"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 28. Hukuk Dairesi
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... ... 9. ... Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılamada; ... Bölge Adliye Mahkemesi 48. Hukuk Dairesinin 2020/4382 Esas sayılı dava dosyası ile asıl dava dosyası arasında hukuki ve fiili bağlantı bulunduğu gerekçesi ile birleştirilmelerine karar verildiğinden asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin asıl ve birleşen davaya dair kararı davacı ... davalı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda;
Davacı ... davalı vekillerinin gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, davacı ... davalı vekillerince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 25.10.2022 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı vekili ... ... ... ile davacı asıl ve davalı vekili ... geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların ve davacı asılın sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1.Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı işverenin yurt dışında aldığı işler neticesinde ... Barajı/...-... işinde proje müdürü olarak çalıştığını, davacının ücretinin aylık ... 15.000,00 USD olduğunu, dört ayda bir bir aylık ücret tutarında ikramiye olduğunu, yapılan işin kabulünden sonra on iki aylık ücret tutarında prim alacağı olduğunu, projenin büyük kısmı tamamlanmasına rağmen ... sözleşmesinin feshedildiğini belirterek ücret, ikramiye, prim ve bakiye süre ücreti alacaklarının davalıdan tahsilini talep etmiştir.
2. Birleşen davada davacı (asıl davada davalı) vekili dava dilekçesinde; davalı işçinin davacı Şirketin işyerinde 21.6.2013 - 26.6.2014 tarihleri arasında 1 yıl 5 gün çalıştığını, bu sürede aylık 15.000,00 USD üzerinden hak kazandığı toplam ücret alacağının 182.500,00 dolar olduğunu, davalı işçiye ise toplam 204,500,00 USD ödendiğini, bu duruma göre davalıya 22.000,00 USD fazla ödeme yapıldığını, bu durumun banka kayıtlarıyla belli olduğunu, bunun yanında davalıya ...'a gittiğinde 21.6.2013 tarihinde 13.000,00 USD avans ödendiği ve bu şekilde davalıya sehven 35.000,00 USD fazla ödeme yapıldığını belirterek, fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla 35.000,00 USD alacağın davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacı işçinin ... İnş. Şirketinde çalıştığını, davalı Şirkette çalışmadığını, 21.....2013-26.....2014 tarihleri arasında çalıştığını, davalı Şirketin ... ve ...'da inşaat projesinin olmadığını, davacının ücret ve ikramiye alacağının ödendiğini, kesin kabul söz konusu olmadığı için prim alacağına hak kazanamayacağını, davacının ... sözleşmesine aykırı davrandığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleşen davada davalı (asıl davada davacı) vekili cevap dilekçesinde; davanın kabul edilmediğini, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre açılan davanın bir yıllık zamanaşımına tabi olduğunu, davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 10.09.2019 tarihli ve 2019/86 Esas, 2019/315 Karar sayılı kararıyla ... sözleşmesi, ticaret sicil kayıtları ve tanık beyanlarına göre davalı Şirket ile dava dışı ... İnşaat ve Taah. Ltd. Şti. arasında asıl-alt işveren ilişkisinin olduğu, davalı işverence ödendiği ispatlanamayan ikramiye alacaklarının kıstelyevm usulüyle hesaplandığı, ... tamamlanmadan davacının ... sözleşmesinin davalı işverence sona erdirildiği, işçinin prime hak kazanması için işyerinde prim ödemesini gerektiren dönemin sonuna kadar çalışmış olması gerekmediği, işyerinde çalışılan süreyle sınırlı olmak üzere işçinin prim talep ... bulunduğu, davacının çalıştığı süre göz önünde bulundurularak kıstelyevm usulüyle prim alacağının hüküm altına alındığı gerekçe gösterilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ... davalı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesinin 01.10.2020 tarihli ve 2019/2980 Esas, 2020/1507 Karar sayılı kararıyla
"...
