"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/424 E., 2023/624 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/297 E., 2022/531 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda ... 9. ... Mahkemesinin 22.03.2022 tarihli ve 2021/1055 Esas, 2022/117 Karar sayılı kararı ile ... ... Mahkemesinin yetkili olduğundan bahisle davanın yetkisizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Yetkisizlik kararının istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiş, davacı vekilinin dava dosyasının yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi sonrası yetkili İlk Derece Mahkemesi tarafından yapılan yargılamada davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin mahiyetten reddine ve incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Şirketin aynı işkolunda faaliyet gösteren birden çok işyerinden oluşan bir işletme olduğunu, Şirketin oto boya pazarı ve endüstriyel uygulamalar için boya üretimi yaptığını, Şirketin İşkolları Yönetmeliği'nin 04 numaralı ..., Kimya, Lastik, Plastik ve İlaç işkolunda faaliyet gösterdiğini, Dilovası/... ve Çerkezköy/... adreslerinde olmak üzere üretim yapan iki fabrikası ile Çayırova/... ve Beşiktaş/... adreslerinde olmak üzere iki ofis işyeri bulunduğunu, davalı Sendikanın yetki talebinin işletme düzeyinde incelenmesi gerektiğini, sadece Çerkezköy fabrikası çalışanları nazara alınarak yetki belgesi düzenlenmesinin hukuka aykırı olduğunu iddia ederek Bakanlığın 25.....2021 tarih ve 13961 sayılı yetki tespiti kararının iptaline, davalı Sendikanın yetkili olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Bakanlıkça yapılan
yetki tespitinde, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci
maddesi uyarınca, Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve
işçi bildirimleri ile e-Devlet üzerinden yapılan sendika üyelik işlemlerinin esas alındığını, 18.....2021 tarihi itibarıyla işyerinde 53 işçi çalıştığı ve 31 işçinin yetki tespiti için başvuran Sendikaya üye olduğu,
müvekkili Bakanlıkça yapılan işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davaya bakmaya yetkili mahkemenin ... ... Mahkemesi olduğunu, davacının Dilovası, Çayırova ve Beşiktaş adreslerinde bulunan işyerlerinin farklı işkolunda kayıtlı olduğunu, başvuru tarihinde farklı işkolunda görünen işyerlerinin yetki tespitinde dikkate alınamayacağını, davacının işkolu itirazını kabul etmediklerini, davacı işverenliğin İşkolları Yönetmeliği'nin 04 numaralı ..., Kimya, Lastik, Plastik ve İlaç işkolunda faaliyet gösteren yalnızca bir işyeri bulunduğunu, bu işyerinde yetki başvuru tarihi olan 18.....2021 tarihi itibarıyla toplam 53 işçi çalıştığını, davalı Sendikanın davacı işyerindeki 53 işçinin 31'ini üye kaydederek gereken çoğunluğu sağladığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının yetki tespitine konu işyerinden başka Çayırova, Dilovası ve Beşiktaş/... adreslerinde kayıtlı işyerleri bulunsa da bu işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 numaralı Ticaret, Büro, Eğitim ve ... Sanatlar işkolunda kayıtlı oldukları, davalı Sendikanın yetki tespiti talep edilen işkolunda davacı işverenliğin başka işyeri olmadığı, yetki tespit talep edilen işyeri bakımından yetki incelemesi yapılması gerekeceği, davacı işyerinde 53 işçinin çalıştığı, işçilerden 31'inin davalı Sendika üyesi olduğu, davalı Sendikanın davacı işyerinde yarıdan fazla çoğunluğa sahip bulunduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; bilirkişi raporuna karşı beyan ve itirazların nazara alınmamış olması nedeniyle de hükmün kaldırılmasının gerektiğini, davalı Şirkete ait toplam dört işyerinin bir an için farklı işkolunda olduğu değerlendirilse dahi iki kimyasal ürün yapan fabrika işyerinin işletme olarak değerlendirilmesi gerektiğinden davalı Sendikanın yeterli çoğunluğu sağlayamayacağını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yetki tespitinin yapıldığı yer olan Çerkezköy’deki işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 04 numaralı ..., Kimya, Lastik, Plastik ve İlaç işkolunda, diğer işyerlerinin ise 10 numaralı Ticaret, Büro, Eğitim ve ... Sanatlar işkolunda yer aldığının belirtildiğini, yetki süreci başlamadan önce diğer işyerlerinin işkolunun değiştirilmesi için davacı işverenliğin herhangi bir başvurusunun bulunmadığı gerekçe gösterilerek başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; müvekkili Şirketin, ... bir elden yönetilen aynı işkolunda faaliyet gösteren iki fabrika, genel ... ve ofisten oluşan bir işletme olduğunu, bu nedenle davalı Sendikanın yetkili olabilmesi için tüm işyerlerinde çalışan işçilerin %40’ının davalı Sendikanın üyesi olması gerektiğini, başvuru tarihiyle işletmede çalışan sayısının 140, üye sayısının ise 31 olduğunu ve davalı Sendikanın işletme toplu ... sözleşmesi için gereken yetki koşulunu sağlayamadığını, Dilovası/... (Fabrika) işyerinde keşfen inceleme yapılarak hüküm verilmesi gerektiğini belirterek temyiz başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına söyledir;
“Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
5. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
6. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Somut uyuşmazlıkta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 25.....2021 tarih ve 13961 sayılı yetki tespit kararı ile davacı işverene ait (1127398.059) sicil numaralı işyerinde başvuru tarihi olan 18.....2021 tarihi itibarıyla 53 işçinin çalıştığı ve davalı Sendika üyesi sayısının da 31 olduğu gerekçesiyle ..., Kimya, Lastik, Plastik ve İlaç işkolunda kurulu davalı Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapabilmek için gereken çoğunluğu sağladığı tespit edilmiştir.
3. ... kayıtlarına göre davacı işverene ait olan (1095752.041) sicil numaralı işyerinin tescil aşamasında Ticaret, Büro, Eğitim ve ... Sanatlar işkolunda kaydedildiği ancak daha sonra 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinde öngörülen süreç işletilmeden anılan işyerinin işkolunun ..., Kimya, Lastik, Plastik ve İlaç olarak değiştirildiği anlaşılmaktadır. Emredici düzenlemelere aykırı şekilde yapılan bu değişiklik hukuki sonuç doğurmayacağından anılan işyerinin Ticaret, Büro, Eğitim ve ... Sanatlar işkolunda olduğu kabulü yerindedir.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.