"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1276 E., 2023/319 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kilis 1. Asliye Hukuk (...) Mahkemesi
SAYISI : 2018/183 E., 2020/389 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili firmanın hizmet alım ihaleleri kapsamında ... Elektrik İletim AŞ (...) Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde bulunan iletim trafo merkezleri ve entegre tesislerinin (bakım ve güvenlik koruma hizmetleri hariç) işletilmesi işlerini yürüttüğünü, müvekkili Şirketin işletme merkezinin Kilis’te olduğunu, 6552 sayılı ... Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun'un (6552 sayılı Kanun) yürürlüğe girmesiyle birlikte alt işveren nezdinde çalışan işçilerin sendikal haklara kavuşmasının önünün açıldığını, enerji sektöründe işletmecilik yapan firmalara ait işyerlerinde sendikal faaliyetlere başlanıldığını, bu kapsamda ... Sendikasının ... nezdinde toplu ... sözleşmesi yapmak üzere yetki tespiti başvurularında bulunduğunu, bunun üzerine Sendikaya toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğuna ilişkin belgelerin verildiğini, her ne kadar bu süreçte sektörde faaliyet gösteren firmaların gerek Çalışma Bakanlığına gerek ... Sendikasına gerek ... Genel Müdürlüğüne gerekse ilgili kurum ve kuruluşlara alt işveren konumunda olduklarını, işçilerle olan ilişkilerinin ihale sözleşmesi bedeli ile sınırlı olduğunu, asıl işveren ... Genel Müdürlüğüne ve kamu işveren sendikasına müracaat edilmesi gerektiğini ileri sürseler de itirazlarının dikkate alınmadığını, sürecin işlemeye devam ettiğini ve Yüksek Hakem Kurulu kararları ile alt işveren fırmaların peş peşe toplu ... sözleşmesi tarafı hâline getirildiğini, müvekkili firmaya ... Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından işbu itiraza konu edilen yetki tespiti yazısı gönderildiğini, Bakanlık yazısında Sendikanın 22.03.2018 tarihinde yetki tespiti başvurusunda bulunduğu, müvekkili firmanın 58 işçisinin bulunduğunu, bunlardan 48'inin sendika üyesi olduğunu, yapılan incelemede adı geçen Sendikanın kanunun aradığı gerekli çoğunluğu sağladığının tespit edildiği ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 42 nci maddesi gereğince durumun bildirildiğini, yazı ekinde gösterilen listede ise müvekkili firma nezdinde enerji işkolunda faaliyet gösteren 10 farklı işyerinin bulunduğunun belirtildiğini, müvekkili firma nezdindeki 10 işyerinin tamamının yapılmak istenen işletme toplu ... sözleşmesine tâbi olmadığını, Bakanlık yazısı ekinde gönderilen listede sayılan işyeri için ve burada çalışan veya çalışmakta olan işçiler için işletme toplu ... sözleşmesi düzenlemesinin hukuka aykırı olduğunu, Bakanlığın belirttiği işçi sayısı ile müvekkili firmanın hâlihazırda çalışanı olan işçi sayısı arasında farklılıklar bulunduğunu, sağlandığı ileri sürülen çoğunluğun tetkikinin gerektiğini, müvekkili firma ile toplu ... sözleşmesi imzalanmasının mümkün olmadığını, işletme toplu ... sözleşmesinin yapılamayacağını, Sendikanın sağladığı ileri sürülen çoğunluğun her bir işyeri için ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiğini, 6552 sayılı Kanun'un yürürlüğe girmesinden sonra ... Genel Müdürlüğünün ihalelerinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun (4734 sayılı Kanun) 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine tâbi hâle geldiğini, bu durumda 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun (4735 sayılı Kanun) 8 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca firmaların kamu işveren sendikalarını yetkilendirme ve toplu ... sözleşmeleri ile ortaya çıkacak sendikal hakların fiyat farkı olarak firmalara ödenmesinin mümkün olacağını, 6552 sayılı Kanun'un getirdiği istisnai düzenlemelerin işbu itiraza konu ihaleler için de uygulanması, işletme toplu ... sözleşmesinin yapılmaması, her