"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1898 E., 2023/2259 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/279 E., 2023/419 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; başvuru tarihinde işyerinde çalışan sayısının dava konusu yetki tespitinde belirtilenden farklı olduğunu, Bakanlıkça yetki tespiti yapılırken esas alınan kayıtların bilinemediğini, bu nedenle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtlarının dosyaya kazandırılması gerektiğini, bir işçinin işe iade davasının derdest olduğunu ve bunun bekletici mesele yapılması gerektiğini, davalı Bakanlığın 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’na (6356 sayılı Kanun) göre üye olma koşullarını taşımayan veya sendika üyesi olamayacak işçileri, yetki başvurusundan sonraki tarihte üyelik başvurusunda bulunan işçileri, davalı Sendika dışında başka sendikalara üye olan işçileri, çoğunluk hesabına dâhil ettiğini iddia ederek Bakanlığın 19.05.2022 tarihli ve 129771 sayılı olumlu yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; öncelikle davanın
yasal süresi içinde açılıp açılmadığının incelenmesi gerektiğini, müvekkili Bakanlıkça yapılan
yetki tespitinde, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci
maddesi hükümleri uyarınca, e-Devlet üzerinden yapılan sendika üyelik işlemlerinin esas alındığını, sendika üyeliklerinin hatalı hesaplandığı şeklindeki iddianın mümkün olmadığını, davacı tarafça dava dilekçesinde iddia ettiği hususlara dair dosyaya somut bir delil sunulmadığını, davaya konu işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın süresi içerisinde açılmadığı veya görevli makama kayıt ettirilmediğinin tespiti hâlinde davanın usulden reddini talep ettiklerini, davacının hukuka aykırı talep ve iddialarının kabulünün mümkün olmadığını, dava dilekçesindeki ... bir işyeri üzerinden değerlendirme yapıldığı ve ... bir işyerinde çalışan sayılarının esas alındığı şeklindeki iddianın doğru olmadığını; zira müvekkili Sendika tarafından davacıya ait (1093317.006) ve (1068221.001) işyeri sicil numaralı iki işyeri için tespit başvurusunda bulunulduğunu ve yine Bakanlık tarafından iki işyeri dikkate alınarak yetki tespiti yapıldığını, davacı tarafın, müvekkili Sendikanın toplu ... sözleşmesi yetkisi almak için gerekli çoğunluğa sahip olmadığı yönündeki iddialarının herhangi bir somut dayanağı bulunmadığını, müvekkili Sendikanın toplu ... sözleşmesi akdedebilmek adına gerekli çoğunluğu sağladığının aşikâr olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yetki tespiti kararında davalı Sendikanın işletme toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğu ve işyeri sicil numaralarınında yetki tespit yazısında yer aldığı, yine işyerinde çalışan toplam işçi sayısı ve sendikalı üye sayısının da gösterildiği, işkolu değişikliği talebine ilişkin talepler yeni bir toplu ... sözleşmesi için başlayan bir yetki sürecinde dikkate alınamayacağından davacı vekili tarafından ileri sürülen işkolu itirazına itibar edilmediği, asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu yönünde bir itiraz olmadıkça alt işveren işçilerinin çoğunluk tespitinde dikkate alınamayacağı, 2.2562.01.01.1068221.0001.01.36.000.001 sicil numaralı işyeri için 21 işçiden 13 işçinin sendikalı olduğu, 2.2932.01.01.1093317.006.27.01.040 sicil numaralı işyeri yönünden, 164 işçiden 92 işçinin sendikalı olduğu, toplam (164+21=)185 işçinin 74'ünün sendika üyesi olması gerektiği, davaya konu yetki tespitinin iptalini gerektirecek bir hususun bulunmadığı gerekçe gösterilerek davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; sendika üyeliklerinin kanuna uygun şekilde yürütülüp yürütülmediğinin dosya kapsamından anlaşılamadığını, Bakanlık müzekkere cevabında bilgilerin şifreli olarak dosyaya ibraz edildiğini, kayıtların içeriğinin davacı tarafça incelenmesi ve beyanda bulunulmasının mümkün olmadığını, tarafların göremeyeceği ve sadece Mahkemenin görebileceği kayıtlardan hareketle karar verilmesinin hatalı olduğunu, davalı Sendikaya üye çalışanların üyelik kayıtlarına ilişkin tüm bilgilerin celbedilerek karar verilmesi gerektiğini, üyeliklerin kanuna uygun şekilde yapılıp yapılmadığının araştırılması gerektiğini, Sendikanın tüzük ve karar defterinin getirtilmesi gerektiğini, sendika üyelerinin aynı zamanda başka sendikaya üye olup olmadıklarının araştırılması gerektiğini, davacı Şirket aleyhine açılan alacak ve işe iade davalarının araştırılması gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı ... tarafından, 16.05.2022 tarihi itibarıyla işyerinde çalışan sendika üyelerine ilişkin liste ve üye kayıt fişlerinin dosyaya gönderildiği, Mahkemece, SGK'ya müzekkere yazılarak, davacıya ait işyerlerindeki Mayıs 2022 dönemine ait işe giriş çıkış bilgileri ile aylık hizmet prim belgeleri istenip Kurum tarafından gönderilen bilgilerin dosya arasına alınarak karar verildiği, 2.2562.01.01.1068221.0001.01.36.000.001 sicil numaralı işyeri için 21 işçiden 13 işçinin sendikalı olduğu, 2.2932.01.01.1093317.006.27.01.040 sicil numaralı işyeri yönünden, 164 işçiden 92 işçinin sendikalı olduğu, toplam (164+21=)185 işçinin 74'ünün sendika üyesi olması gerektiği gerekçe gösterilerek başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Somut olayda; davacıya ait 2.2562.01.01.1068221.0001.01.36.000.001 sicil numaralı işyeri için 21 işçiden 13 ünün, 2.2932.01.01.1093317.006.27.01.040 sicil numaralı işyeri için 164 işçiden 82'sinin sendika üyesi olduğu, davalı Sendikanın işletme toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğu anlaşılmıştır.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.