"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/1542 E., 2022/1856 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın kısmen kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 26. ... Mahkemesi
SAYISI : 2018/403 E., 2020/221 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Vakfın 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun (6772 sayılı Kanun) kapsamında kamu kuruluşu olduğunu, işe girdiği tarihten itibaren ödenmesi gerektiği hâlde ilave tediye alacağının ödenmediğini, ayrıca davalı işyeri ile ... Kooperatif Ticaret Eğitim ve Büro İşçileri Sendikası (Koop-... Sendikası) arasında imzalanmış toplu ... sözleşmesi bulunduğunu belirterek ilave tediye ile toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan aile ve çocuk yardımı, bayram harçlığı, yemek yardımı, yakacak yardımı ve ikramiye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davaya konu taleplerin zamanaşımına uğradığını, müvekkili Vakfın kamu tüzel kişiliği bulunmadığını ve dolayısıyla davacının ilave tediye alacağına yönelik talebinin kanuni dayanağı bulunmadığını, öte yandan 16.02.2012 tarihli ve 2012/1 sayılı Fon Kurulu kararı ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları Personelinin Norm Kadro Standartları, ... Tanımları, Nitelikleri, Özlük Hakları ve Çalışma Şartlarına İlişkin Esaslar'ın belirlendiğini, ....05.2014 tarihli ve 2014/2 sayılı Fon Kurulu kararı ile değiştirilen maddesine göre ikramiyelerin ilave tediye niteliğinde olacağı ve personele ayrıca ilave tediye alacağının ödenmeyeceğinin düzenlendiğini, davacının müvekkili Vakıftan toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacağı bulunmadığını, çalıştığı tüm süreye ilişkin kanuni haklarının ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; il ve ilçelerde 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu uyarınca kurulan sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarının Devlete bağlı, 6772 sayılı Kanun kapsamında sayılan işyerlerinden olduğu, davalı ile Koop-... Sendikası arasında imzalanan toplu ... sözleşmesi bulunduğu, davacının sendikaya üye olduğu, Fon Kurulu kararına bağlı olarak 2012 yılından itibaren ilave tediye niteliğinde ikramiye ödenmekte ise ilave tediye ödenmeyeceği gerekçesiyle ilave tediye talebinin reddi, diğer taleplerin kabulü ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, ortada geçerli bir toplu ... sözleşmesi bulunmadığını, sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarının kamuya bağlı işyerleri olarak değerlendirilemeyeceğini, müvekkili Vakıf yönünden işletme düzeyinde toplu ... sözleşmesi bağıtlanması mümkün olmadığını, sendikanın yetkisiz olduğunu, 2012 yılında imzalanan ... ... sözleşmesine göre personele ödenecek aylık ücret, ikramiye ve diğer sosyal yardımları Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fon Kurulunun belirleyeceği hükmünün bulunduğunu, davacıya da bu bağlamda sosyal yardımlaşma vakıflarının tâbi olduğu mevzuat hükümlerine göre işçilik haklarının ödendiğini, müvekkili Vakıfta çalışan işçilerin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları Personelinin Norm Kadro Standartları, ... Tanımları, Nitelikleri, Özlük Hakları ve Çalışma Şartlarına İlişkin Esaslar'a tâbi olduğunu, Vakıfta çalışan personel sayısının otuzun altında olması ve 7144 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 25.05.2018 tarihinde yürürlüğe girmesi nedenleriyle toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan işçilik alacaklarından bahsedilmesinin mümkün olmadığını, davacı tarafça dosyaya 30.....2015 tarihinden sonra herhangi bir toplu ... sözleşmesi imzalandığına dair bir evrak sunulmadığından, karar gerekçesinde toplu ... sözleşmesinin 30.....2015 tarihinden sonra neden yürürlükte kabul edildiğinin açıklanmadığını, faiz türü ve miktarlarının hatalı belirlendiğini ve hüküm fıkrasında takdir edilen vekâlet ücretinin davalı yerine davalı Şirket lehine hükmedilmesinin de hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; aynı davalıya karşı açılan ve Dairenin 2020/1537 Esas, 2022/506 Karar sayılı dosyası ile görülen davada verilen hükmün Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 31.05.2022 tarihli ve 2022/5459 Esas, 2022/6857 Karar sayılı kararında yazılı gerekçelerle bozulduğu, ilâmda belirtildiği gibi 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin ikinci fıkrası hükmüne göre sona eren toplu ... sözleşmesinin ... sözleşmesine ilişkin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar ... sözleşmesi hükmü olarak devam edeceğinden ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğüne bağlı il ve ilçe sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına ilişkin olarak ... Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası ile ... Koop-... Sendikası arasında işletme düzeyinde toplu ... sözleşmesinin 01.07.2018 tarihinde imzalandığı görüldüğünden 01.07.2013-30.....2015 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesi hükümlerinin, art etkisi gözetilerek ... sözleşmesi hükmü niteliğinde 01.07.2018 tarihine kadar devam ettiği kabul edilerek hesaplama yapılması gerektiği, davalı vekilinin istinaf başvurusunun bu nedenle yerinde görüldüğü,18.12.2019 tarihli bilirkişi ek raporu esas alınarak davacının alacaklarının yeniden hesaplandığı ve ayrıca arabuluculuk son tutanak tarihinden sonra ihtilaf konusu olan son tutanak tarihi ile hesaplamaya esas alınan dava tarihi arasında kalan talep dönemi için arabuluculuk dava şartı yerine getirilmediğinden bu dönem yönünden davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmesi gerektiği gerekçeleriyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü ortadan kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf başvuru dilekçesinde belirttiği sebepleri tekrar ederek eksik incelemeye dayalı Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının toplu ... sözleşmesinden kaynaklı alacak taleplerine hak kazanıp kazanmadığı, hüküm altına alınan alacakların hesap döneminin doğru olarak belirlenip belirlenmediği konularına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun'un "Toplu ... sözleşmesinden yararlanma" kenar başlıklı 39 uncu maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"(1)Toplu ... sözleşmesinden taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanır.
