"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2897 E., 2022/3236 K.
DAVA TARİHİ : 12.01.2016
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 43. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/136 E., 2022/326 K.
Taraflar arasındaki tespit ve alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 11.09.2018 tarihli, 2016/781 Esas ve 2018/216 Karar sayılı kararıyla davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 28.12.2020 tarihli ve 2019/405 Esas, 2020/3106 Karar sayılı kararıyla İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin gönderme kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... Bakanlığına bağlı ... Tersane Komutanlığında bulunan 11. Tekne Fabrikası işyerinde tekneci-tavcı olarak çalıştığını, davacının ... ... Sendikasının üyesi olduğunu, çalıştığı işyerinde Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik'in (Yönetmelik) 4 üncü maddesinde belirtilen "oksijen ve elektrik kaynağı" işleri kapsamında oksijen (plazma) kesim işlemleri yapıldığını, müvekkilinin de kaynak ekipmanları kullanarak metalleri ısıtma yoluyla şekil verip ısıl işlem yaptığını, dolayısıyla müvekkilinin fiilen kaynak işi yaptığından ve sürekli kaynakçılık işi yapanlarla aynı ortamda çalışmasından dolayı Yönetmelik kapsamında bahsi geçen risklere maruz kaldığını, 6331 sayılı ... Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun (6331 sayılı Kanun) 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında tehlike sınıfı tanımlanırken ... ve meslek kodu altında sınıflandırma yapmayıp tehlikenin işin özelliği, çalışma ortam ve şartları dikkate alınarak belirlenebileceğinin ifade edildiğini, bu sebeplerle tekneci-tavcı olmasına rağmen fiilen kaynak işi yapan müvekkili davacının Yönetmelik kapsamında sayılması gerektiğinin tespiti ile işyerinde geçerli toplu ... sözleşmeleri hükümleri gereğince hak kazanılan kısa çalışma primi ile fazla çalışma ücret alacaklarına hükmedilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def’inde bulunduklarını, müvekkili Bakanlık tarafından yürürlükte olan toplu ... sözleşmesi, mevzuat ve emirlere uygun işlem tesis edildiğini, davacının otomatik ... tezgah operatörü meslek kolunda çalıştığını, kaynakçılarla benzer işi yapmadığını, kaynak ekipmanlarını kullanmadığını, kaynak işi yapan işçilerle aynı tehlikeye maruz kalmadığını, Yönetmelik kapsamındaki işlerin sınırlı şekilde sayıldığını, buna göre çalışma ortamının tehlikeli olmasına ilişkin herhangi bir kritere de yer verilmediğini, otomatik ... tezgah operatörü meslek kolunda çalışan işçinin Yönetmelik kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığını, bu sebeple davacının alacak taleplerinin yersiz olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Bölge Adliye Mahkemesinin 28.12.2020 tarihli gönderme kararı sonrası yeniden yapılan yargılama sonucunda işyerinde keşif icra edilerek dosya kapsamına alınan teknik bilirkişi heyeti raporu dikkate alınarak davacının çalışma ortamında ... altı kaynak işlemi ve elektrik ark kaynağı işlemlerinin yapıldığı, davacının yaptığı çalışmanın da Yönetmelik kapsamında kaynak işleri kapsamında değerlendirilebileceği gerekçesiyle davacının Yönetmelik kapsamında olduğunun ve bu bağlamda günlük çalışma süresinin en fazla 7,5 saat olması gerektiğinin tespiti ile fazla çalışma ücreti ile kısa çalışma primi alacaklarının kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; teknik bilirkişilerin uzmanlığının yeterli olmadığını, içerik olarak da kapsama alınan bilirkişi raporunun fiili durum ve dosya kapsamına uygun bulunmadığını, davacının Yönetmelik kapsamında çalıştığına dair maddi koşulların oluşmadığını, dosya kapsamında çalışma sırasında maske kullanıldığı, çalışma yapılan ortamda havalandırma sisteminin bulunduğu, kaynak işlerinin özel kaynak bölümlerinde yapıldığı ve bu bölümlerde de lokal havalandırmanın bulunduğu ve davacının çalıştığı bölümün yaklaşık 2 metre yükseklikteki paravan ile ayrılmış olduğu hususlarının açıkça tespit edildiğini, Yönetmelik'te işçinin çalışma saatinin belirlenmesinde çalışma ortamının esas alınmadığını, ayrıca fazla çalışma ve kısa çalışma primi alacaklarının da hatalı hesaplandığını, zamanaşımı yönünden yapılan değerlendirmenin hatalı olduğunu, alacaklara işletilen faiz başlangıç tarihi ve türünün de isabetsiz olduğunu ileri sürerek davanın reddine karar verilmek üzere İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Dairece verilen 28.12.2020 tarihli gönderme kararı içeriğine, İlk Derece Mahkemesince kararın gereğinin yerine getirilmesine, oluşan usuli kazanılmış haklara, davalı istinaf sebepleri ile kamu düzenine ilişkin nedenlere göre yapılan incelemede teknik bilirkişi raporu ile hesap bilirkişi raporu içeriği de dikkate alındığında, İlk Derece Mahkemesinin uyuşmazlığa uygulanacak hukuk kurallarının tespiti ile vakıa değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf başvurusunda belirttiği gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle davanın reddine karar verlmek üzere Bölge Adliye Mahkemesinin başvurunun esastan reddine ilişkin kararının ortadan kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının Yönetmelik kapsamına giren işlerde çalışıp çalışmadığı, buna göre kısa çalışma primi ve fazla çalışma alacağının ispatı, hesaplanması, uygulanan faizin türü ve başlangıç tarihi hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2.16.07.2013 tarih ve 28709 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedibuçuk Saat Veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik) hükümleri.
3. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun ilgili hükümleri.
4. 6098 sayılı ... Borçlar Kanunu'nun 117 nci maddesi şöyledir:
"Muaccel bir borcun borçlusu, alacaklının ihtarıyla temerrüde düşer.
Borcun ifa edileceği gün, birlikte belirlenmiş veya sözleşmede saklı tutulan bir hakka dayanarak taraflardan biri usulüne uygun bir bildirimde bulunmak suretiyle belirlemişse, bugünün geçmesiyle; haksız fiilde fiilin işlendiği, sebepsiz zenginleşmede ise zenginleşmenin gerçekleştiği tarihte borçlu temerrüde düşmüş olur. Ancak sebepsiz zenginleşenin iyiniyetli olduğu hâllerde temerrüt için bildirim şarttır."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki (5) numaralı paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. İşyerinde uygulanan toplu ... sözleşmesinin "Ücretler ve Ödeme Şekilleri" başlıklı 51 inci maddesinin (a) bendinde; "işçilik ücretleri, işyerinin ve işin özelliklerine göre genel olarak saat ücreti ve parçabaşı ücret şekillerinden biriyle ayda bir ödenir", (b) bendinde ise "İşyerinde ücretler en geç çalışılan ayın son günü olan 14'ünde ödenir. Arızi hâllerde ücretler 14'ünü takip eden 3 ... günü içinde ödenir." hükmü bulunmaktadır. Toplu ... sözleşmesinin "Fazla süreli ve Fazla çalışma ücreti" başlıklı 54 üncü maddesinin (c) bendinde de fazla süreli ve fazla çalışma ücretlerinin o ayı takip eden aybaşında ödenen normal ücreti ile birlikte tamamının ödeneceği ifade edilmiştir.
3. Davacı vekili, dava ve ıslah dilekçesinde fazla çalışma ücreti yönünden işyerinde yürürlükte olan toplu ... sözleşmesinde belirlenen temerrüt tarihlerinden itibaren en yüksek işletme kredisi faizi talebinde bulunmuştur.
4. Davacı vekili 24.05.2018 tarihli ıslah dilekçesinde, ıslah zamanaşımına uğrayan alacak miktarının da dikkate alındığını belirterek arttırımda bulunmuştur. İlk Derece Mahkemesince 24.05.2018 tarihli celsede ıslah dilekçesi davalı tarafa elden tebliğ edilmiş olup davalı tarafça aynı tarihte ıslah zamanaşımı def'inde bulunulduğu anlaşılmaktadır.
5. İlk Derece Mahkemesince verilen kararda dava konusu fazla çalışma ücreti alacağına bilirkişi raporunda belirlenen ödeme tarihlerinden itibaren faize hükmedilmiş ise de davalının süresi içerisinde ileri sürdüğü ıslah zamanaşımı def'i dikkate alınmaksızın temerrüt tarihlerinin hatalı belirlendiği anlaşılmaktadır. Nitekim dava dilekçesinde talep edilen 500,00 TL fazla çalışma ücreti alacağı bakımından ilgili toplu ... sözleşmesi hükümleri uyarınca tespit edilecek alacak dönemlerinin ve temerrüt tarihlerinin dava zamanaşımı def'i dikkate alınarak belirlenmesi; ıslah dilekçesi ile arttırılan 5.783,61 TL fazla çalışma ücreti alacağı bakımından ise alacak dönemlerinin ve temerrüt tarihlerinin ıslah zamanaşımı def'i dikkate alınarak belirlenmesi gerekmektedir. İlk Derece Mahkemesince yalnızca dava zamanaşımı gözetilerek ve bu tarihten başlamak üzere temerrüt tarihinin belirlenmesi hatalı olmuştur.
6. Öte yandan, İlk Derece Mahkemesince hükme ve temerrüt tarihlerinin belirlenmesine esas alınan hesap raporunda, 15.01.2011-14.02.2012 tarihleri arasında hak kazanılan 174,98 TL fazla çalışma ücreti alacağı için temerrüt tarihinin 18.01.2011, 15.02.2011-28.02.2011 tarihleri arasında hak kazanılan 74,99 TL fazla çalışma ücreti alacağı için temerrüt tarihinin 18.02.2011 olarak belirlenmesi de işyerinde yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmesi hükümlerine aykırı olmuştur.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
....02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.