespitin iptali ile bu işyerinin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; davacının iddialarının yerinde olmadığını, yapılan tespitin usul ve kanuna uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ...Şirketi vekili cevap dilekçesinde; 25.03.2021 tarihli ve 31434 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/71 karar numaralı işkolu tespit kararının ilgili mevzuata uygun olduğunu, şube açılış bildirimi ile Bakanlık Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının 18.12.2020 tarihli tutanak ve faaliyet belgesine göre işkolu tespitinin yerinde olduğunu, Belediyenin asli görevi olmayan bir hususta iştiraki vasıtasıyla hizmet vermesinin söz konusu olup işin 20 No.lu işkoluna dâhil edilemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... Otel, Lokanta ve Eğlence Yerleri Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davacının talebinin tespit kararına konu işyerinde icra edilen işlerin niteliğine aykırı olduğunu, davalı işyerinde görülen işlerin kural olarak 18 No.lu işkoluna girdiğini, belediye iştirakleri tarafından görülen hizmetlerin istisnaya tâbi kılınmadığını, hizmetlerin niteliğinin değişmediğini, İşkolları Yönetmeliği'nin, dava konusu hizmetlerin niteliğinin tasnifini düzenlemeye yönelik olduğunu, İşkolları Yönetmeliği'nin 5393 sayılı Kanun'a göre daha özel nitelikte ve sonraki tarihli bir düzenleme olduğunu, söz konusu Yönetmelik'in 20 nci maddesi ile belediye hizmetleri denilerek münhasıran belediyenin asli görevleri olarak belirtilen ve doğrudan belediyeler tarafından yerine getirilen hizmetlerin kastedildiğini, asıl işe yardımcı işlerinde asıl işin girdiği işkoluna gireceği düzenlemesinin bir işyerinin sınırları ve organizasyon içinde geçerli olduğunu, davacının sunduğu kararların işbu davaya emsal niteliği olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ..., davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bir işyerinin belediye iştiraki şirkete ait olmasının, şirket hukuken bağımsız bir tüzel kişiliğe sahip olduğundan, bu işyerinin belediye işyerine bağlı yer işyeri olarak kabulünü gerektirmeyeceği, iştirak şirketinin faaliyetlerinin belediyenin mevzuattan doğan yüümlülüklerinin ifası kapsamında olamayacağı, bir şirkette belediyeye ait hizmetlerin yürütülüyor olmasının genel işler kapsamına girdiği anlamına gelmeyeceği gerekçesiyle 25.02.2022 tarihli bilirkişi raporunun hükme esas alındığı belirtilerek davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; dava dilekçesindeki iddialarını yineleyerek ret kararının hukuka aykırı olduğunu ve kabule göre de davalılara ayrı ayrı vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İlk Derece Mahkemesinin, bilirkişi heyetinin aksi yönde görüşü olmasına rağmen bilirkişi raporuna atıfla davanın reddine karar vermesinin anlaşılamadığı, belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin kural olarak genel işler işkolunda yer aldığının kabulü gerekmekte ise de yapılan işin niteliğine ilişkin ayrıksı bir düzenleme bulunması durumunda bu hususun dikkate alınması gerektiği (Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 12.01.2022 tarihli ve 2021/11348 Esas 2022/229 karar sayılı kararı), bu durumda belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin genel işler işkolunda yer aldığının kabulü gerektiği, 1182066.041 SGK sicil numaralı Kartepe Şirketinin Belediyenin Şirketi olup gerek belde halkına gerekse dışardan gelen turistlere yiyecek ve içecek sunum işlemi yapılan işyerinde yürütülen faaliyetin belediyenin görevleri arasında sayıldığı ve ayrıksı bir durumun olmadığı, genel işler işkolunda tespit yapılması gerekirken davanın reddine karar verilmesinin doğru olmadığı, kabule göre de aralarında zorunlu dava arkadaşlığı olana davalılar yönünden aynı ret gerekçesi ile dava reddedilmiş iken davalılara ayrı ayrı vekâlet ücreti verilmesinin de hatalı olduğu gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle;
"1-Davanın KABULÜNE,
2-Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 25 Mart 2021 Tarihli ve 31434 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2021/71 sayılı karar numaralı ... kolu tespit kararının, ...Belediyesine ait bir Belediye Şirketi olan ...Tem. Sağlık A. Unvanlı işverenliğie bağlı 1182066.041 SGK sicil numaralı işyerinde İşkolları yönetmeliğinin 18 sıra numaralı "Konaklama ve Eğlence İşleri" işkolunda yer aldığının tespitine ilişkin kararın iptaline,
3-...Belediyesine ait bir Belediye Şirketi olan ...Tem. Sağ. A.Ş. Unvanlı işverenliğe bağlı 1182066.041 SGK sicil numaralı işyerinin ... Kolları yönetmeliğinin 20 sıra numaralı "Genel İşler" işkolunda yer aldığının TESPİTİNE," karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan ..., ...Şirketi ve ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili temyiz dilekçesinde; tespite konu işyerinde yapılan inceleme sonucu düzenlenen raporda bu işyerinin konaklama ve eğlence yerleri işkoluna girdiğinin tespit edildiğini, işkolu tespiti işleminin mevzuata uygun olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ...Şirketi vekili temyiz dilekçesinde; işin niteliği açısından bakıldığında ve işi üstlenen Şirketin ayrı tüzel kişiliği ve bağımsızlığı açısından değerlendirildiğinde, yapılan işin 18 No.lu işkolunda yapılan işler olarak değerlendirilmesi gerektiğinin açık olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; davalı işyerinde sunulan hizmetin konaklama ve eğlence işleri içerikli olduğunun açık olduğunu, davacı Şirketin bir belediye iştiraki olmasının, sırf bu nedenle yürütülen işlerin genel ... kapsamında değerlendirilmesi için yeterli olmadığını ileri sürülerek ve belediye şirketine ait işyerlerinin işkolu tespiti yapılırken, bu işin mevzuatta sayılan belediye hizmetlerinden olup olmadığına göre değil, belediyeden ayrı bir tüzel kişiliğe sahip işverenin işyerinde yapılan işin teknik amacına göre işkolunun belirlenmesi gerektiğine ilişkin Prof. Dr. Mahmut Kabakçı’nın uzman görüşünü dosyaya sunduklarını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“... Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalıların temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalılardan Kartepe Şirketi ve ...'e yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.