bir işyeri için ayrı ayrı işyeri toplu ... sözleşmesi imzalanması, her bir işyeri için ayrı ayrı yetki şartlarının değerlendirilmesi, kamu işveren sendikalarının sürece dâhil edilmesi, neticede oluşacak fiyat farklarının firmalara ödenmesinin sağlanması, böylece mağduriyetlerin ortadan kaldırılmasının hem pratikte hem de hukuken bir zorunluluk olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle ... Çalışma Genel Müdürlüğünün 02.04.2018 tarihli ve 26851 sayılı yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; ... Sendikasının adı geçen işyerlerinde toplu ... sözleşmesi imzalamak için 6356 sayılı Kanun'un 42 nci maddesine göre başvuru yapması nedeniyle işyerlerinin ayrı ayrı değerlendirilmesinin mümkün olmadığını, davacı Şirkete ait İşkolları Yönetmeliği'nin 14 sıra numaralı enerji işkolunda yer alan 10 işyerinin bulunduğunu, başvuru tarihi itibarıyla 58 işçinin çalıştığını, 48 işçinin adı geçen Sendikaya üye olduğunu ve Kanun'da aranan gerekli çoğunluğu sağladığının tespit edildiğini, buna ilişkin 02.04.2018 tarihli ve 26851 sayılı yetki tespiti yazısının taraflara gönderildiğini, Bakanlıkça usul ve hukuka uygun olarak tesis edilen dava konusu işlemlerin iptalini gerektirecek bir hususun bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; Sendikanın, davacı Şirketin dava dışı ... Genel Müdürlüğünden ihale ile almış olduğu işyerlerinde yeterli sayıda işçinin üye kaydını sağladığını, sonrasında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına başvurarak işyerlerinde işletme toplu ... sözleşmesi yapmak üzere yetki tespiti yapılmasını talep ettiklerini, Bakanlık tarafından gerekli tahkikatın yapıldığını, 22.03.2018 başvuru tarihi itibarıyla davalı işyerlerinde çalışan 58 kişinin 48'inin sendika üyesi olduğunun tespit edildiğini, üye kayıt fişlerini dilekçe ekinde sunduklarını, üyeliklerin işverene bildirilmesi şeklinde bir usul ve zorunluluğun Kanunda bulunmadığını, işverenin aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması hâlinde bu işyerleri için ancak işletme düzeyinde toplu ... sözleşmesi imzalanabildiğini, Sendika tarafından davacı Şirketin Enerji işkolundaki işyerlerinin kayıtlardan tespit edildiğini, bahsi geçen işyerlerinin tümünün enerji işkolunda yer aldığını, davacı alt işveren firma ile asıl işveren olan ... Genel Müdürlüğü arasında mevzuatın ne şekilde uygulanacağı, firma ile ... Genel Müdürlüğü arasındaki ihalelerin hangi hüküm kapsamında yer aldığı hususlarının hiçbirinin muhatabının sendika olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; somut olayda işletme toplu ... sözleşmesi yapılmasında bir hukuka aykırılık bulunmadığı, Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapabilmek için gerekli çoğunluğu sağladığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili dava dilekçesinde belirttiği sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yetki tespitine konu alt işveren işyerlerinin teşkiline esas hizmet alım sözleşmelerinin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmesi niteliğinde olmadığı, hizmet alım sözleşmelerinin 4734 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin (g) bendine göre bağıtlandığı anlaşıldığından, işletme toplu ... sözleşmesine yönelik Bakanlık yetki tespitinde bir isabetsizlik bulunmadığı, birimlerin bir kısmında başvuru tarihi itibarıyla işçi çalışmadığından birimlerin işyeri niteliğini haiz olmadığı, bu sebeple bu birimlerin yetki tespitine esas alınmasının doğru olmadığı ancak bu hususun sonuca etkili olmadığı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 266 ncı maddesine aykırı olarak İlk Derece Mahkemesince bilirkişi raporu alınması hatalı ise de bu durumun da sonuca etkili olmadığı gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz davacı vekilince dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.