"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 19. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı Şirketin bağımsız bir işyeri olmadığını, bu nedenle yalnızca bu işyerinde geçerli olmak üzere işyeri toplu ... sözleşmesinin mümkün olmadığını, işletme düzeyinde toplu ... sözleşmesi yapılmasının kanuni zorunluluk olduğunu, alkollü içki üretim ve satış faaliyetinin yerine getirilmesi için oluşturulmuş organizasyon içinde yer ... tüm işyerlerinin bir bütün olarak kabul edilmesinin zorunluluk olduğunu, davacı Şirket ile dava dışı ... Alkollü İçecekler AŞ'nin alkollü içki üretim ve satış faaliyetini gerçekleştirme amacına yönelik olarak aynı organizasyon içinde yer aldığını, davacı Şirkete ilişkin olarak verilmiş bir işkolu tespit kararı bulunmadığını, öncelikle Şirket hakkında işkolu tespiti yapılması gerektiğini, yetki tespiti isteyen Sendikanın işyeri ile aynı işkolunda olup olmadığının dahi incelenmediğini, işyerinin dâhil olduğu işkolundan farklı bir işkolundaki sendikaya olan üyeliklerin geçersiz olduğunu, yetki tespiti için başvuru tarihinde işletmede 234 kişi bulunduğunu, ... Alkollü İçecekler AŞ çalışanlarının da gözönünde bulundurulması gerektiğini, sendika üyelerinin içerisinde istifa eden çalışan olup olmadığının tespiti gerektiğini, Sendikanın üye sayısına da itiraz ettiklerini, Sendikanın işyeri bazında da yeterli çoğunluğunun bulunmadığını iddia ederek yetki tespiti kararının iptalini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... (Bakanlık) vekili cevap dilekçesinde; uyuşmazlıkta görevli makamın bulunduğu yer mahkemesinin yetkili olduğunu, eldeki uyuşmazlıkta görevli makam ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü olduğundan görevli mahkemenin ... sendikal davalarla bakmakla yetkili ... mahkemesi olduğunu, bu nedenle ... Asliye Hukuk Mahkemesinin yetkisiz olduğunu, müvekkili Bakanlığın bu davada yasal hasım olduğunu, davanın yetki tespit yazısının tebliğden itibaren altı ... günü içerisinde açılıp açılmadığının tetkiki ile yasal sürede açılmamış olması hâlinde süre yönünden reddine karar verilmesi gerektiğini, davacı Şirketin aynı işkolunda bir işyeri olduğu için işyeri düzeyinde tespit yapıldığını, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) "Tanımlar" başlıklı ikinci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde işletme toplu ... sözleşmesinin; "Bir ... veya tüzel kişiye ya da bir kamu kurum veya kuruluşuna ait aynı işkolundaki birden çok işyerini kapsayan sözleşme" olarak tanımlanmakta olduğunu, yetki tespit raporu düzenlenirken davacı Şirketin 2 No.lu gıda sanayi işkolunda kurulu bulunan bir işyeri tespit edilmiş olduğunu ve işyeri düzeyinde yetki tespiti düzenlendiğini, bu tespitler resmî kayıt üzerinden yapıldığından davacının "birden fazla işyeri olması sebebiyle tespitin işletme düzeyinde yapılması gerektiği" iddiasının dayanağı bulunmadığını, yetki tespiti yapılan 03.03.2022 tarihine kadar davacı Şirketin işkolu tespit/itiraz başvurusu bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının itiraz dilekçesi ekinde somut deliller yer almaması nedeniyle 6356 sayılı Kanun'un 43 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca itirazın incelenmeksizin reddinin gerektiğini, aynı Kanun'un 41 ... maddesinin yedinci fıkrası uyarınca Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan bildirimlere göre başvuru tarihi itibarıyla 155 işçinin 84'ünün üye olduğunu, dolayısıyla üye sayısının toplam işçi sayısının 50+1'den fazla olması nedeniyle itirazın yerinde olmadığını, 6356 sayılı Kanun'un 5 ... maddesinin ikinci fıkrası uyarınca işkolu değişikliği itirazının bu dava yönünden bekletici mesele sayılamayacağını, çoğunluk tespiti yapılan işyerinin bağımsız bir işyeri olmadığı iddiasının yerinde olmadığını, ... ... mahkemelerinin yetkili olduğunu, yetki tespitinin davacıya tebliği tarihinden itibaren 6 ... günü içerisinde davanın açılması gerektiğini, dava dilekçesinin dava açılmadan önce görevli makama kaydettirilmesinin dava şartı olarak öngörüldüğünü savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Sendikanın 03.03.2022 tarihli yetki tespit başvurusu üzerine diğer davalı Bakanlığın 04.03.2022 tarihli ve 103034 sayılı yazısına göre davacı Şirketin belirtilen "TOB ... Mah. ... ... Cad. No: 10 .../..." adresindeki işyerinde davalı Sendikanın 03.03.2022 başvuru tarihi itibarıyla çalışan toplam 155 işçi bulunduğu, yetki başvurusunda bulunan sendika üye sayısının ise 84 olduğu, işyeri bazında %54,19 üye sayısı itibarıyla davalı Sendikanın davacı işyerinde toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğunun tespitine ilişkin kararda usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; davacı Şirketin ... Alkollü İçecekler AŞ ile birlikte alkollü içki üretim ve satış faaliyetinin yerine getirilmesi için oluşturulmuş bir organizasyon içerisinde yer aldığını, bu nedenle yalnızca bu işyerinde geçerli olmak üzere işyeri toplu ... sözleşmesi mümkün olmayıp işletme düzeyinde işletme toplu ... sözleşmesi yapılmasının kanuni zorunluluk olduğunu, dolayısıyla toplam işçi sayısı göz önünde bulundurulduğunda işyerinde çalışan işçilerin %40'ından fazla çoğunluğun sağlanamadığını, İlk Derece Mahkemesinden M.