(2) Toplu ... sözleşmesinden, sözleşmenin imzalanması tarihinde taraf sendikaya üye olanlar yürürlük tarihinden, imza tarihinden sonra üye olanlar ise üyeliklerinin taraf işçi sendikasınca işverene bildirildiği tarihten itibaren yararlanır.
..."
2. 6356 sayılı Kanun'un "Toplu ... sözleşmesinin hükmü" kenar başlıklı 36 ncı maddesinin ikinci fıkrası şöyledir:
"Sona eren toplu ... sözleşmesinin ... sözleşmesine ilişkin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar ... sözleşmesi hükmü olarak devam eder."
3. 7036 sayılı ... Mahkemeleri Kanunu'nun "Dava şartı olarak arabuluculuk" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca; "Kanuna, ... veya toplu ... sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır." Maddenin ikinci fıkrasında ise "... Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir." düzenlemesi yer almaktadır.
4. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut olayda davacı vekili dava dilekçesinde, davalı Vakfın 6772 sayılı Kanun kapsamında olduğunu belirterek hak kazanmasına rağmen ödenmediğini iddia ettiği ilave tediye alacağının tahsilini talep etmiş olup İlk Derece Mahkemesince davalı Vakfın 6772 sayılı Kanun kapsamında sayılan işyerlerinden olduğu ve bu itibarla davacının ilave tediyeye hak kazandığı ancak 2012 yılından itibaren davacıya Fon Kurulunun 16.02.2012 tarihli ve 2012/l sayılı kararı uyarınca ilave tediye niteliğinde ikramiye ödenmiş olduğu gerekçesiyle ilave tediye talebi reddedilmiştir. Ne var ki davalı Vakıf bir özel hukuk tüzel kişisi olup 6772 sayılı Kanun kapsamında değildir. Davacının 6772 sayılı Kanun'dan doğan ilave tediye alacağına hak kazanması bu gerekçeyle mümkün değildir. Açıklanan nedenle İlk Derece Mahkemesinin davalı Kurumun özel hukuk hükümlerine tâbi olmasının ilave tediye alacağı ödemesine engel olmadığı yönündeki gerekçesi yerinde değildir.
3. Dosya içeriğine göre, davacının sendika üyesi olduğu ve üyesi bulunduğu Koop-... Sendikası ile davalı işveren arasında 17.09.2009 imza tarihli ve 01.07.2009–30.....2011 yürürlük süreli, 01.....2011 imza tarihli ve 01.07.2011-30.....2013 yürürlük süreli, 27.09.2013 imza tarihli ve 01.07.2013-30.....2015 yürürlük süreli toplu ... sözleşmelerinin bağıtlandığı, hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacının bu toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanma hakkı bulunduğu kabul edilerek toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan bir kısım alacakların hesaplandığı anlaşılmaktadır.
4. Ne var ki davacının 2009 tarihinde sendika üyesi olduğu belirtilerek hüküm tesis edilmiş olup Dairemizin 24.03.2023 tarihli yazısı üzerine dosyaya sunulan sendika üye kayıt belgesinden, davacının 23.01.2014 tarihinde sendika üyesi olduğu anlaşılmaktadır. İlgili Hukuk bölümünde düzenlemesine yer verildiği üzere 6356 sayılı Kanun'un 39 uncu maddesi gereğince toplu ... sözleşmesinden yararlanmak için taraf sendikaya üye olmak gerekmektedir. Sendika üyesi işçinin hangi tarihten itibaren toplu ... sözleşmesinden yararlanabileceği de sendika üyelik tarihi yahut üyeliğin işverene bildirildiği tarihe göre belirlenmekte olduğundan, dosya kapsamına uygun olmayan gerekçeyle karar verilmesi isabetsiz olmuştur. Şu hâlde yapılması gereken ..., davacının sendika üyelik tarihi ile üyeliğin işverene bildirildiği tarihin ve hesaplamaya esas alınan toplu ... sözleşmelerinin imza ve yürürlük tarihlerinin ayrı ayrı gözetilmek suretiyle, denetime elverişli net tespitler içeren bilirkişi raporu aldırılarak sonucuna göre bir karar verilmesidir.
5. Bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeden eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirmeyle yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.