"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2429 E., 2023/402 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 31. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/146 E., 2022/675 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda Gümüşhane Asliye Hukuk (...) Mahkemesinin 14.10.2020 tarihli ve 2019/237 Esas, 2020/428 Karar sayılı kararı ile ... ... mahkemelerinin yetkili olduğundan bahisle davanın yetkisizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın istinaf edilmeksizin kesinleşmesi sonrası davacı vekilinin talebi üzerine gönderilen yetkili İlk Derece Mahkemesi tarafından yapılan yargılamada davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğünün 15.05.2019 tarihli ve 58736034-103.02-E.1243929 sayılı yetki tespit yazısının müvekkiline 21.05.2019 tarihinde bildirildiğini, ilgili mevzuat gereğince Sendikanın müvekkili işyerinde çalışan ve sendika üyesi olan işçileri gösterir bir listenin müvekkiline tebliğ etmesi zorunluluğu bulunduğunu, müvekkiline bahsi geçen nitelikte bir liste gönderilmediğini, dava konusu yetki tespitinin 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) aradığı şartları taşımadığını, Bakanlıkça işletmede örgütlenme koşulunun sağlandığı kabul edilerek işletme toplu ... sözleşmesi şartlarına göre yapılan tespitin yerinde olmadığını, müvekkilinin işletme değil işyeri niteliğini haiz olduğunu, dava dilekçesi ekinde sunulan personel listesinde yer alan işçilerin dikkate alınması gerektiğini, müvekkili Şirket işyerinde 428 işçi çalıştığını, 6356 sayılı Kanun'da aranan sayısal çoğunluğun sağlanmadığını beyanla Bakanlığının 15.05.2019 tarihli ve 58736034-103.02-E.1243929 sayılı yetki tespit belgesinin iptaline, davalı Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; 6356 sayılı Kanun'un 41 inci maddesi uyarınca Bakanlığın yetkili sendikanın belirlenmesinde Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan bildirimleri esas aldığını, Bakanlıkça SGK'dan alınan verilere göre başvuru tarihi itibarıyla söz konusu işverenin İşkolları Yönetmeliği'nin 3 numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda faaliyet gösteren işyerlerinde toplam 322 işçinin çalıştığı ve 157 işçinin Maden-... Sendikasına üye olduğu tespit edilerek buna ilişkin 15.05.2019 tarihli 1243929 sayılı yetki tespiti yazısının taraflara gönderildiğini, davacının İşkolları Yönetmeliği'nin 3 numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda birden fazla işyerinin bulunduğunu, bu nedenle Bakanlıkça davalının aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunduğu gözetilerek yetki tespiti yapıldığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın süresinde ve görevli makama kayıt şartı yerine getirilerek açılıp açılmadığının tespit edilemediğini, yetki tespitine itiraz davasının işletme merkezinin bulunduğu ... mahkemesinde açılacağını, Bakanlık kayıtlarında davacının işletme merkezinin bulunduğu yerin ... olarak belirtildiğini, bu nedenle yetki yönünden davanın usulden reddinin gerektiğini, 15.05.2019 tarihli ve 58736034-103.03-E.1243929 sayılı yetki tespiti yazısında belirtilen işyerlerinde çalışan işçi sayısının 322 ve üye sayısının 157 olduğunun belirtildiğini, Sendikanın 6356 sayılı Kanun'un aradığı gerekli çoğunluğu sağladığının tespit edildiğini, somut hiçbir delil bulunmadığından davacı tarafın itirazlarının incelenmeksizin davanın reddi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Sendikanın 07.05.2019 tarihinde yetki tespit başvurusunda bulunduğu, başvuru tarihi itibarıyla davacı işverene ait İşkolları Yönetmeliği'nin 3 numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda iki işyeri bulunduğu, başvuru tarihi itibarıyla 322 çalışan olduğu, işçilerin %48,76'sının davalı Sendikaya üye olduğu, davalı Bakanlıkça davalı Sendikanın 6356 sayılı Kanun'un aradığı çoğunluğu sağladığı tespit edilerek yetki tespit kararı verildiği, bu kararın 17.05.2019 tarihinde davacı Şirkete tebliğ edildiği, itiraz dilekçesinin Gümüşhane Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğüne kaydettirilerek aynı gün davanın süresi içerisinde açıldığı, yetki tespit başvuru tarihi itibarıyla davalı işyerinde toplam 321 işçinin çalıştığı, Sendika kayıtlarına göre bu işçilerden 157'sinin davalı Sendikaya üye olduğu, bu sayıların yetki tespiti için aranan %40 oranını karşıladığının tespit edildiği, bu bağlamda işyeri bazında aranan yarıdan fazla çoğunluğun sağlandığı, davalı ... Bakanlığının 15.05.2019 tarihli ve 58736034-103.03-E.1243929 sayılı olumlu yetki tespiti işleminin yasal mevzuata uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davalı Sendikanın ibraz ettiği üyelik fişlerine göre çoğunluğun sağlanamadığının kök raporda tespit edildiğini, sonradan sunulan üyelik dökümlerini kabul etmediklerini, üyeliklerin ve üye listesinin müvekkiline de bildirilmediğini, dosyada bilirkişi raporları arasında çelişki bulunduğunu, çelişkinin giderilmediğini, yetki tespitinde Şirketin faaliyet alanına göre uzman bilirkişinin de bulunduğu heyetten rapor alınmasına ilişkin itirazlarının dikkate alınmadığını, işyerinde çalışan işçi sayısının 437 olduğunu, sunulan ilk listede 74, ikinci listede ise 157 işçinin sendika üyesi olduğunu, çoğunluğun sağlanmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Bakanlıkça e-Devlet sistem kayıtlarındaki sendika üyeliği dikkate alınarak tespit yapıldığı, bilirkişi raporuna ve ek rapora davacı tarafından yapılan itirazlarda çalışan işçi sayısına yönelik bir itiraz bulunmadığı, sendikalı işçi sayısı e-Devlet kayıtlarına göre belirlendiğinden davacı vekilinin istinaf sebeplerinin yerinde olmadığı, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, vakıa mahkemesi hâkiminin objektif, dosyadaki verilerle çelişmeyen tespitlerine ve uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarına göre İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu 15.05.2019 tarihli ve 58736034-103.03-E.1243929 sayılı yetki tespiti ile davalı Sendikanın davacıya ait işyerlerinde, işletme toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğu tespit edilmiş olup İlk Derece Mahkemesi tarafından karar gerekçesinde "... bu bağlamda işyeri bazında aranan yarıdan fazla çoğunluğun sağlandığı tespit edilmiş olup ..." ifadesinin maddi hataya dayalı olduğu kabul edilmiş ve bu husus esasa etkili görülmediğinden bozma nedeni yapılmamıştır.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.