Ö. ile N.S'nin tanık olarak dinlenmesi ve keşif ve bilirkişi incelemesi yapılması talep edilmiş ise de delillerinin toplanması ve tanıklarının dinlenilmesi talepleri karşılanmadan davanın reddine karar verildiğini, davalı ...-... Sendikasının yetki tespiti için yeterli çoğunluğa ulaşamadığını, işletmede toplam 234 kişi bulunduğunu, işletme olması nedeniyle müvekkili Şirket çalışanlarının yanında ... Alkollü İçecekler AŞ çalışanlarının da göz önünde bulundurulması gerektiğini, davacı Şirkete ilişkin olarak Bakanlık tarafından verilmiş olan işkolu tespit kararı bulunmadığını, kanuni düzenlemeler gereği işçi ve işveren sendikalarının işkolu esasına göre kurulması ve faaliyette bulunmasının esas olduğunu, dolayısıyla Bakanlık tarafından davacı Şirket hakkında işkolu tespiti yapılması ve mevzuata uygun şekilde bu tespitin Resmî Gazete'de ilan edilmesi ve kesinleşmesinin beklenmesi gerektiğini, Bakanlık tarafından yetki tespiti isteyen Sendikanın işyeri ile aynı işkolunda olup olmadığını dahi incelemeden böyle bir olumlu yetki tespiti işlemi yapmasının açıkça hukuka aykırı olduğunu, davacı Şirket tarafından 16.03.2022 tarihinde işkolunun ilk kez tespiti için Bakanlığa başvuruda bulunulduğunu, İlk Derece Mahkemesi tarafından bu başvurunun sonucunun sorulmasına karar verilmesini ve sonucuna göre davaya devam edilmesini talep ettiklerini, her üyenin e-Devlet kapısı üzerinden çekilme bildiriminde bulunmak suretiyle üyelikten çekilmesinin mümkün olduğunu, çekilmenin Sendikaya bildirim tarihinden itibaren bir ay sonra geçerlilik kazandığını, üyelikten çekildiği hâlde bu bir aylık süre nedeniyle 84 kişi olduğu iddia edilen Sendika üyelerinin içerisinde istifa eden çalışanların olup olmadığının tespiti gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; işveren tarafından 16.03.2022 tarihinde işkoluna ilişkin ileri sürülen beyan ve itirazın açık kanuni düzenleme gereği mevcut yetki uyuşmazlığında ileri sürülemeyeceği ve bu talebin ancak bir sonraki dönem için geçerli olabileceği kanaatine varıldığı, hukuk devleti kavramı çerçevesinde hukuki belirlilik ve hukuki öngörülebilirlik ilkeleri nazara alındığında da uyuşmazlığın yetki tespiti için başvuru tarihindeki hukuki duruma göre değerlendirilmesinin gerektiği, nitekim davalı Sendikanın Bakanlık kayıtlarına güvenerek örgütlenme faaliyetini yürüttüğü ve çoğunluk tespitine dair talepte bulunduğu gözetildiğinde; yetki tespit başvuru tarihinden sonra ileri sürülen işkolu itirazının dikkate alınmasının belirtilen ilkelere aykırılık teşkil edeceği, İlk Derece Mahkemesince taraflarca gösterilen delillerin toplanmasında, değerlendirilmesinde usul ve esas bakımından hukuka aykırılık bulunmadığı, özellikle davacının iddiaları kapsamında tanıkla ispat edilebilecek bir husus bulunmadığı gibi keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmasını gerektirir bir durum da olmadığı, davacı tarafça ileri sürülen istinaf sebeplerinin yerinde olmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; müvekkili Şirketin ... Alkollü İçecekler AŞ ile birlikte alkollü içki üretim ve satış faaliyetini yerine getirmesi için oluşturulmuş bir organizasyon içinde yer aldığını, işletme düzeyinde toplu ... sözleşmesi yapılması gerektiğini, tanıklar dinlenmeden ve bilirkişi incelemesi yaptırılmadan karar verilmiş olması sebebi ile ... yargılanma hakkının ihlal edildiğini, müvekkili Şirket ile ilgili olarak Bakanlık tarafından verilmiş bir işkolu tespit kararı bulunmadığını, her iki işyerinde çalışan işçi sayısının yetki tespitinde dikkate alınması gerektiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 ... ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 ... maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şu şekildedir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını ... işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.