Davacı ... davalı temsilcileri arasında imzalanmış olan ... sözleşmesi, davalı vekilinin istinaf nedenleri açısından incelendiğinde, söz konusu sözleşmenin ... Barajı Rehabilitasyon-Faz 1- ... -... işine ilişkin olduğu, söz konusu sözleşmenin ... in Kabulünün yapılması tarihine kadar süreceğinin kararlaştırıldığı, ayrca, taraflar arasında ihtilaf konusu olan İşin bitimi halinde ödenecek olan prim alacağı yönünden de açık bir hüküm bulunduğu, sözleşmenin 9. Maddesinde " Çalışan, işin tüm süresince şantiyede çalışıp kesin kabul işlerini yaptırması halinde 12 aylık ücretini Prim olarak almaya hak kazanacaktır." düzenlemesinin yer aldığı, ayrıca aynı sözleşmenin 11. Maddesinde " İşveren çalışanın bu ... akdini işin süresinden önce herhangi bir gerekçe göstermeksizin feshedebilir. Bu halde çalışanın fesih tarihine kadar olan hakları ödenir. Çalışana ayrıca ve ilaveten başka hiç bir sebeple ilave ödeme yapılmaz. " düzenlemesinin de yer aldığı, her ne kadar davalı vekilince, davacının ... akdinin istifa nedeniyle sonlandığı, davacının Projenin ve çalışanlarının ... sağlığı ve güvenliği önlemlerini almadığı için işin durmasına sebebiyet verdiği, davacının 26.....2014 tarihinde işten ayrılmak zorunda kaldığı ve hizmet akdinin sonlandığı hususu savunulmuş ise de, istifaya ilişkin her hangi bir dilekçenin olmadığı, davalı tarafın da kabulünde olup, bu durumu ispatlamaya yarar başka bir delil de sunulmadığından, davacının ... akdinin istifa ile sonlandığına yönelik davalı vekilinin itirazı kabul edilmemiştir. Buna göre, davacının ... akdinin süresinden önce sonlanması nedeniyle taraflar arasındaki ... sözleşmesinin 9 ve 11. Maddeleri göz önüne alınarak kıstelyevm usulü uygulanmak suretiyle belirlenen ... bitimi nedeniyle prim alacağına yönelik bilirkişi raporundaki hesaplamanın dosya kapsamına uygun olduğu kabul edilerek davalı vekilinin bu itirazı kabul edilmemiştir.
... HMK Madde 176-" (1) Taraflardan her biri, yapmış olduğu usul işlemlerini kısmen veya tamamen ıslah edebilir. (2) Aynı davada, taraflar ancak bir kez ıslah yoluna başvurabilir." şeklindeki açık hüküm gereğince ikinci ıslah dilekçesi verilmesi yasaya aykırı olmakla, ikramiye alacağı bakımından davanın tespit davası olarak karara bağlanarak, ikramiye alacağının tespitine karar verilmek suretiyle yerel mahkemenin ikramiye alacağı ile ilgili vermiş olduğu kararın kaldırılmasına karar verilmiştir." şeklindeki gerekçe ile davalı tarafın istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ... davalı vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 30.03.2021 tarihli ve 2020/8349 Esas, 2021/7184 Karar sayılı bozma ilâmında tarafların diğer temyiz itirazlarının reddine karar verilerek
"...Taraflar arasındaki uyuşmazlık davacının prim alacağına hak kazanıp kazanmadığı noktasındadır. Davacı taraf sözleşme uyarınca işin kesin kabulü halinde on iki aylık ücreti tutarında prime hak kazanacağını, projenin büyük kısmının bitmiş olmasına rağmen prim alacağının ödenmediğini belirtmiştir. Davalı taraf ise davacının inşaat projesinin kesin kabulü durumunda on iki aylık ücretinin prim olarak verileceğinin kararlaştırıldığını, projede kesin kabul yaptırılamadığını ve bu nedenle davacının prim alacağına hak kazanmadığını beyan etmiştir.
Davacının ... Sözleşmesinin 9. maddesinde çalışanın ... süresince şantiyede çalışıp kesin kabul işlerini yaptırması halinde oniki aylık ücretini prim olarak almaya hak kazanacağının belirtildiği anlaşılmaktadır. Davacının kesin kabul işlemi yapılmadan işten ayrıldığı sabittir. Hal böyle olunca ... sözleşmesi dikkate alındığında davacının prim alacağına hak kazanmadığının kabulü ile reddine karar verilmesi gerekli iken yazılı gerekçe ile hüküm altına alınması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
3-Bölge Adliye Mahkemesi tarafından hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının ....05.2013-26.....2014 tarihleri arasında 1 yıl 21 gün çalışmasının bulunduğu belirtirelerek hesaplamalar yapılmıştır. Davacının kabul edilen çalışma tarihleri dikkate alındığında hizmet süresinin 1 yıl 1 ... 21 gün olduğu anlaşılmakta olup hatalı olarak tespit edilen hizmet süresine göre alacakların hesaplanması yerinde değildir..." gerekçesiyle temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile
"...dairemizce Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin bozma kararına uyulmuştur. Dairemizce uyulan bozma kararındaki gerekçeye göre, davacının prim alacağı bulunmadığı anlaşılmakla bu alacak talebinin reddine karar verilmiş, Yargıtay bozma ilamında belirtilen hizmet süresi de dikkate alınarak yeniden yargılama yapılmıştır. Aralarında hukuki ve fiili bağlantı bulanan ... Bölge Adliye Mahkemesi 48.Hukuk Dairesi 03.12.2021 tarihli, 2020/4382 E. ve 2021/1894 K. Nolu kararında dosya Dairemizin 2021/1526 E. Nolu ... bu dosyası ile birleştirilmiş, yargılamaya Dairemizce devam edilerek her iki dosya da tarafların talep ettikleri alacaklar ve dönemlerin aynı olması nedeniyle bilirkişiden rapor aldırılmıştır. İncelenen hesap raporuna göre, davalı tarafından sunulan ilave tediye makbuzu Dairemizce alacağın ödendiğine dair yazılı delil olarak kabul edilmiş buna göre, Dairemizdeki asıl dosya olan 2021/1526 sayılı dosya bakımından davacının ücret alacağı bulunmadığı, ancak ikramiye alacağından 5875 USD eksik ödeme yapıldığı tespit edilmiş buna göre karar verilmiştir. Yine dosya kapsamına uygun bilirkişi hesap raporundaki hesaplamalar dikkate alınarak, Dairemizin bu dosyası ile birleşen ve davalı ...Ş. Nin davacısı olduğu ... Bölge Adliye Mahkemesi 48.Hukuk Dairesi 03.12.2021 tarihli, 2020/4382 E nolu dosyası bakımından ise davacı ...Ş. Nin davacıdan alacağı bulunmadığı anlaşılmış bu dosya bakımından da davanını reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. ... " gerekçesiyle asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın ise reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı birleşen davada davalı vekili ile davalı birleşen davada davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı birleşen davada davalı vekili temyiz dilekçesinde; ... sözleşmesi davalı işverence haksız olarak feshedildiğinden davacının prim alacağının reddinin hatalı olduğunu, davacı lehine hükmedilen vekâlet ücretinin ve ikramiye alacağının tahsiline hükmedilmemesinin hatalı olduğunu, ücret ve bakiye süre ücreti alacaklarının reddinin doğru olmadığını ... sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz başvurusunda bulunmuştur.
2. Davalı birleşen davada davacı vekili temyiz dilekçesinde; hükme esas alınan bilirkişi raporunun hatalı olduğunu, davacının yurt içinde bulunduğu süreler dikkate alınmadan hesaplama yapıldığını, davacının yurt içinde fazladan bulunduğu 30 gün gözetildiğinde davacının prim ve izin alacakları yönünden işverene 18.750,00 USD borçlu olduğunu ... sürerek kararın bozulmasını talep etmişir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre asıl davada uyuşmazlık prim alacağı ile çalışma süresine, birleşen davada ise hükmedilen vekâlet ücretine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 13 üncü maddesinin ilgili bölümü şöyledir :
"(1) Bu Tarifenin ikinci kısmının ikinci bölümünde gösterilen hukuki yardımların konusu para veya para ile değerlendirilebiliyor ise avukatlık ücreti, davanın görüldüğü mahkeme için bu Tarifenin ikinci kısmında belirtilen maktu ücretlerin altında kalmamak kaydıyla (7 nci maddenin ikinci fıkrası, 10 uncu maddenin üçüncü fıkrası ile 12 nci maddenin birinci fıkrası, 16 ncı maddenin ikinci fıkrası hükümleri saklı kalmak kaydıyla) bu Tarifenin üçüncü kısmına göre belirlenir.
(2) Ancak, hükmedilen ücret kabul veya reddedilen miktarı geçemez.
..."3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesinin asıl davaya yönelik kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; taraf vekillerince temyiz dilekçelerinde ... sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
2. Birleşen dava yönünden ise tarafların iddia, tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı birleşen davada davacı vekilinin tüm, davacı birleşen davada davalı vekilinin aşağıda yer alan (3) numaralı paragrafın dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Somut olayda, birleşen davada reddine hükmedilen dava konusu alacak toplamının 35.000,00 USD olduğu, karar tarihine (18.05.2022) göre Merkez Bankası tarafından ilan edilen gösterge niteliğindeki (efektif satış) döviz kuru (15,9731 TL) uyarınca reddedilen alacağın 559.058,50 TL'ye karşılık geldiği anlaşılmaktadır. Söz konusu tutar ve karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne göre davacı birleşen davada davalı lehine 45.002,93 TL vekâlet ücreti takdir edilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması hatalı olup bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Taraf vekillerinin asıl davaya yönelik tüm temyiz itirazları ile birleşen davada davalı (asıl davada davacı) tarafın diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Birleşen davada davalı tarafın (asıl davada davacı) Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasında yer alan “3- Davalı kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan avukatlık asgari ücret tarifesi gereğince hesaplanan 5,100,00 TL vekalet ücretinin davacı ...dan alınarak davalı ... a verilmesine, ” ibaresinin çıkartılarak yerine “3- Davalı kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesaplanan 45.002,93 TL vekâlet ücretinin davacı ...Ş. den alınarak davalı ...'a verilmesine,” ibaresinin yazılması suretiyle hükmün bu şekilde DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacı birleşen davada davalı yararına takdir edilen 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davalı birleşen davada davacıya yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davacı birleşen davada davalıya iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.