"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... (Bakanlık) tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Bakanlık tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın 11.09.2019 tarihli ve 30885 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan işkolu tespitine konu Vezirköprü Belediyesi/Vezir İmar Enerji San. Tic. Ltd. Şti. işverenliğine bağlı 1111315.055 sicil numaralı işyerlerinde yapılan işlerin, İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret büro eğitim ve ... sanatlar işkoluna, işverenliğe bağlı 1114165.055, 1114710.055, 1114700.055 ve 1114704.055 sicil numaralı işyerlerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkoluna girdiğine dair 2019/108 karar No.lu işkolu tespiti kararının 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun (5393 sayılı Kanun) 14 üncü maddesinin (a) bendinde ve 15 ... maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer ... yasal düzenlemelere, Yargıtay içtihatlarına ve doktrin görüşlerine açıkça aykırı olduğunu iddia ederek 2019/108 karar numaralı işkolu tespiti kararının iptali ile sözkonusu işyerlerinin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdinin tespitini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; davacının ilgili yasal mevzuat gereği süresi içerisinde dava açıp açmadığı hususunun tetkiki ile açılmadığının tespiti hâlinde davanın süre yönünden reddini talep ettiklerini, davacı Sendika tarafından müvekkili Bakanlığa gönderilen 08.11.2018 tarihli ve 85930 sayılı yazı ile Vezirköprü Belediye Başkanlığının iştiraki olarak faaliyet gösteren Vezir İmar Eserji San. Tic. Ltd. Şti. unvanlı işyerinde yapılan işlerin hangi işkoluna girdiğinin belirlenmesinin istendiğini, müvekkili Bakanlık tarafından yapılan incelemede Vezir İmar Enerji San. Tic. Ltd. Şti. unvanlı işverenliğin "... ... ... Mahallesi ... Caddesi ... ... Merkezi Kat: 2 No: 41/20 Vezirköprü-..." adresinde yaptığı işin büro faaliyetleri olduğu bu nedenle işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinde belirtilen 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkoluna girdiğini, "... ... ... Mahallesi ... Caddesi Dış Kapı No:41 Vezirköprü-..." adresinde yaptığı işin otelcilik, konaklama faaliyetleri olduğu, bu nedenle işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinde belirtilen 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkollarına girdiği, işverenliğin "... Cami Mahallesi Örgenerat ... ... Caddesi No:2 Vezirköprü/..." adresinde yaptığı işin halka açık olacak şekilde cafe ve çay bahçesi faaliyetleri olduğu, bu nedenle işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinde belirtilen 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkollarına girdiğini, işverenliğin "Cumhuriyet Mahallesi ...: Caddesi No:32 Vezirköprü/..." adresinde yaptığı işin halka açık olacak şekilde cafe ve çay bahçesi faaliyetleri olduğu, bu nedenle işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinde belirtilen 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkollarına girdiğini, işverenliğin "... Mahallesi ... Caddesi No:72 Vezirköprü-..." adresinde yaptığı işin halka açık olacak şekilde cafe ve çay bahçesi faaliyetleri olduğu, bu nedenle işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinde belirtilen 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkollarına girdiğinin 27.05.2019 tarihli müvekkili Bakanlık Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının inceleme raporu ile tespit edildiğini, kararın 11.09.2019 tarihli ve 30885 sayılı Resmî Gazete'de yayımlandığını, müvekkili Bakanlık tarafından yapılan işkolu tespitinin hukuka uygun olup hiçbir şekilde hukuka aykırılığın mevcut olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; yapılan işin niteliğine bakılmaksızın asıl ... yardımcı ... bakışı ile diğer işkollarına giren işlerin hepsini Belediyenin asıl işi olarak görmenin işkollarına ilişkin düzenlemeye de aykırı olduğunu, 11.09.2019 tarihli ve 30885 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2019/108 sayılı işkolu tespiti kararının uygulamaya, hukuki düzenlemenin açık ifadesine ve emsal yargı kararlarına uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Diğer davalılar cevap dilekçesi sunmamışlardır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; tespit konusu işyerlerinin ait olduğu işveren Şirketin %100 oranında hissesinin Vezirköprü Belediye Başkanlığına ait olduğu ve buna göre 5393 sayılı Kanun’un 70 ... maddesi kapsamında Belediye Şirketi olduğunun anlaşıldığı, davanın 15 günlük yasal süre içinde açıldığı, somut uyuşmazlıkta Belediye Şirketi niteliğini haiz Vezir İmar Enerji Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.ne ait olan tespit konusu işyerlerinde belediye hizmeti niteliğinde faaliyetler yürütüldüğünden bilirkişi raporunun sonuç kısmına itibar edilmeyerek tespit konusu işyerlerinin genel işler işkoluna dâhil olduğunun kabul edildiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık ve davalı ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve kanuna aykırı karar verdiğini, işverenin hukuki statüsünün ve örgütlenmesinin Belediyeye olan bağlılığı ile birlikte ortaya konulması ve sonrasında iddiaya konu olan işyerinde yürütülen mal ve hizmet üretimi işinin aynı zamanda Belediye tarafından da yürütülüp yürütülmediği hizmetlerinin Belediyeye ait olup olmadığının tartışılması gerektiğini, işverenliğin ... il sınırlan içerisinde kurulu ve incelemeye tâbi işyerlerine ait Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) nezdinde yer ... sicil numaraları ve çalışma konularına bakıldığında işyerlerinin her biri için sigorta sicil numarasının bulunması, bu işlerde uzmanlık konusuna göre istihdama gidilmiş olması ve belli bir faaliyetin kendi içinde kotarılabilmesi dikkate alımarak anılan faaliyetlerin 4857 sayılı ... Kanunu'nun 2 nci maddesi bağlamında ayrı birer işyeri olduklarının değerlendirildiğini, işletme düzeyinde değil işyeri düzeyinde bir tespitte bulunulduğunu, Şirkete bağlı işyerlerinin işkolunun farklı olması durumunda kanuna bir aykırılık bulunmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve kanuna aykırı olduğunu, işkolu tespit davalarında %1 barajını geçen sendikaların taraf gösterilmesi gerekirken, bu koşula uymayan sendikaların taraf gösterilmesinin hatalı olduğunu, davalı işyerinde görülen ve davalı Sendika işkolunda sayılan hizmetlerin niteliği itibarıyla 18 numaralı konaklama ve eğlence işkoluna girdiğinin Bakanlık incelemesi ile tespit edildiğini, böylelikle İlk Derece Mahkemesinin bu tespite aykırı şekilde davalı ... aleyhine hüküm kurulmasının hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; somut uyuşmazlıkta belediye Şirketi niteliğini haiz Vezir İmar Enerji Sanayi ve Ticaret Lt. Şti.ne ait olan tespite konu bu işyerlerinde belediye hizmeti niteliğinde faaliyetler yürütüldüğünden, tespit konusu işyerinin genel işler işkoluna dâhil olduğunun tespitine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamakta olup Bakanlık ve ... vekillerinin buna ilişkin istinaf itirazlarının yerinde olmadığı, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2022/8630 Esas, 2022/10016 Karar ve 2022/2657 Esas, 2022/2949 Karar sayılı ilâmlarının da benzer mahiyette olduğu gerekçesiyle istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Bakanlık vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 ve 5 ... maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 ... maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş ... içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) ... bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 ... maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş ... içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı Bakanlık vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.